در ابتدای ورود به روستای خویین قبل از هر چیز وجود بنایی برج مانند بر فراز ارتفاعات ضلع غربی روستا توجه هر بیننده را به خود جلب می نماید. این بنای تاریخی با ارتفاعی بالغ بر۱۰ متر بصورتی مسلط با بهره گیری از ارتفاعات طبیعی موجود می توانسته منطقه پیرامون را تا شعاع دهها کیلومتر از نظر حفاظت تحت پوشش قرار داده و همچنین به عنوان یک میل راهنما برای مسافران و کاروانهای خسته و تازه از راه رسیده که همواره از بیم گم شدن راه در هراس و نگران بودند امید بخش باشد.
مشخصات بنا
بطور کل این بنا از دو بخش بدنه و گنبد تشکیل یافته که قسمت تحتانی (بدنه) با پلان مدوّر و با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ و آهک و قسمت فوقانی (گنبد) با بهره گیری از آجر و ملاط بر پا شده است. گنبد از نوع زنگوله ای و دو جداره و قابل مقایسه با گنبد مقبره قیدار نبی در شهرستان خدابنده می باشد. تنها راه ورود به داخل بنا در حال حاضر در قسمت شرقی و بطرف درّه و روستای خویین می باشد که در ابتدای ورود به آن نیز سه پله تعبیه شده است. در ارتفاع حدوداً ۵ متری بنا در اضلاع شرقی و غربی دو پنجره (منفذ) جهت دیده بانی و نظارت بر منطقه در نظر گرفته شده که در سالهای اخیر متاسفانه پنجره ضلع غربی با استفاده از لاشه سنگ و ملاط مسدود شده است. از دیگر اقدامات حفاظتی و مرمتی که در سالهای اخیر توسط اهالی روستا به منظور جلو گیری از فرو پاشی بنا معمول گردیده گچکاری قسمت داخلی، سیمانکاری قسمت بیرون بدنه و بتن کف بنا می باشد. بنا به اظهارات معتمدین محل تعداد سه بنا ی مشابه این بنا در ارتفاعات منطقه وجود داشته که بر اثر عوامل طبیعی و غیر طبیعی تخریب شده اند. در خصوص قدمت بنا با توجه به معماری، سبک و سیاق، موقعیت جغرافیایی و همچنین مقایسه آن با بناهای مشابه خصوصاً بنای مقبره قیدار نبی در خدابنده می توان زمان ساخت این بنا را بین قرون ۵ تا ۷ هجری در نظر گرفت. بنای برج خویین به احتمال قریب به یقین مزیّن به کتیبه و یا نقوش خاصی بوده که مدارک مزبور یا از بین رفته و یا در زیر لایه های سیمان و گچ مخفی مانده است. با توجه به گورستان متروکه درپیرامون بنا که وسعتی بالغ بر ۴ هکتار را به خود اختصاص داده است اهمیت این بنا مورد توجه بیشتری واقع میشود. نزدیکی و چگونگی ارتباط این بنا با آثار تاریخی روستا، موقعیت استراتژیکی بنا، نوع سبک و سیاق آن از دیگر خصوصیات بارز و قابل تامل این اثر تاریخی است.
موقعیت مکانی
شهرستان ایجرود، بخش حلب، روستای خوئین کیلومتر ۶۰ جادهٔ زنجان-بیجار
منابع:
- میراث فرهنگی استان زنجان
- fa.wikipedia.org
