مسجد ملک (امام خمینی) که در شهر کرمان بنا شده، به دلیل قدمت بنای خود در کنار جذابیت مذهبی از جذابیت تاریخی نیز برخوردار است.
این مسجد در طی حکومت تورانشاه سلجوقی ساخته شده و دارای شبستان های متعددی است. در نیمه دوم قرن پنجم هجری قمری حیاطی بزرگ و آب به این مسجد اضافه شده است.
مسجد امام که در گذشته به مسجد ملک شهرت داشته است بزرگترین و قدیمی ترین مسجد کرمان و با ۹۰۰ سال قدمت یکی از کهن ترین مساجد ایران است. کار بنای مسجد بین سال های ۴۷۶ تا ۴۸۹ هجری قمری پایان یافته است.
این مسجد ۱۰۱ متر طول و ۹۱ متر عرض و ۹۱۹۱ متر مربع مساحت دارد. مسجد ملک سه درب ورودی و چـهار ایوان دارد که بزرگ ترین ایوان ها با نام ایوان بزرگ قبله در ضلع غربی صحن قرار دارد. تزئین ایوان با آجر و به شیوه عهد سلجوقی صورت گـرفته است.
مسجد ملک دارای چـندین محراب گـچ بری شده کوچک مربوط به دوران آل بویه است که بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال قبل از دوره سلجوقی احدات شده است. سه محراب نیز در پشت بام و در شبستان امام حسن (ع) موجود است که در نوع خود بی نظیرند و از گـچ بری های هنرمندانه قرن پنجم برخوردارند.
چند شبستان نیز در این مسجد وجود دارد که معروف ترین آن ها شبستان امام حسن (ع) است. علاوه بر آن باید از شبستان آقا شیخ حسن فقیه نام برد که ۲۲ ستون دارد. در شمال غربی، شبستان آقا علی با ۶ ستون قرار دارد که به شبستان امام موسی بن جعفر (ع) وصل می شود. شبستان واقع در ضلع جنوبی ۲۷ ستون دارد اما شبستان ضلع شرقی کوچـک است.
علاوه بـــــر سر در، صحن، ایوان و شبستان باید از برج آجری مسجد نام برد که به برج سلجوقی شهرت دارد و مشابه برج های آجری دیگـری است که از عهد سلجوقی در نقاط دیگـر ایران بر جای مانده است. این برج در شمال شرق مسجد واقع و قسمت فوقانی آن فرو ریخته است به طوری که تنها ۶ متر از آن باقی مانده است.
تاق ورودی سر در مقرنس کاری است و در قسمت پایین آن نیز ترنجی برجسته وجود دارد. حاشیه تاق با گـچ بری طرح گـره تزئین شده است.
در بررسی سبک مسجد ملک باید گفت، سردر ورودی و اصلی مسجد ملک هم اکنون درب شمالی است. درب قدیمی مسجد چوبی و کم ارتفاع بوده و فلسفه کم بودن ارتفاع این درب زورخانه های قدیمی، این بوده که افراد هنگام وارد شدن به مسجد سری به نشانه تعظیم خم کنند و بعد داخل شوند. پس از عبور از سردر شمالی وارد دالانی با سقف نسبتاً مرتفع می شویم که نمای آن آجر کاری معقل است.
مسجد در زمان گذشته به گونه ای دیگر بوده است، بدین صورت که در جانب غربی مسجد آب نمایی به عمق ۴ متر جهت گرفتن وضو وجود داشته است. آب این محل از قنات مستوره تاًمین می شده است و آب نمای مذکور به صورت روباز و از دو طرف دارای دو راه پله بوده و طراوت خاصی به فضای مسجد می بخشیده است. با خشک شدن آب قنات مستوره در کمتر از نیم قرن پیش، آن آب نما را پر نموده و روی آن را سنگ فرش کردند.
این اثر در تاریخ ۱۵ مهر ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۷۶۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منابع
fa.wikipedia.org
citypedia.ir
shia-news.com
negahmedia.ir
tabnak.ir