ابومحمّد مُصلِحالدین بن عبدالله نامور به سعدی شیرازی و مشرفالدین (زادهٔ ۵۸۹ خورشیدی و ۱۲۱۰ میلادی در شیراز، ایران - درگذشتهٔ حدود ۶۷۰ یا ۶۷۱ خورشیدی و ۱۲۹۱ یا ۱۲۹۲ میلادی) شاعر و نویسندهٔ پارسیگوی نامدار ایرانی است. آوازهٔ او بیشتر بهخاطر نظم و نثر آهنگین، گیرا و قوی اوست. جایگاهش نزد اهل ادب تا بدانجاست که به وی لقب استادِ سخن، پادشاهِ سخن و شیخِ اجلّ دادهاند. آثار معروفش کتاب گلستان به نثر و بوستان در بحر متقارب (وزنِ شاهنامهٔ فردوسی) و نیز غزلیات و دیوان اشعار اوست که به مجموع آثار او کلیات سعدی میگویند.
سعدی جهانگردیِ خود را در سال ۱۱۲۶ میلادی آغاز کرد و به شهرهای مختلفِ خاور نزدیک و خاورمیانه، هندوستان، حبشه، مصر و شمال آفریقا سفر کرد (این جهانگردی به روایتی سی سال به طول انجامید)؛ حکایتهایی که سعدی در گلستان و بوستان آوردهاست، نگرش و بینش او را نمایان میسازد. در آغاز سفر سعدی در حدود ۶۲۰ یا ۶۲۳ قمری از شیراز به مدرسهٔ نظامیهٔ بغداد رفت و در آنجا از آموزههای امام محمد غزالی بیشترین تأثیر را پذیرفت. وی در مدرسهٔ نظامیهٔ بغداد دانشآموخته و در آنجا حقوق میگرفت.نکتهٔ درخور توجه، رفاه دانشمندان در این زمانه بود. خواجه نظامالملک طوسی نخستین کسی بود که مستمری ثابت و مشخصی برای مدرسان و طلاب مدارس نظامیه تنظیم کرد. این امر موجب شد تا اهل دانش بهلحاظ اجتماعی و اقتصادی، از جایگاه ویژه و امنیت خاطر فراوانی بهرهمند شوند. سعدی از بغداد به نقاط دیگر جهان سفر کرده و پس از سالها، در حدود سال ۶۵۵ قمری به شیراز بازگشت و در خانقاه ابوعبدالله بن خفیف مجاور شد. حاکم فارس در این زمان اتابک ابوبکر بن سعد زنگی بود که برای جلوگیری از هجوم مغولان به فارس، به آنان خراج میداد و یک سال بعد درفتح بغداد به دست مغولان به آنان کمک کرد. در دوران ابوبکربن سعدبن زنگی، شیراز پناهگاه دانشمندانی شدهبود که از دَم تیغِ تاتار جان سالم بدر برده بودند. در دوران وی، سعدی مقامی ارجمند در دربار بهدست آوردهبود. در آن زمان، ولیعهد مظفرالدین ابوبکر به نام سعدبن ابوبکر، که تخلص سعدی هم از نام اوست، به سعدی ارادت بسیار داشت. سعدی بوستان را، که سرودنش در ۶۵۵ قمری به پایان رسید، به نام بوبکر سعد کرد و آن را به وی تقدیم نمود. کمتر از یک سال بعد از تدوین بوستان، در بهار سال ۶۵۶، دومین اثرش گلستان را به نام ولیعهد سعدبن ابوبکربن زنگی نگاشت، و خود در «دیباچهٔ» گلستان میگوید: «هنوز از گلستانِ بُستان بَقیتی موجود بود که کتاب گلستان تمام شد.»
ترجمه کاملی از بوستان و گلستان سعدی به زبان آلمانی ترجمه شده است. آندره دو ریه نخستین کسی بود که با ترجمهٔ قسمتهایی از گلستان در سال ۱۶۳۴ به زبان فرانسوی، سعدی را به اروپاییان شناساند. دو دهه پس از ترجمهٔ او، یعنی در ۱۶۵۴، آدام اولئاریوس، ترجمهٔ کاملی از بوستان و گلستان را به زبان آلمانی منتشر کرد.
شعر بنیآدم
شعر «بنیآدم» سعدی بسیار مشهور است و در پیام فارسی که در مجموعه پیامهای فضاپیمای ویجر (مجموعاً پیامهایی به ۵۵ زبان) برای فضاهای دوردست فرستاده شدهاست. این شعر به عنوان پیام برگزیده شدهاست.
بنی آدم اعضای یک پیکرند که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی بدرد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار
در بخش شمالی سالن مذاکرات نمایندگان در سازمان ملل متحد، فرشی از استاد صیرفیان با شعر جاودانه سعدی در وسط فرش با الیاف طلا نقش بستهاست. این فرش در سال ۲۰۰۵ میلادی، از سوی هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد و توسط استاد صیرفیان به سازمان ملل اهدا شد. این فرش برخلاف عادت سازمان ملل که هدایا را به نمایش نمیگذارد در محل مناسبی در سازمان ملل آویزان شد که کارشناسان میگویند این اقدام «به علت غیرممکن بودن مقاومت در برابر شعر سعدی» بودهاست.
آرامگاه
سعدی در خانقاهی که اکنون آرامگاه اوست و در گذشته محل زندگی او بود، به خاک سپرده شد که در ۴ کیلومتری شمالشرقی شیراز، در دامنهٔ کوه فهندژ، در انتهای خیابان بوستان و در کنار باغ دلگشا است.
محسن فروغی معمار مدرن ایرانی طرح آرامگاه امروزی را در سال 1330 طراحی کرد. شاعر نابینای شیرازی معروف به شوریده شیرازی نیز دراین بنا دفن شده است.
آرامگاه سعدی دارای کاشیکاری هایی دلنشین است که مزین به اشعار حکیمانه این شاعرگرانقدراست.
این آرامگاه در باغی وسیع و آراسته به گلها و درختان مختلف قراردارد.
سنگ قبر
علی اکبر خان قوام الملک شیرازی، سنگ قبر کنونی را که سماق سرخ کم رنگی است، بر روی قبر شیخ نصب کرد و کتیبه ای را از اشعار بوستان با خط نستعلیق عالی بر آن نگاشت.
محوطه
در طرح جدید پس از خرید و تخریب خانههای اطراف آرامگاه دارای محوطهای در حدود ۱۰۳۹۵ متر مربع شد. محوطهٔ باغ به سبک ایرانی گلکاری، درختکاری و باغچه بندی شدهاست. در وسط حیاط دو حوض مستطیل شکل، با جهت شمالی - جنوبی در دو طرف محوطهٔ آرامگاه قرار دارد و حوض دیگری در جهت شرقی - غربی در مقابل ایوان اصلی بنا واقع شدهاست.
ورودی مجموعه در راستای ورودی آرامگاه است که معمار آن آندره گدار فرانسوی است.
حوض ماهی
حوض ماهی این حوض در سمت چپ آرامگاه واقع است و در داخل به شکل هشت ضلعی است و زیربنایی در حدود ۳۰٫۲۵ مترمربع دارد و با ۲۸ پله به صحن آرامگاه وصل میشود، مشهور است که سعدی نزدیک زاویهٔ خود، حوضچههایی از سنگ مرمر ساخته بوده که آب در آنها جریان داشتهاست. شستشو در این آب، خصوصا در شب چهارشنبه سوری، جزء معتقدات مردم شیراز بودهاست. کاشی کاریهای داخل حوض ماهی که به سبک عمده سلجوقی است، در سال ۱۳۷۲ توسط استاد کاشی کار «تیرانداز» طراحی شده و توسط میراث فرهنگی اجرا گردیدهاست بر فراز حوض ماهی یک نورگیر به شکل هشت ضلعی و دو نورگیر چهارضلعی در طرفین آن قرار دارد. زیرزمین سعدیه امروزه به چایخانه سنتی تبدیل شدهاست.
دو ساختمان آجری در کنار حوض ماهی وجود دارد که مربوط به دفتر است و ساختمان دیگری که کتابخانهٔ عمومی سعدیهاست و ساختمانی دیگر که سرویس بهداشتی در آن وجود دارد.
چرا باید از این مکان دیدن کرد؟
این آرامگاه با محوطه زیبای خود حال و هوای شاعرانه بیشتری به آن بخشیده است. انواع آثار فرهنگی وهنری رانیز میتوان از همین مکان خریداری کرد.
چه فعالیتهایی میتوان اینجا انجام داد؟
اینجا علاوه بر معماری وهنر خاص آن، از بهترین مکانهایی است که میتوان با یکی از بزرگان ادب فارسی آشنا شد. سایر آثار فرهنگی هنری نیز در این مکان قابل خریداری است.
بلیط ورودی:
ورودیه برای هموطنان دوهزارتومان وبرای اتباع خرجی 15000 تومان است. کسانیکه دارای کارت منزلت میباشند کارت خود را همراه داشته باشند. در این صورت تمام مکانهای دیدنی شیراز برای آنها رایگان بوده ویا با تخفیف محاسبه میشود.
پیشنهاد:
در صورت تمایل به خرید بستنی وفالوده بهتر است از مغازه های بیرون خرید کنید که دارای قیمت و کیفیت مناسب تری است.
امتیازو استثنا:
از آنجا که سعدیه در مجاورت باغ دلگشا واقع شده است از همین آدرس میتوانید به بهترین نحو استفاده نموده و از باغ دلگشای شیراز نیز دیدن نمایید که بسیار دل انگیز و فرح بخش است.
منابع:
fa.wikipedia.org
shirazgasht.blogfa.com