کاخ چهلستون اصفهان

ازبرنامه های شهری شاه عباس اول صفوی و پس ازانتخاب اصفهان بعنوان پایتخت، احداث خیابان زیبای چهارباغ وباغهای متعدد دراطراف آن بود که طرح آن توسط شیخ بهایی در محوطه بسیار وسیعی که دولتخانه نامیده میشد ریخته شد. مجموعه کاخهایی که شروع آن امارت عالی قاپو بود تا میدان اصلی و مرکزی چهارباغ عباسی ادامه داشت. دراین محوطه وسیع که چند کاخ نیز مستقر بود، عمارات دیگری مانند تالار اشرف وکاخ هشت بهشت وچند عمارت دیگر ساخته شد.
چهلستون اصفهان باغی بزرگ بالغ بر 67 هزار متر مربع است که در دوره شاه‏ عباس اول احداث گردیده است. در این باغ که "باغ جهان نما" نام داشت شاه عباس کوشکی به شکل کلاه فرنگی بنا کرد که بنای اولیه کاخ چهلستون است. وی بعدها این کوشک را به دیوانخانه، محل استقرار کارکنان و دبیران دربار اختصاص دارد. حدود نیم قرن بعد شاه عباس دوم تصمیم گرفت آنجا را به کاخی برای پذیرایی مهمانان خارجی تبدیل کند؛ بدین منظور کاخ را توسعه داد؛ ایوان شرقی را آینه کاری کرد و دستور داد تا صحنه های بزم و رزم را بر دیوار های آن نقاشی کنند. تالار آینه و تالار هجده ستون و دو اتاق شمالی و جنوبی تالار آینه و ایوان های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزیینات نقاشی و آینه کاری و کاشی کاری دیوارها و سقف ها در زمان شاه عباس دوم به آن افزوده شده است. در سال 1057 شاه عباس دوم با دعوت از سفیران کشورهای خارجی این بنای باشکوه و کم نظیر را افتتاح کرد.
تصویری از شاه عباس اول با تاج مخصوص و مینیاتورهای دیگری در اتاق گنجینه کاخ چهلستون وجود دارد که در سالهای ۱۳۳۴ و ۱۳۳۵ خورشیدی از زیر گچ خارج شده‌است.

گرچه انعکاس ستون های بیست‏ گانه، تالار چهل‏ستون در حوض مقابل عمارت، مفهوم چهلستون را بیان می‏کند ولی در حقیقت عدد چهل در ایران، کثرت و تعداد را می‏رساند و وجه تسمیه عمارت مزبور به چهلستون‏ به علت تعداد زیاد ستون های این کاخ می‏باشد.
برخی از مورخان گفته‏ اند چهلستونی که بدست شاه عباس دوم ایجاد گردید دارای چهلستون بوده و در هنگام آتش سوزی  که در دوره آخرین شاه صفوی،شاه سلطان حسین اتفاق افتاد قسمتی از عمارت و بیست ستون طرفین از جلو سوخت و ظاهرا توسط شاه سلطان حسین مطابق وضع سابق باز سازی شده است.

کاخ چهلستون از نخستین بناهایی است که در آن تزیین وسیع، آینه کاری، نقاشیهای بزرگ دیواری و ستونهای چوبی، با سرستونهای مقرنس به کار رفته است. تمام دیوارها با آینه های قدی و شیشه ها و نقاشیهای رنگی و زیبا تزیین شده بوده و همه درها و پنجره ها از نوع منبت و خاتم بوده است. مهارت و استادی ایرانیان در طرح این کاخ به خوبی مشاهده میشود که درآن فضای خارج از عمارت با فضای داخل آن، چنان مربوط و هماهنگ است که نمی توان تشخیص داد کجا یکی پایان مییابد و دیگری آغاز میگردد.
تالار مرکزی کاخ چهلستون که اختصاص به میهمانان و شخصیت های کشورهای خارجی داشته، حاوی نقاشی هایی است که وقایع تاریخی دوران های مختلف را بیان می دارند. این سالن با شکوه که بر گنبدی منقوش استوار است با لچکی های رنگارنگ و طرح های طلایی و شفاف از شاهکارهای هنری آن عصر محسوب می شود.
نقاشی های موجود در تالار مرکزی کاخ چهلستون که برخی از آنها در عصر قاجار بر روی نقاشی های سابق کشیده شده اند، شرح پذیرایی شاه عباس اول و دوم و شاه طهماسب از امرای ترکستان و همایون هندی و نیز جنگ شاه اسماعیل اول با ازبکان است. دو تصویر دیگر (که در عهد قاجار نقاشی شده اند) یکی روبروی در ورودی تالار و دیگری مقابل آن است، جنگ چالدران در دوران شاه اسماعیل اول و جنگ کرنال در زمان نادر شاه افشار را به نمایش می گذارد.

در دو طرف سالن مرکزی عمارت چهلستون تصاويری از سفرا و اروپائيانی که در آن روزگار در اصفهان بوده اند نقاشی شده است. اين تصاوير را دو نفر نقاش هلندی که (آنژل Anjel) و (لوکار Lokar) ناميده می شدند نقاشی کرده اند.

استخر کاخ چهلستون علاوه بر زیبایی، باعث لطافت هوا می گردد. در چهار طرف این استخر مجسمه هایی قرار دارند که مربوط به عمارت چهلستون نیستند و تنها آثار برجای مانده از قصرهای زمان صفویه به نام "سرپوشیده" و " آینه خانه" هستند که امروز دیگر وجود ندارند.تندیس‌های چهارگانه در گوشه‌های استخر باغ، آناهیتا ایزدبانوی آب‌ها هستند.
آثار پراکنده‌ای از دوران صفویه مانند سردر «مسجد قطبیه» و سردرهای «زاویه درب کوشک» آثاری از «مسجد درب جوباره» یا «پیر پینه‌دوز» و «مسجد آقاسی» که بر دیوارهای ضلع غربی و جنوبی باغ نصب شده‌است.

در حال حاضر عمارت چهلستون بصورت باغ موزه ای در آمده که سالن مرکزی آن محل نمایش برخی از آثار هنری دورانهای مختلف ایران است .
چهلستون اصفهان به نام های باغ جهان نمای اصفهان، موزه چهلستون اصفهان، کاخ چهلستون اصفهان ، باغ چهلستون اصفهان نیز شناخته می شود.
 

قسمتهاي ديدني اين كاخ عبارت است از:

تالار ۱۸ ستون
تالار آئينه
شيرهاي سنگي چهار گوشه حوض مركزي
تزئينات عالي طلاكاري  و نقاشي هاي سالن پادشاهي
تصويري از شاه عباس اول با تاج مخصوص

 آثاري مانند سر در مسجد قطبيه و سر درهاي زاويه درب كوشك و آثاري از مسجد درب جوباره و مسجد آقاسي كه بر ديوارهاي ضلع غربي و جنوبي باغ نصب شده است.
 

زمان بازدید:

همه روزه به جز ايام سوگواري

بهار: يكسره از ۸:۳۰ الي ۱۹

تابستان: ۸:۳۰ الي ۱۳:۳۰ و ۱۵:۳۰ الي ۲۰

پاییز و دي: يكسره از ۸:۳۰ الي ۱۷:۳۰

بهمن و اسفند: يكسره از ۸:۳۰ الي ۱۸:۳۰

پیشنهاد ویژه:
شهرداری اصفهان در هفته بزرگداشت اصفهان اقدام به برگزاری تورهای رایگان اصفهان گردی میکند که علاقه‌مندان به شرکت در این تور‌ها می‌توانند با مراجعه به کیوسک‌های اطلاع‌رسانی در سطح شهر اصفهان در این تور‌ها ثبت‌نام کنند.
هفته اصفهان از سوم تا نهم اردیبهشت ماه همزمان با میلاد شیخ بهایی برگزارمی‌شود.
درایام نوروز نیز تور یکروزه داخل شهری برای مهمانان برگزار میکند.
 

چرا باید ازاین  مکان دیدن کنیم؟
با توجه به امکانات و آثار ارزشمند موجود در این مکان  امکانات پژوهشی و تحقیق و نیز آشنایی با شیوه زندگی گذشتگان و آثار فرهنگ و هنر اسلامی فراوانی در دسترس است. در موزه چهلستون آثار هنری از سده های پیش از اسلام تا سده 14 هجری قمری گردآوری شده که می توان به نسخ خطی مربوط به قرن چهارم هجری قمری، ظروف سفالینه و آبگینه سده های سوم تا یازدهم هجری قمری ظروف چینی سفید و آبی که به سفارش شاه عباس ساخته شده همچنین قالیچه هایی با طرح محرابی مربوط به قرن 11 هجری قمری و درهای چوبی منبت و خاتم کاری شده متعلق به دوران صفویه اشاره نمود .
 

منابع:
fa.wikipedia.org
tnews.ir
aryazamyn.com
isfahan.ir
isfahancht.ir
makanbin.com