اين مجموعه مشتمل بر پنج حياط و گودال باغچه بوده است كه پس از فوت مالك اوليه به مرور از هم تفكيك و به صورت پنج باب خانه مستقل از هم درآمد، بدون اين كه صاحبان و سكنه بعدي هر كدام از اين پنج باب خانه آگاهي داشته باشند كه اين خانه ها در بدو ساخت جزو يكي مجموعه و باهم در ارتباط بوده اند. در سالهاي اخير با همت و تلاش مسوولان ذي ربط چهار واحد از پنج باب خانه خريداري و كار بازسازي آنها انجام شده است.
از چهار باب خانه خريداري شده، دو واحد آنها به صورت طرح معمول معماري بافت قديم كاشان يعني گودال باغچه و يكي از آنها به صورت دو طبقه با حياط مسقف و چهارمي كه در اصل باغچه بوده است به صورت حياط سنتي است.خانه هاي عباسيان به لحاظ معماري، داراي طرحي بسيار قوي و غني و از نظر تزئينات گچ بري و نقاشي و كاربري تزئينات معماري اسلامي نظير: رسمي بندي، يزدي بندي، كاربندي، قطاربندي، مقرنس و مشبك در اوج زيبائي و ظرافت است.
در خانه عباسيان يكي ازمراجع بزرگ و برجسته معاصر كاشان به نام مرحوم آيت الله سيد محمد علوي بروجردي متولد و تربيت يافته است و حتي يكي از خانه ها را كه ارث به وي رسيده بود به محل حوزه درس تبديل كرده بود.
سبک اصلی معماری بنا به گودال باغچه موسوم است. در این سبک معماری، بنا پایین‌تر از سطح کوچه احداث شده و اصطلاحاً گود می‌باشد. دسترسی به آب قنات وفشار آب در قسمت های مختلف ساختمان و خاصیت عایقی خاک و مصالح در جلوگیری از سرما و گرما و استحکام بنا، علت ساخت بنا در گودی بوده است . ویژگی‌های معماری خانه عباسیان: تقارن: در هر ضلع این بنا اگر خطی فرضی در وسط ضلع ترسیم شود، طرفین ضلع کاملاً قرینه می‌باشد. چهار فصل خانه: بنا دارای قسمت‌های تابستانی و زمستانی نشین بوده و در هر فصل از سال از قسمت‌های خاصی از بنا، متناسب با وضعیت آب و هوایی آن فصل، استفاده می‌شده است. معماری درونگرا: بر خلاف بناهای امروزی که ظاهر بنا دارای تزئینات بسیار می‌باشد. در بناهای قدیمی، ظاهر بنا بسیار ساده و دارای تزئینات کم می باشد و بالعکس درون بنا بسیار با شکوه و زیبا می باشد. معماری محجّبه یا نقاب‌دار: به علت آنکه معماری دوران قاجار یک معماری مذهبی است و شهر کاشان نیز از دیر باز به دارالمومنین معروف است، رعایت مسائل مذهبی در معماری خانه عباسیان بسیار مشهود می‌باشد.
خانه تاريخي عباسيان از زيباترين خانه هاي تاريخي ايران به شمار مي رود. به گزارش پايگاه اطلاع رساني سازمان رفاهي تفريحي شهرداري کاشان، اين بناي تاريخي در حدود سال هاي 1245 تا 1250 هجري قمري توسط مرحوم سيدابراهيم تاجر کاشاني، پدربزرگ آيت اله سيد محمد علوي بروجرودي معروف به «سيد باغ» ساخته شده است. اين مجموعه در پنج طبقه شامل پس سرداب ، سرداب ، همکف ، بالا و بهارخواب است. يکي از ويژگي هايي که اين خانه تاريخي را در زمره شاهکارهاي معماري ايراني قرار داده و از ديگر خانه هاي تاريخي متمايز کرده، بالاتر بودن مساحت زيربناي آن از وسعت زمين اين خانه است. در حالي که وسعت زمين اين خانه حدود 5 هزار متر مربع است، به دليل تعدد طبقات ، زيربناي آن بيش از 7 هزار مترمربع است. کل مجموعه ، شامل 5 حياط بيروني، اندروني، باغ، خدمه و حوضخانه است که هر يک، کاربرد ويژه خود را دارد.
«بخش بيروني»، در واقع به عنوان مهمانپذير صاحبخانه و محل پذيرايي از مهمانان تجاري به شمار مي رفته که شامل اتاق آئينه، تالار سرپوشيده، ايوان، اتاق هاي سه دري، پنج دري و ساير فضاهاست. «بخش اندروني»، محل اسکان صاحبخانه و خانواده وي بوده و همخوان با مقله حجاب در معماري اسلامي، از بخش بيروني کاملا جدا است. «بخش حياط باغ»، محل برگزاري نماز جماعت به امامت آيت اله سيد محمد علوي بروجردي بوده که از همين رو، ايشان به «سيد باغ » شهرت يافته بودند. «بخش حياط حوضخانه» نيز محل تدريس اين سيد بزرگوار بوده است. آخرين بخش اين مجموعه «بخش حياط خدمه» است که محل اسکان خدمه بوده و از طريق مطبخ به خانه راه داشته است. کل مجموعه داراي 2 بادگير و دو حلقه چاه است که يکي از چاه ها به عنوان مخزن آب خانه به شمار مي رفته است. مهمترين قسمت هاي مجموعه عباسيان عبارت است از اتاق آئينه، اتاق شاهنشين، اتاق پنج دري يا تالار مرکزي ودو تالار سرپوشيده بزرگ است.
«اتاق آئينه» که زيباترين اتاق اين خانه تاريخي به شمار مي رود، در حياط بيروني واقع است و محل پذيرايي از مهمانان خاص بوده که داراي تزئينات آئينه کاري وگچ بري بسيار زيباست. « اتاق شاهنشين » در حياط اندروني واقع شده است و «اتاق پنج دري» يا «تالار مرکزي» به دليل اشراف بر دو حياط بيروني و اندروني ، بيشتر مورد استفاده صاحبخانه بوده است. «تالار سرپوشيده بزرگ » خانه عباسيان که در حياط بيروني قرار دارد، محل برگزاري آيين هاي جشن و عزاداري عمومي بوده و «تالار سرپوشيده کوچک » که در حد فاصل حياط بيروني و اندروني و در امتداد تالار مرکزي واقع شده است، محلي براي برگزاري مراسم خانوادگي و خصوصي بوده است. نکته قابل توجه ، نورگير زيباي تالار سرپوشيده بزرگ است که به دليل شباهت آن به کلاه سربازان فرنگي دوره قاجار، به نورگير کلاه فرنگي معروف شده است. مدتي پس از مرگ حاج سيد محمد ابراهيم ، اين خانه زيبا تفکيک شده و به فروش رسيد. پس از تفکيک، بخش بيروني به نام عباسيان ، بخش اندروني به نام مسعودي فر، بخش حوضخانه به نام حقاني، بخش خدمه به نام عباسي و باغ خانه به نام تقوي تغيير نام داد.
اما چرا کل اين مجموعه به نام عباسيان معروف شده است؟
حدود صد سال پيش، حياط بيروني به يکي از تاجران معروف کاشان به نام عباسيان فروخته شد که به دليل هنگفت بودن بهای آن، در آن زمان، تا مدت ها اين خبر، نقل محافل شهر بود و سبب شد تا به تدريج ، کل مجموعه به نام عباسيان شناخته شود. متاسفانه معمار و هنرمندان چيره دست اين بناي تاريخي بسيار زيبا و ارزشمند، نامعلومند. مجموعه فعلي شامل 3 حياط بيروني، اندروني، حوضخانه و حياط باغ است، ولي حياط خدمه هنوز خريداري نشده است. شايان ذکر است که اين بناي ارزشمند در محله سلطان اميراحمد کاشان واقع شده است.
منابع
شهرداری کاشان
irandeserts.com
fa.wikipedia.org
tishineh.com
