نام: گچساران

استان: کهگیلویه و بویراحمد

تاریخچه: دوگنبدان تا قبل از سال ۱۳۰۶ تقریباً خالی از سکنه بود ولی پس از آن بافعالیت‌ های شرکت نفت در منطقه گچ کوراوعلی (گچساران قدیم) این منطقه اهمیت یافت و اولین چاه نفت در روستای بابامحمد از توابع دوگنبدان امروزی حفاری شد که اکنون به چاه شماره شش معروف است. دربعضی ازمنابع تاریخی از این شهر به عنوان محل یک کاروانسرای دوره صفوی نام برده شده و روستائی به نام زریون در شمال این کاروانسرا قرار داشته که امروزه از هیچ ‌کدام اثری باقی نمانده است. گچساران اولین بار و در سال ۱۳۰۲ توسط کنسرسیوم دارسی مورد مطالعه قرار گرفت و پس از انجام عملیات مختلف بالاخره در سال ۱۳۱۸ کار برداشت نفت در محل چهاه شماره ۱۳ در این شهرستان آغاز شد. گچساران قدیم بر اثر ناهمواری زمین، محدودیت فضای شهری، تراکم تأسیسات نفتی و زلزله‌های متناوب و مکرری که به علت انفجار اکتشاف معادن نفت ایجاد می ‌گردید درسال ۱۳۳۰ برابر با تصمیمات دولت و شرکت نفت ایران و انگلیس تخلیه و تخریب گردید و قرار شد به شهر دوگنبدان فعلی که محل مناسبی برای استقرار کارگران و کارمندان و احداث شهری نوساز بود منتقل گردد. برنامه ساخت شهر دوگنبدان به علت داشتن منابع نفت فراوان دراطراف و حوالی آن بوده است و بعد از این که شرکت نفت محل آنرا برای استقرار کارکنانش مناسب یافت تدریجاً به محل فعلی منتقل شدند و اولین کلنگ بنای شهر فعلی دوگنبدان توسط شرکت نفت درسال ۱۳۳۴ به زمین زده شد که به تدریج با سکونت اهالی و اشتغال در تأسیسات شرکت نفت این شهر گسترش یافته و از سال ۱۳۳۵ با احداث خانه‌ های مسکونی کارکنان شرکت نفت و احداث تعدادی مغازه مربوط به کسبه بهبهانی، گروهان ژاندارمری و خیابان کشی به شیوه امروزی تدریجاً شهر گسترش یافت و به شهر دوگنبدان معروف شد. میدان نفتی گچساران پس از دو میدان نفتی دیگر در عربستان و کویت قرار دارد و سومین میدان نفتی بزرگ دنیا محسوب می شود. هر چند که میزان برداشت میدان اهواز اکنون بیشتر از میدان گچساران است ولی میزان کل نفت قابل برداشت میدان گچساران به مراتب بیشتر از میدان اهواز است.

تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای چهار دهستان " امام زاده جعفر ، لیشتر ، بویراحمد گرمسیری و بی بی حکیمه " می باشد. مرکز آن دوگنبدان است.

شرایط جغرافیایی: این شهرستان از شمال به شهرستان چرام از شمال غرب به شهرستان کهگیلویه از جنوب به شهرستان گناوه (استان بوشهر) از شرق و شمال شرقی به شهرستان ممسنی (استان فارس) و از غرب به شهرستان بهبهان (استان خوزستان) محدود می ‌باشد.
راه اصلی استان خوزستان (اهواز) به استان فارس (شیراز) از این شهرستان می ‌گذرد و قشلاق عشایر بویراحمد و قشقایی نیز در آن قرار دارد.

آب و هوا: گچساران در منطقه گرمسیر قشلاقی واقع شده ‌است و دارای دو نوع آب و هوای معتدل و خشک در نیمه شرقی و گرمسیری خشک در نیمه غربی می ‌باشد.

مساحت: حدود ۴٬۶۸۳ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: حدود ۷۲۰ متر

رودخانه: رودخانه زهره مهم‌ ترین رود این شهرستان است که در جنوب شرقی دوگنبدان جاری است. رودخانه باشت از کوه خامی و دره تنگ شیر سرچشمه می ‌گیرد. رودخانه خربل یکی دیگر از رودخانه‌ های شهرستان است که در جنوب شرقی دوگنبدان جاری است و پس از طی مسافتی به رودخانه زهره می ‌پیوندد. رودخانه نازمکان نیز در این شهرستان جریان دارد که سد کوثر بر روی آن احداث شده است..

اقتصاد: بهره‌ برداری نفت، گاز و تولید گاز مایع در بخشهای مختلف شهرستان، وجود شهرک کشاورزی امامزاده جعفر و باغ ‌های مرکبات واقع در دروازه شرقی شهر (از سمت شیراز) و نیز وجود شهرک صنعتی در ضلع غربی آن (از سمت اهواز) از جمله منابع درآمد اقتصادی شهرستان محسوب می‌ شوند. ناحیه گچساران در منتهی ‌الیه مناطق نفت خیز ایران قرار گرفته ‌است. منطقه نفتی گچساران از نواحی قدیمی و مشهور صنعت نفت ایران به شمار می ‌آید. شهرستان گچساران به دلیل دارا بودن معادن غنی نفت فراوان، مهم‌ ترین مرکز استخراج و بهره‌ برداری نفت کشور به شمار می ‌رود.

فرهنگ و آداب و رسوم: ازدواج در اين سامان يک مسئله فردى نيست، و علاوه بر پدر و مادر، به‌ ويژه پدر، فاميل و ديگر کسان نسبت به انتخاب همسر، تصميم‌ گيرنده هستند. آن هنگام که پسر يا دختر به سن ازدواج رسيده باشد، پدر و مادرِ داماد با مشورت با نزديکان خود يکى از ريش‌ سفيدان را وادار کرده تا محرمانه به خواستگارى رود، در اين ميان عمو و دائى و بالاخره کسان داماد، ريش‌سفيدان را همراهى مى ‌کنند. پس از حصول موافقت به فراخور حال خانواده‌ ها يک يا چند سکه طلا به نام پاگشا که عنوانى است براى آمد و رفت به خانواده عروس مى‌ دهند و يکى دو ماه بعد چند نفر از خانواده پسر رسماً و به ‌صورتى آشکار به خواستگارى مى ‌روند و به ‌همراه خود انگشترى زنانه و چند سکه اشرفى و يک دست لباس مى‌ برند و در اين جلسه مبلغ مهريه که براى افراد کم‌ بضاعت گاو و گوسفند و براى افراد مرفه باغ و زمين، يا پول و طلا است، تعيين مى ‌گردد و تاريخ ازدواج را تعيين مى ‌کنند.

جمعیت: جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۰، برابر با ۱۱۹٬۲۱۷ نفر بوده ‌است.

زبان محلی: زبان مردم گچساران لری و فارسی و ترکی (قشقایی) است.

جاذبه های گردشگری: غار شاه بهرام متعلق به دوره اشکانی، آرامگاه قلعه سه قلاتون مربوط به سده‌ های میانه دوره اسلامی، قلعه دژ سلیمان مربوط به دوره اسماعیلیان، پل ‌های باستانی خیرآباد، پل پرین یا بریم مربوط به دوره هخامنشیان، روستای تاریخی خیرآباد که شامل آب انبار، آتشکده، قلعه و چهار طاقی خیرآباد است و عمدتاً مطعلق به دوره ساسانیان می ‌باشد، بقایای آتشکده دو گور و دو پا در روستای شوش از دوره هخامنشیان، تپه تل دهو مربوط به هزاره سوم یا چهارم پیش از میلاد، گنبد لیشتر، قلعه شامبراکان، کوشک گودنگون، قلعه باباکلان، آسیاب خربل شهر، برج انجیر سیاه، گور دخمه خیرآباد مربوط به دوره ساسانیان که در مسیر راه شاهی قرار دارد از جمله اماکن تاریخی شهرستان گچساران می‌ باشند. سرو 2800 ساله لار در گچساران، یکی از کهنسال ترین موجودات زنده جهان است. از دیگر اماکن توریستی، حرم امامزاده بی بی حکیمه (س)، بارگاه امامزاده جعفر (ع) و مناطق گردشگری باغ فردوس، منطقه گردشگری شلالدون، دشتک دیل، قلات گناوه، آبشار کیوان، سد کوثر، آبشار رودبال، آبشار هرجون و ... میباشند.

سوغات و صنایع دستی: از صنایع دستی و سوغات گچساران میتوان به تابلو های معرق، مشبک، کیف، کمربند، مروارید بافی، جاجیم بافی، سیاه چادر بافی، گلیم بافی، قالی بافی، سبد بافی، کلگ، کل خنگ، رملک، کنار، سدر، مرکبات اشازه کرد.

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
fa.wikipedia.org
aftabir.com
ordup.com