منطقه حفاظت شده جنگلی شیمبار

منطقه حفاظت شده به محدوده اي از منابع طبيعي كشور اعم از جنگل، مرتع، دشت، آب و كوهستان اطلاق مي شود كه از لحاظ ضرورت حفظ و تكثير نسل جانوران وحشي، حفظ و احيای رستني ها و وضع طبيعي داراي اهميت خاص بوده و تحت حفاظت قرار گرفته است.

در فاصله 80 كيلومتري شمال شرق شهرستان مسجدسليمان منطقه اي كوهستاني و پوشيده از جنگل و درختان بلوط قرار گرفته است اين منطقه حدود 50 هزار هكتار وسعت داشته كه دسترسي به تمامي منطقه مشكل است به همين دليل تاكنون كمترين آسيب هاي انساني را به خود ديده است.

عشاير كوچنده در مسير كوچ از منطقه عبور مي کنند و گاهي نيز قسمت هاي جنوبي آن به عنوان محل هاي زمستان گذراني و قسمت هاي شمالي آن به عنوان مراتع ييلاقي مورد استفاده عشاير قرار مي گيرد.

تاريخچه ی منطقه حفاظت شده شيمبار:
منطقه حفاظت شده شيمبار بر اساس قانون برنامه پنچ ساله دوم و مصوبه شماره 82 مورخ 15/10/87 شوراي عالي حفاظت محيط زيست از سال 1379 به عنوان يكي از مناطق تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست مصوب شد. هر چند به لحاظ وجود تالاب با ارزش شيمبار از گذشته مورد توجه جدي بوده است؛ ولي عملاً از تاريخ تصويب به عنوان يكي از مناطق تحت مديريت مورد حفاظت قرار گرفته است.

ویژگیهای جغرافیایی منطقه
موقعيت جغرافيائي آن ً10 ّ9   ْْ32 تا ً55 ّ39 ْ32 عرض شمالي و ً33 ّ30 ْ49 تا ً00 ّ44 ْ49 طول شرقي است. اين منطقه ادامه سلسله جبال زاگرس درخوزستان است كه از نقاط مرتفع (منار، كتك، تاراز، للر، چلا و...) يخچال هاي طبيعي، نقاط تالابي با پوشش متراكم گياهان، چشمه ها و... تشكيل گرديده است. بطور كلي سه بخش كاملاً متمايز در منطقه قابل تشخيص است: درياچه سد شهيد عباسپور، منطقه تالابي شط شيمبار، منطقه كوهستاني جنگلهاي بلوط زاگرس.

وضعيت طبيعي منطقه:
منطقه حفاظت شده متشكل از ارتفاعات پرشيب و عمدتاً صخره اي و بسيار صعب العبور و مرتفع است. كوه منار با ارتفاع 1800 متر، كوه كينو با ارتفاع 3800 متر، كوه تاراز با ارتفاع 3000 متر از جمله ارتفاعات مهم منطقه هستند. دره ها و تنگه هاي معروف منطقه عبارتند از: تنگ سنان، تنگ سرد، تنگ چلو، چال منار، تنگ شلا و تنگ رپي. اين مناطق عمدتاً محل و زيستگاه حيات وحش منطقه هستند. در ميان اين رشته كوه ها تالاب شيمبار با زيبايي بسيار و سكونت گاه هاي عشاير در حاشيه آن قرار دارد. اراضي مسطح بجز تالاب شيمبار به ندرت در ساير جاه هاي منطقه يافت مي شود.

چشمه هاي منطقه:
به دليل برفگير بودن ارتفاعات منطقه، چشمه هاي دایمی زیادی جاری هستند. مهم ترين این چشمه ها عبارتند از: سوسن و سرخاب، سربازار، تنگ سرد، سرحوني، تنگ سنان، گنديكار، شلا، تنگ چلو و چال منار. اين منابع آبي علاوه بر استفاده وحوش مورد استفاده دامداران و باغ های منطقه نيز قرار مي گيرد.

تالاب شيمبار:
تالاب شيمبار با مساحت حدود دو هزار هكتار در مركز منطقه قرار دارد و كليه آب هاي سطحي رشته كوه هاي كينو، للر، تاراز و دامنه هاي شمالي و شرقي منار و دلا به اين تالاب ريخته سپس از خروجي تالاب كه به پل نگين معروف است و از طريق دره شلا به درياچه سد شهيد عباس پور مي ريزد. سطح "تالاب شيمبار" پوشيده از جامعه منحصر به فرد درختان و درياچه هاي كم نظير و منحصر به فرد جاز، پده، گز، تمشك، انگور، انار، توت تشکیل شده كه به صورت خودرو و انبوه تالاب را فرا گرفته است. اين گونه پوشش بندرت در مناطق ديگر يافت مي شود و در بعضي از محل هاي آن غير قابل نفوذ است.

تالاب زيستگاه حيوان هایی چون خرس، گرگ و كفتار است و در فصل پر آبي پرندگان مهاجر آبزي و كنار آبزي به صورت محدود و در زمان بسيار كوتاه در تالاب استراحت و سپس ادامه مسير مي دهند. از جمله پرندگان مهاجر ديده شده در تالاب مي توان به كشيم، چنگر، اكرات و حواصيل اشاره كرد. در مجاورت تالاب در منطقه شیرين بهار در نزديكي چشمه سرحوني يك پاسگاه محيط باني برای استقرار نيروي اجرايي و كارشناسي براي حفاظت از منطقه داير است.

گونه هاي گياهي
غناي گونه اي در منطقه شيمبار بسيار بالاست در اين منطقه سه اشكوب درختي كاملاً متمايز كه بعضاً منحصر بفرد است ديده مي شود در شط شيمبار عمده درختان با تراكم بسيار بالا از درختان و درختچه هاي جاز تشكيل شده است. بخشي كوهستاني منطقه جنگلهاي زاگرس با غالبيت بلوط ايراني است و در بخش هائي از منطقه نيز درختچه هاي مورد معطر كه بسيار متراكم و انبوه هستند وجود دارد.

گونه هاي مهم درختي و درخچه اي منطقه عبارتند از:
كيكم- بادام- جاز- انجير- زالزالك و كلخونك. ساير گونه هاي گياهي منطقه عبارتند از: مورد، انگور، پده، چنار، ارژن، آلبالو وحشي، زبان گنجشگ، انار، توت، انواع گون، گاو زبان، خاكشير، زيره، ريواس، مورد معطر، پرسياوشان، گزانگبين و انواع گرامينه و گياهان دارويي متنوع مي توان نام برد.

جاذبه هاي جانوري :
گونه هاي جانوري از نظر تنوع بسيار با اهميت هستند؛ ولي از نظر جمعيت متأسفانه به علت نبود مديريت در سال های پیش از تبديل به منطقه حفاظت شده، جمعيت آن ها به علت شكار بي رويه و تخريب زيستگاه به شدت كاهش يافته است. در مجموع 25 گونه پستاندار و 70 گونه پرنده در منطقه يافت مي شود.

جانوران موجود در سطح منطقه پراكنده اند و محدوده خاصي بعنوان محل تجمع گونه هاي جانوري ديده نمي شود.
گونه هاي مختلفي از پستانداران در منطقه ديده مي شوند كه شامل گرگ، خرس قهوه اي، پلنگ، گربه وحشي، گراز، خرگوش، شغال، كفتار ، سنجاب، انواع خفاش، تشي، قوچ وحشي، كل وبز و... مي باشند.
انواع پرندگان درخت زي ، خشك زي وابزي در منطقه ديده مي شوند شامل كشيم كوچك، كشيم بزرگ، حواصيل شب، حواصيل خاكستري، كبك، تيهو ، انواع داركوب، بلبل خرما، بلبل، دم سرخ، انواع توكا، هدهد، انواع كبوتر وقمري، زاغي، جي جاق، كلاغ، غراب، كمركلي بزرگ وكوچك، چرخ ريسك، انواع پرندگان شكاري، لاشخورها و...

محدوده امن منطقه:
محدوده اين منطقه در سه قسمت تعيين شده يكي از  خط رأس بالاي تونل دلا در امتداد جاده آسفالته تا پل نگين و سپس به محل باريكه تالاب و از آنجا در امتداد مرز تالاب تا چشمه گنديكار و سپس در همان امتداد تا چشمه تنگ سنان و سپس به چال منار تا خط رأس كوه منار در امتداد خط رأس تا بالاي تونل دلا. محدوده دوم از باغات تنگ پل تا خط رآس كوه كينو و از آن خط رأس تا خط رأس كوه للر به تنگ ليله. محدوده سوم شامل كوه گريز از خط رأس تا درياچه سد شهيد عباس پور است.

آثار تاريخي :
بارزترين اثر تاريخي منطقه پل نگين است كه بازمانده دوره ساسانيان تشخيص داده شده است. این پل و دره در واقع خروجي تالاب شيمبار بوده و علاوه بر اين كه باعث ماندگاري آب تالاب و تنظيم خروجي آب آن مي شود، باعث جلوگيري از بروز سيلاب و آب گرفتگي اراضي پيرامون در مواقع بروز باران هاي لحظه اي و رگبارها در منطقه مي شود.
علاوه بر آن در چند نقطه از جمله در تنگ سرد، تنگ سنان، سوسن و سرخاب تعدادي آسياب آبي وجود دارد كه تا حدود 20 سال پیش نيز فعال بوده اند.

جاذبه هاي ورزشي و تفريحي:
قايقراني، ماهيگيري، عكاسي، پياده روي، كوهنوردي.

راههاي دسترسي :
مهمترين راه دسترسي به منطقه مسير جديد الاحداث مسجدسليمان به شهركرد است كه در حال حاضر تا ابتداي منطقه بصورت اسفالت شده است و داخل منطقه نيز در حال زيرسازي و اسفالت كاري است. در درون منطقه راههاي دسترسي شني روستائي درجه 3 وجود دارد.

راههاي دسترسي جهت مشاهده حيات وحش :
مسير اصلي كه از بخش انديكا به سمت بخش بازفت امتداد داشته و از وسط منطقه مي گذرد. بخشي از اين مسير آسفالت بوده وقسمتهائي از آن شني است.
مسيرهاي مالرو وفرعي كه با پياده روي امكان تردد و مشاهده وحوش فراهم است.

منابع:
اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان
shooshan.ir