ارگ تاریخی گوگد از بناهای بزرگ خشت و گلی ایران است که تاریخ و زمان ساخت آن به حدود چهار قرن پیش می‌رسد. تنها سند مکتوبی که از این بنا موجود است متعلق به حدود 130 سال پیش است که نشان می‌دهد نصف بنای ارگ توسط شخصی به نام علیخان به عنوان مهریه به همسرش واگذار شده است و از آن پس به عنوان ارگ علیخانی نامیده شده است.
ارگ گوگد در زمان صلح به عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار می‌گرفته و باتوجه به وضع و موقعیت ویژه خود نسبت به کاروانسراهای مجاور، محل استراحت کاروان تجار سرشناس و یا حاکمان و والی‌های سایر ایالات ایران بوده است و حتی به استناد اظهارات افراد مسن شهر گوگد، آقا محمدخان قاجار نیز در لشکرکشی‌های خود چند روزی را در این محل استراحت کرده است.
ارگ تاریخی گوگد در زمان جنگ و حمله اشرار به عنوان دژ نظامی مورد استفاده قرار می‌گرفته و در بالای درب ورودی شمالی قسمتی به عنوان شاه‌نشین وجود داشته است که هم‌اکنون به عنوان سوئیت ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد و حوض آبی در این شاه‌نشین وجود دارد که هر زمان درب توسط مهاجمین آتش زده می‌شد محافظین با تخلیه آب حوض آتش را خاموش می‌کرده‌اند.
همچنین سوراخ‌هایی روی دیوارهای مرتفع وجود دارد که از آن به عنوان سیستم امنیتی هشدار دهنده استفاده می‌شد به این صورت که کبوترهایی را در این سوراخها اسکان می‌داده‌اند که شب‌ها با بی‌قراری و سر و صدای این کبوتران متوجه ورود مهاجمان توسط قلاب و یا نردبان می‌شدند.
از طرفی چاهی در قسمت جنوب شرقی ارگ وجود دارد که نشان می‌دهد برای روزهای مقاومت فکر آب آشامیدنی نیز می‌شده است. بر روی در ورودی ارگ دو درکوب وجود دارد که بزرگتر را مردکوب و کوچکتر را زن کوب می‌نامیده‌اند. که برعکس بقیه مناطق ایران زن‌کوب در سمت راست قرار گرفته است.
در ساختمان ارگ وجود بنا در اطراف و فضای باز در وسط، همچنین وجود طبقات پائین و بالا نشان از معماری کاروانسرایی دارد که بیانگر رعایت نظام طبقاتی در اجتماع آن روز است به این صورت که استر و استربانان در طبقه پایین و در مجاورت هم و بازرگانان و افراد شاخص در طبقات بالا مسکن می‌گزیده‌اند که این فضاها پس از بازسازی هم اینک به عنوان مهمانسرا با امکانات مدرن شامل سوئیت‌های زیبا با سرویس‌های بهداشتی، رستوران، چایخانه سنتی، فروشگاه و نمایشگاه صنایع دستی، سالن‌های مختلف و مجموعه‌ای از مکانهای تاریخی و تفریحی مورد استفاده قرار گرفته و همه روزه پذیرای گردشگران ایرانی و خارجی است.
منابع
isfahancht.ir
fa.wikipedia.org
tishineh.com
