بازار بزرگ تاریخی شهرضا، که چهار سوق با گنبد آجری بر فراز آن، در مرکز بازار قرار گرفته از بازارهای قدیمی کشور و متعلق به دوره سلجوقیان است که دارای کاروانسراها و اماکن قدیمی است و به شکل زیبایی در دل بافت قدیمی شهر طی قرون گذشته گسترش یافته است. وجود بازار بزرگ و قدیمی در مرکز شهر و در بخش های بازارآقا سید علی، نخود بریزها، کفاش ها، حاج ربیع و بازار مسگرها با معماری بومی و اصیل نشان از توانمندی هنرمندان بزرگ معمار این شهر است. نوع ساخت و معماری بازار برگرفته از شیوه معماری دوره سلجوقیان با طاق های وسیع و بلند است که وجود حجره های قدیمی و کاروانسراها و تیمچه ها بر شکوه و زیبایی این مکان تاریخی افزوده است. در دوره صفویه این بازار به علت اینکه شهر شهرضا بر سر راه عراق و فارس قرار داشته و مرکز داد و ستد با ایلات قشقایی و بختیاری و تا حد زیادی با ساکنان مناطق دور مثل یاسوج و آباده بوده، یک مرکز تجاری پررونق به حساب می آمد. متأسفانه در دهه های گذشته به دلایل گوناگون از توسعه و رونق بازار کاسته شده و نه دیگر از تجار سابق خبری هست و نه حتی از صاحبان حرف مشاغل ارزشمند همچون، مسگران، آهنگران، خورجین بافان، چادر بافان، نمد مالان و خراط ها اشتغال به حرفه خود دارند.
کاروانسراها
در بازار سرپوشیده شهرضا کاروانسراهای متعددی نیز وجود دارد که از این میان می توان به کاروانسراهای نصرالله، کربلائی عظیم، جعفرخان، شاهمنصوری، حاج سید اسماعیل و کاروانسرای چهارسوق اشاره کرد که به علت بی توجهی بعضی از این کاروانسراها به مخروبه تبدیل شده است. اگرچه سنگ نوشته ای در مورد تاریخچه بازار شهرضا در دست نیست، اما به دلیل اینکه بازار پیرامون مسجد جامع بنا شده، تاریخچه احداث بازار به همان دوره بنای مسجد جامع که مربوط به زمان سلجوقیان است نسبت داده می شود. از کاروانسرهایی که تاکنون باقی مانده و مورد تخریب و تغییر کاربری داده نشده عبارتند از کاروانسرای جعفر خان، که بعد به نام کاروانسرای متقی تغییر نام داده و کاروانسرای چهار سوق، که درزمان قاجاریه همزمان با خود چهارسوق به سبک بازار اصفهان احداث شده است. همچنین کاروانسرای شاهمنصوری، که کاروانسرایی کوچک نسبت به کاروانسرهای بالا بوده و کاروانسرای قیام و کاروانسرای بازار سرباز از دیگر کاروانسراهای موجود این بازار است.
رسته ها
بازار شهرضا از رسته های متعدد تشکیل شده است. بارازچه ماست فروشان یکی از این رسته ها است که در این بازار کسبه به فروش محصولات لبنی مخصوصا ماست مشغول هستند. این بازارچه در زمان قاجاریه به سبک بازار اصفهان ساخته شده که در آن سه درب تعبیه شده است، این بازار دارای حجره هایی زیبا و سقفی بلند است. بازارچه نخودچی بریزها مختص شهر شهرضا است و در هیچ یک از شهرهای ایران نمونه ای از چنین بازاری را نمی توان یافت، دراین بازارچه کسبه مشغول بو دادن نخودچی و هسته شور هستند که الان نیز در بازار انواع آجیل را بو می دهند. بازارچه توانا که نسبت به بقیه قدمت کمتری دارد و به دوران پهلوی اول بر می گردد و انواع کسبه در آن مشغول به کار هستند.
سقاخانه ها
از دیگر بناهایی که درطول مجموعه بازار قابل توجه است، وجود سقاخانه هایی است که در طول بازار برای تأمین آب رهگذاران تشنه کام در فصول مختلف بنا شده و بانیان سقاخانه ها برای این بناها موقوفات متعددی را قرارداده اند.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- tasnimnews.com
