آرامگاه خواجو کرمانی

متن کامل: آرامگاه خواجو کرمانی

مرغان این چمن همه بی بال و بی پرند
مردان این قدم همه بی پا و بی سرند

از جسم و جان بری و ز کونین فارغند
با خاک ره برابر و از عرش برترند

بر عرصهٔ حدوث قدم در قدم زنند
در مجلس وجود شراب از عدم خورند

سلطان تختگاه و اقالیم وحدتند
لیکن بری ز ملکت و فارغ ز لشکرند

خواجو گدای درگه ارباب فقر باش
کانها که مفلسند بمعنی توانگرند

در بدنه غربی تنگ الله اکبر شیراز، مشرف بر دروازه قرآن، آرامگاه شاعر بزرگ کرمانی، کمال الدین ابوالعطاء محمود ابن علی کرمانی متخلص به خواجو قرار دارد. جمال الدین ابوعطاء محمودبن محمود کرمانی معروف به خواجوی کرمانی که در سال ۶۷۹ هجری به دنیا آمد و در سال ۷۵۲ هجری قمری در شیراز وفات یافت در واقع بزرگترین شاعر کرمانی است،

خواجوی کرمانی از شاعران مطرح ایران در قرن هشتم است. ایشان از شاعران زمانه مغول بوده و شعرهایی در ستایش پادشاهان منطقه فارس را دارد. خواجوی کرمانی به نخل بند شاعران شهرت داشته و ملقب به خلاق المعانی و ملک الفضلا می باشد. ایشان در اواخر قرن هفتم در کرمان متولد شد و در دوره جوانی به اصفهان، آذربایجان، ری، مصر، شام و عراق مسافرت نمود و بعد از این سفر طولانی در شیراز سکنی گزید. از اثرها و اشعار خواجوی کرمانی می توان به دیوان و پنج مثنوی اشاره کرد. خواجوی کرمانی در شهر نزدیک رکناباد شیراز به خاک سپرده شد.

آثار وی را می‌توان به دو قسمت تقسیم کرد: دیوان و مثنوی‌ها

خواجو دارای دو دیوان «صنایع الکمال» و «بدایع الجمال» می‌باشد مثنویات خواجو نیز همانند خمسهٔ نظامی دارای ۵ مثنوی است:

۱- همای و همایون ۲- کمال‌نامه ۳- روضةالانوار ۴- گل و نوروز ۵- گوهرنامه

آرامگاه
قبر این شاعر بزرگوار بر جنب دروازه قرآن می باشد. از کنار مقبره خواجوی کرمانی آب چشمه رکناباد می گذرد. با اعتبارات اداره فرهنگ فارس در سال 1315 هجری شمسی تصمیم به ساخت این آرامگاه شد.

محل آرامگاه خواجو کرمانی در فضای بدون سقف قرار گرفته و در میان صفه آرامگاه، سنگ قبر محدبی شکل و برآمده مشاهده می شود. کتیبه هایی که نشان دهنده وجود قبر خواجو باشد در این بقعه رویت نمی شود و فقط در بالای آن متن قرآنی به خط ثلث نگارش شده است. بر طبق رسم زمانه در بالا و پایین قبرهای شاعران و عارفان دو ستون سنگی کوتاه قرار می دادند که در کنار این سنگ قبر نیز به چشم می خورد.

در سال 1337 هجری شمسی، اداره باستان شناسی استان فارس اقدام به ساخت یک اتاق در بخش شمالی فضای مقبره کردند که بر روی کاشی های پیشانی اتاق چند بیتی از غزلیات خواجوی کرمانی به خط نستعلیق نوشته شده است.

در بالای مقبره خواجوی کرمانی سه غار وجود دارد. یکی از غارها محل عبادت زهاد و مشایخ بود که خواجوی کرمانی هر از گاهی برای عبادت به آن جا می رفت. غار دیگر دارای دهانه طاقی ضربی از نوع کجاوه های سنگی است که قبر وزیر معروف شاه ابواسحاق اینجو در آن قرار دارد.

در کنار این غار نقوش برجسته از نبرد رستم و شیر دیده شده، که به فرمان فرمانروای فارس در سال 1218 هجری قمری ساخته شده است. همچنین در کنار این نقوش ، نقش برجسته فتحعلی شاه به همراه دو نفر از پسرانش نیز رویت می شود. در حال حاضر در مقبره خواجوی کرمانی مرمت ها و تعمیراتی صورت گرفته است.

مرمت
در سال ۱۳۷۰ به همت دانشکده ادبیات دانشگاه کرمان، کنگره بزرگداشت خواجو در کرمان برگزار شد و مراسم اختتامیه این کنگره در شیراز انجام شد. با همین انگیزه به همت شهرداری شیراز و استانداری فارس، آرامگاه خواجو مرمت و بازسازی شده که شامل بازسازی کف و بدنه و ایجاد یک سری دیواره های عمودی با مصالح سنگ است. هم چنین مجسمه ای از سر و صورت خواجه از سنگ تراشیده شده، در این مکان قرار گرفته است.