روستای لایزنگان

نامگذاری خیابان اصلی و تنها خیابان یک روستا به نام کتاب موضوعی نیست که به سادگی بتوان از کنار آن گذشت و این نشان دهنده درایت و فرزانگی مردم، اعضای شورای روستا و دهیار لایزنگان است.
گام بعد افتتاح کتابخانه شهید اسلامی نسب در روستای گردشگری لایزنگان بود که 10 هزار کتاب این کتابخانه در کمپین اهدای کتابی که چندی پیش در لایزنگان برپا شد از طرف مردم این روستا اهدا شد و تجهیزات آن نیز با حمایت هفت میلیون تومانی لایزنگانی ها تهیه شده است.
اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود. کسبه این روستا از بقالی و آرایشگاه گرفته تا خبازی و مخابرات در گوشه ای از مغازه خود کتابخانه کوچکی راه انداخته اند تا مردمی که در صف می مانند بتوانند دقایقی کتاب بخوانند، کاری که حاج اکبر اعتمادی در دهه پنجاه از خیاطی کوچک خود آغاز کرد و حالا نسل چهارم و پنجم، پا جا پای پیر دوست داشتنی روستای خود گذاشته اند.
امری که نشان داد نام «دره فرزانگان» برازنده این روستا است، روستایی که پرونده کاملی را برای ثبت در سازمان جهانی یونسکو تکمیل کرده است.

اقدام فرهنگی حاج اکبر اعتمادی از جانبازان قطع نخاعی لایزنگان برای راه اندازی کتابخانه در خیاطی خود  اکنون چراغ راه جوانان شده است و در واقع این روستا فقط کتابخانه شهید اسلامی نسب را ندارد بلکه هر مغازه یک کتابخانه کوچک است که مردم لحظه ای از فرزانگی دور نمانند.

این اقدام فقط به روستای لایزنگان ختم نمیشود. در جلسه انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان داراب،  دهیاران پنج روستا آمادگی خود را برای اهدای ساختمان و راه اندازی کتابخانه اعلام کردند.

امروزه گرانی کتاب بهانه ای سرسام آور و تکراری برای کتاب نخواندن است و کاش می شد از میزان خرید فست فود و پیتزای مردم در حتی خانواده های متوسط به پایین جامعه آماری به دست می آمد تا همه بدانند که کتاب ارزان ترین و ارزنده ترین و در حال غریب ترین محصول است.

روستای لایزنگان:
این روستا در دهستان رستاق شهرستان داراب دراستان فارس قرار دارد. این روستا بزرگترین روستای داراب محسوب میشود. لایزنگان ترکیبی است از سه واژه"لای"(Lay) به معنی دره و "زینه" (Zena) که در زبان اوستایی زئننه(Zaenanah) به معنی هشیار و بیدار دل و "گان" پسوند مکان است و در کل به معنی دره‌ای که مردمی هوشیار در آنجا ساکنند.(برگرفته از کتاب داراب شکوه فراموش شده پارس اثر مهندس احمدرضا خسروی)
از قدمت این روستا اطلاعات مشخص و موثقی در دست نیست.

گل محمدی
روستای لایزنگان بزرگترین تولید کننده گل محمدی در جهان می‌باشد و بالغ بر ۵۰۰۰ هکتار گلستان دیم محمدی و حدود ۵۰۰ هکتار گل محمدی آبی وجوددارد. گل محمدی تولیدی شهرستان داراب ارگانیک بوده و از نظر کیفی بسیار عالی است. وجود دشت گل محمدی در منطقه کوهستان و حوزه جغرافیائی روستاهای نوایگان و لایزنگان یکی از مهمترین عوامل جذب گردشگر به این منطقه است.
از منطقه گل‌های محمدی را به سراسر ایران به خصوص قمصر کاشان می‌برند و از آنجا گلابش را به مشهد مقدش و مکه مکرمه بر ده تا با گلاب خانهٔ خدا و حرم امام زضا (ع) را بشویند. گل‌های محمدی در مکانی به نام سرحد (سردحد) وجود دارند. این مکان شبهای بسیار سرد و روزها هوایی معتدل و نسبتاً گرم دارد. بزرگترین واحد تولید گلاب و عرقیات جنوب کشور (صنایع تقطیر ساغر) در این مکان قرار دارد. افتخار لایزنگان همین بس که تجلی گاه حق، کعبه موعود را با گلاب ناب ان معطر می‌سازند. در بهار آن گاه که با وداع یار زردپوش، مردمان دسته دسته ازباغات گل به سرای خویش بازمیگردند دختران و پسر بچه‌هایی را می‌بینی که شاخه‌های گل را دور گردن خود حایل نموده و هلهله کنان وبا سرور و نغمه شادی و زمزمه ترانه‌های محلی به سوی خانه سرازیر می‌شوند.

جشنواره گل محمدی:
هر سال معمولا در خرداد ماه جشنواره گل سرخ در این منطقه برگزار میشود. در این روستا برنامه های فرهنگی هنری اجرا شده سپس گردشگران و گروه‌های کوهنوردی به سمت دشت گل محمدی حرکت می‌کنند.

محصولات روستا:
محصولات روستا عبارتنداز :بادام-گردو-الوزرد-انار -مویز-انجیر-هلو-پرتقال-نارنگی-توت _گوجه درختی-گل محمدی-شلیل و...

حیوانات منطقه:
در این منطقه حیوانات زیادی از جمله خرگوش-اهو -پلنگ -بزکوهی-کفتار-روباه و... وجود دارد.

مکانهای گردشگری و تفریحی روستای لایزنگان:

باغ‌ها
سهم عمده‌ای را در زیبایی و گردشگری این روستا برعهده دارد. بخصوص از اوایل فصل بهار تا اوایل فصل پاییز که قابلیت تنوع و سیاحت را دارا می‌باشد. از جمله باغ‌های این روستا می‌توان: باغکر، چاه زرد، چاه ریگو، بیشه، کل خوش آب کشکو، گلو آبک، گلو غرفته، گلواره‌ای، قرقوس، سسنک، نیگو و.... نام برد.
1- باغکر:
منطقه‌ای بسیار دیدنی با درختان بلند و قطوری که سر به فلک کشیده واقع در هشت کیلومتری شرق لایزنگان که با درختان گردو، سیب، زرد آلو، انار و بادام وبا چشمه و آب زلالش منطقه‌ای منحصر به فرد را خلق کرده و دارای یک استخر سیمانی پر از آب و درخت گردوای بسیار تنومند به قطر شش متر می‌باشد و مکان مناسبی برای تفریح، استراحت و اسکان می‌باشد.
2- چاه ریگو:
در منطقه غرناک (حدود ده کیلومتری نرسیده به لایزنگان) در شرق لایزنگان قرار دارد و با درختان، میوه‌ها، چمن‌ها و چشمه زلالش با الهام از طبیعت نشانگر عظمت حق تعالی می‌باشد.
3- کل خوش آب:
در این باغ درختان سربه فلک کشیده و چمن زارهای بلند منظره‌ای شگفت آور به وجود آورده که چشم هر بیننده‌ای از دیدن آن خیره می‌ماند و به قدرت لاینفک پروردگار و هنر دست نقاش طبیعت پی می‌برد. در کنار راه استخری به چشم می‌خورد که در فصل تابستان مکان مناسبی برای شنا می‌باشد. آب این منطقه از درون شکافی مه در ۱۵ متری استخر می‌باشد تأ مین می‌گردد. این منطقه به دلیل آب شیرین وگوارا یکی از خالص‌ترین آب‌های منطقه محسوب می‌شود که هر ساله افراد زیادی برای تفریح و گردش به این منطقه زیبا که ارتفاع آن بالغ بر ۲۲۰۰ متر است می‌آیند.
4- گلو آبک:
منطقه‌ای خوش آب و هوا دارای درختان بادام، گردو وانار که سربه فلک سائیده و شاخه در شاخه قفل شده اندو دارای چشمه‌ای است که از شکاف سنگ بیرون می‌آید و همچنین دو استخر یکی با عمق دو و نیم متر و دیگری با عمق یک و نیم متر می‌باشد که مکان جالبی برای دوستداران طبیعت می‌باشد.
5- سوسونک:
سسنک حدفاصل کل خوش آب وکل کبوتر بوده وباغی با ظاهر آراسته و درختانی تنومند و دارای استخری به عمق دو و نیم متر و درختانی چون انار، گردو، توت، بادام و منظره زیبایش یکی از اماکن زیبای لایزنگان به شمار می‌آید.
6- نیگو:
منطقه‌ای است زیبا دارای درختان قطور واقع در شرق لایزنگان با راهی سخت‌گذر که در ۲۰ کیلومتری لایزنگان قرار دارد و یکی از دورترین باغهای روستا به شمار می‌رود. ارتفاع آن بالغ بر ۲۲۰۰ متر و در پشت کوه مفک قرار دارد. از محصولاتش می‌توان بادام، گردو، زرد آلو، گل محمدی، انگور و..... را نام برد. همچنین دارای چشمه‌ای است زیبا که این درختان رامشروب می‌سازد. این منطقه در اکثر فصل‌های سال از طبیعت دل‌انگیز برخوردار است.
7.کوشکو:
منطقه خوش اب و هوا در شمال لایزنگان علیا که دارای درختان گردو و بادام و گل محمدی میباشد که این مکان به سه قسمت به نامهای کل آب (کلاً)و کل بزگی و کل بید تقسیم شده که هر سه قسمت دارای چشمه آب بسیار با صفا میباشد.
8.مورکو:
منطقه ای با هوای بسیار دلپذیر و خنک مخصوصا باب طبع فصل گرم سال که دارای درختان انگور و گل محمدی فراوان میباشد.
9.چاه پت و جلک:
منطقه چاه پت و جلک به عنوان دروازه ورودی به لایزنگان از منطقه پشت کوه و نیریز و رود خور میباشد که این منطقه هم دارای درختان بادام و گردو گل محمدی است.
10.بیشه:
این منطقه را میتوان بهترین و با صفا ترین منطقه اب و هوایی در کل روستای لایزنگان و منطقه داراب نامید که با وجود درختان گردو و بادام و گل محمدی و جدیداً درختان گیلاس و هلو و شلیل و الو و... هر ساله شاهد ورود گردشگران بسیاری از تمام مناطق داراب و فارس میباشد که در چند سال اخیر جشنواره گل محمدی نیز با حضور سران دولتی در این منطقه برگزار گردید.

غارهای منطقه:
معمولاً در برخی کوهها حفره‌هایی وجود دارد که به آنها غار می‌گویند و اهمیت آنها بستگی به طول، آثار باستانی و.. دارد. طول برخی از غارها به بیش از ده متر تجاوز نمی‌کند ولی طول بعضی از آنها به ده‌ها کیلومتر می‌رسد. غارهای منطقه عبارتند از:
۱- غار لای سنه
۲- غار معدن گاه (به عمق بیش از پنجاه متر و قطر دهانه نیم متر)
۳- غار باغ کر (به عمق بیش از پانزده متر و قطر دهانه دو متر)
۴- غار پیرنو (به عمق بیش از پانصد متر و قطردهانه نیم متر)
۵- غار پیر شیخ علی (به عمق حدود هشت متر و قطر دهانه حدود دو متر)
و غارهای گلو آبک، پس کمانه، چاه شمسی، چاه زرد و...
 

موقعیت جغرافیایی لایزنگان
داراب در 225 کیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع شده است. روستای لایزنگان از توابع بخش رستاق، شهرستان داراب واقع در استان فارس، در بین رشته کوههای جنوبی زاگرس قرار دارد.
لایزنگان روستایی است کوهستانی با ارتفاع ۲۰۰۰ متر از سطح دریا. در مدارهای ۲۸ درجه و ۱۴ دقیقه عرض شرقی و۵۴درجه و۵۹ دقیقه طول شمالی که از شمال به شهرستان نی ریز، از جنوب به روستای نوایگان و قلعه بیابان، از شرق به کوهستان بخش رستاق و از شمال غرب به روستاهای شکرویه و مروارید متصل می‌باشد و در جنوب شرقی استان فارس وشرق داراب قرار دارد.

آب و هوا و شرایط اقلیمی:
روستای لایزنگان به طور کامل شرایط و اوضاع جوی و اقلیمی یک نقطه میان کوهی را دارا است و از نقاط سردسیر شهرستان محسوب می‌گردد. سرمای آن در سردترین روزهای زمستان به دو الی سه درجه زیر صفر می‌رسد و در گرمترین روزهای تابستان از ۳۵ الی ۳۷ درجه سانتی گراد بیشتر نمی‌شود و بدین لحاظ دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و متوسط بارندگی آن در سالهای پرباران معادل ۸۰۰ میلی متر است.
 

منابع:
layzangan.ir
seeiran.ir
fa.wikipedia.org