حمام نوبر یکی از باشکوهترین بناهای ایرانی به جای مانده از دوره قاجاریه است که در میدان ساعت، نبش تربیت واقع شده است.
این حمام تاریخی با مساحت تقریبی 700 مترمربع، حدود 140 سال پیش توسط معماری به نام بالاکاظم از اهالی قره آغاج ساخته شد و با توسعه شهر تبریز و تخریب دروازه قدیمی، در مرکز شهر قرار گرفت. در نقشه شهر تبریز که پیش از سال 1243 هجری قمری تهیه شده، این حمام در نزدیکی دروازه نوبر مشخص شده و در نقشه دارالسلطنه تبریز که متعلق به سال 1297 هجری قمری میباشد، این بنا با نام «حمام وزیر» دیده میشود.
حمام تاریخی نوبر در سال 1378 خورشیدی، از سوی سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در قالب طرح پردیسان، با همان الگوی قدیمی و بدون دخل و تصرف در فضاهای معماری، تغییر کاربری یافت و در حال حاضر با نام «سفره‌خانه سنتی شهریار» دایر و فعال است.
در راستای بهره‌برداری بهینه از تمام فضاهای حمام، فضاهای سربینه و گرمخانه به سفره خانه و فضای پشت بام به چایخانه و اجرای مراسم پرده خوانی و نقالی اختصاص دارد.
عناصر تشکیل دهنده کالبدی بنا سنگ و آجر و چوب است. از خصوصیات بارز بنا طاق و گنبد بزرگ گرمخانه، طاق و گنبد با ستون و سرستونهای سنگی مقرنس کاری شده سربینه و اجرای کاربندی و ترکیب آجر و کاشی و پوشش معقلی مناسب است. سربینه حمام فضایی وسیع با قاعده هشت ضلعی است که در بخش میانی آن، طاق بندی‌شده و بر هشت ستون سنگی قرار گرفته است. همچنین حوضی هشت گوش در میانه این بخش قرار دارد و سکوهایی بر گرداگرد آن قرار دارند.
طاق و گنبد بزرگ گرمخانه، طاق و گنبد با ستون و سرستون های سنگی مقرنس کاری شده سربینه و اجرای کاربندی و ترکیب آجر و کاشی و پوشش معقلی مناسب حمام و کتیبه های مصور زیبای ورودی را از دیگر جاذبه های این حمام تاریخی میتوان برشمرد.
ستون های سنگی به کار رفته در این شاهکار معماری، باعث جذب علاقمندان و دانشجویان معماری و هنر از سراسر جهان شده است.
از جمله مصالح به کار رفته در ساخت حمام میتوان به آجر در جرزها و سقف ها ملات و گچ و همچنین سنگ تراش خورده در ستون ها کف ها و ازاره ها اشاره کرد.
میان در این حمام، که قاعده ای مستطیل شکل دارد، با تغییر زاویه حرکت، از سربینه به گرم خانه راه می برد. گرم خانه نیز در میانه فضایی با قاعده مربع با چهارستون هشت وجهی دارد. بر گرداگرد این بخش، دیگر فضاهای گرم خانه قرار دارد که به سبب تصرفات دوره اخیر، صورت اصیل آنها به درستی مشخص نیست. در ضلع شمالی گرم خانه، احتمالا خزینه ها قرار داشته است. تون حمام در پشت این قسمت امروزه نیز باقی است.
بنا دو ورودی از خیابانهای مجاور دارد. ورودی اصلی به دالانی طویل گشوده می شود. این دالان به یک مغازه و در انتها به سربینه حمام راه می برد. ورودی دوم مسیری پلکانی دارد و مانند ورودی اصلی، تنها به حمام اختصاص ندارد و به مغازه و قهوه خانه ای راه دارد. دو راه ورودی حمام در دو سوی سربینه واقع است. این ورودی ها و درگاه وورد به میان در، چنان در سه گوشه سربینه قرار گرفته اند که مسیرهای ورود و خروج صورتی منظم و مشخص یافته اند.
این بنا در سال ۷۸ از سوی سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده وبه بخش خصوصی واگذار شد.
ساعات کار رستوران:
12 ظهر تا 12 شب
مکانهای تاریخی و موزه های نزدیک به این مکان:
اکثر مکانهای دیدنی وتاریخی تبریز نزدیک میدان ساعت میباشد: (پیاده به هر یک ازاین مکانها نهایت 15-10دقیقه راه است)
ارگ تبریز چند قدم با این مکان فاصله داشته و درسه راه طالقانی، جنب مصلی خودنمایی میکند.
مرکز اصلی خرید در شهر تبریزکه خیابان تربیت میباشد و به بازار بزرگ تبریز منتهی میشود، عمارت شهرداری(واقع در میدان ساعت)،
موزه ادبی استاد شهریار(منزل شخصی استاد)، خانه های تاریخی تبریز از جمله خانه نیکدل، خانه حیدرزاده، موزه سنجش، دانشکده معماری و...که همگی درمقصودیه واقع شده اند.(کوی عمارت شهرداری)
خانه های تاریخی دیگری نیز در خیابان ارتش جنوبی، در کوچه های صدر و جاجی رضا وجود دارند. از جمله خانه ختایی، خانه لاله ای، خانه علی میسیو و...
مسجد کبود تبریز(فیروزه اسلام)، موزه عصرآهن(جنب مسجد کبود)، موزه آذربایجان، از بوستان خاقانی نزدیک این مکان نیز میتوانید جهت صرف چای و استراحت استفاده نمایید( این مکانها بالاترازمیدان ساعت نرسیده به چهارراه منصور میباشند)
دیدن هریک ازاین آثار برای شما خاطره ساز خواهد بود.
منابع:
- armansafar.com
- citypedia.ir
- arthut.co
- yjc.ir
