مسجد جامع عتیق قزوین یکی از ارزشمندترین و کهن ترین مساجد ایران و دنیای اسلام است که تاریخ ایجاد آن به ۱۳ قرن پیش باز می گردد.
این بنای مذهبی و تاریخی از معدود مساجد ایران است که قدمت بنای آن به دوران پیش از اسلام می رسد و بر اساس روایت های تاریخی، آتشکده ای در محل فعلی مسجد وجود داشته که بعدها با مسلمان شدن ساکنان قزوین و مهاجرت گسترده قبایل عرب به این شهر، آتشکده به مسجد جامع عتیق تبدیل می شود.
همچنین این مسجد در ردیف نخستین مساجدی است که به شیوه چهار ایوانی ساخته شده است. مسجد جامع عتیق کلکسیون سبک های متعدد معماری از دوره بنی عباس تا عصر پادشاهان قاجار است. این بنا در غرب خیابان سپه در محله دباغان قرار دارد.
مسجد جامع عتیق در طول تاریخ بنای خود از حمله مغول تا حمله افغان ها، بارها به دلیل وقوع حوادث مختلف با تخریب های متعددی مواجه بوده اما با این حال نوابغ طراح این بنا، به گونه ای این مسجد را طراحی کرده اند که با وجود گذشت سیزده قرن از احداث آن، وقوع جنگ ها و زمین لرزه های مهیب در قزوین، مسجد جامع عتیق کماکان استوار و پابرجاست. مسجد حیدریه و مسجد جامع عتیق مشابه یکدیگر هستند و کنار هم قرار گرفتن مجموعه ارزشمندی از مدرسه، مسجد، حمام و بافت مسکونی با ساختمانهای پر از نقش و نگار مملو از تاریخ و فرهنگ، بر جاذبه های تاریخی این کشور افزوده است.
مسجد جامع کبير با مناره هاي با شکوه، ايوان هاي رفيع و گچبري هاي نفيس آن از آثار ممتاز دوره هاي اسلامي به شمار ميرود. قديمي ترين بخش مسجد، بعد از آثار چهار طاقي ساساني که در زير مقصوره قرار گرفته، طاق هاروني است که در زمان "هارون الرشيد"در سال 192 ھ.ق ساخته شده. مهم ترين و زيبا ترين بخش اين مسجد، مقصوره و گنبد سلجوقي آن است و داراي پنج کتيبه گچبري به خط کوفي است و نفيس ترين آن کتيبه اي است که در آن سوره بقره به طور کامل اجرا شده و از شاهکارهاي خط کوفي تزئيني به شمار مي آيد. ساخت مقصوره خمار تاشی در ضلع جنوبی مسجد به دستور امیر خمار تاش ابن عبداله عمادی، وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی به سال ۵۰۰ هجری قمری انجام شده است.
ساير قسمت هاي مسجد، مربوط به دوره هاي بعد تا پايان دوره قاجاريه است. ايوان شمالي و دو مناره کاشيکاري شده آن زمان شاه تهماسب و ايوان غربي آن در دوره شاه سليمان صفوي ساخته شدند. ايوان جنوبي که زيباترين ايوان مسجد است در زمان سلطنت"شاه عباس دوم"به مدخل مقصوره اضافه شد.
موزه سنگ و سفال
در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین ضمن مرمت مناره غربی مسجد جامع موزه سنگ و سفال را در شبستان غربی این مسجد تاریخی افتتاح کرد. در این موزه انواع سفالینه ها، سنگ نگاره ها، ارسی، کاشی و انواع گچ بری ها در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است.
منابع
شهرداری و میراث فرهنگی قزوین
fa.wikipedia.org
mehrnews.com