نام: مهریز

وجه تسمیه: مهریز عنوان ناحیه ‌ای است شامل مجموعه ‌ای از روستاهایی که نام قدیم آن‌ها مهریجرد بوده و به مهرنگار دختر انوشیروان نسبت داده شده‌ است.

نام قدیمی: مهرگرد، مهریجرد

استان: یزد

تاریخچه: آنچه مسلم است با توجه به نقش نگاره هايي كه بر سنگهاي كوه ارنان منقش شده است اين منطقه قدمتي بيش از ده هزار سال دارد و پديدار شدن آثار كهن، با معماري عالي توسط كاوشگران بيانگر اين ادعاست. متون تاريخي و نسخ خطي، بناي شهر مهريز را به «مهرنگار» دختر انوشيروان ساساني نسبت مي دهند. به این ترتیب که مهريز در زمان حكومت ساسانيان ناحيه‌ اي طبيعي در جنوب دشت يزد و دامنه جنوب شرقي شيركوه بوده و قنات ‌هايي از آن سرچشمه مي ‌گرفتند كه در مواردي پس از طي يك مسافت چهل كيلومتري به مظهر خود مي ‌رسيدند. اما «مهرنگار» دختر انوشيروان دستور مي‌ دهد قنات‌ هايي در منطقه احداث شوند كه با طي مسير كمتري به مظهر خود برسند. پس از آنكه اين قنات‌ ها موجبات آباداني قصبه يا ناحيه مربوطه را فراهم آوردند، فرمانبرداران شاهزاده، آبادي جديد را «مهرگرد» ناميدند. عنوان مهرگرد با گذشت زمان به «مهريجرد» تبديل شد و امروزه مهريز خوانده مي ‌شود.

تقسیمات کشوری: اين شهرستان داراي يك بخش مركزي و پنج دهستان به اسامي: ارنان، بهادران، تنگ چنار، ميانكوه و خورميز و چهارصد و شصت و هشت آبادی است.

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان از سمت شمال به بخش مرکزی شهرستان یزد، از سمت شرق به بخش مرکزی شهرستان بافق و بخش مرکزی شهرستان شهربابک از استان کرمان، از سمت جنوب به شهرستان خاتم و سیرجان و از سمت غرب به بخش نیر و شهرستانهای ابرکوه و تفت محدود می باشد. مرکز این شهرستان شهر مهریز است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد.

آب و هوا و شرایط اقلیمی: آب و هواي شهرستان معتدل و بياباني است. اين منطقه با شرايط خاص جغرافيايي و موقعيت طبيعي و دارابودن سراب ها، قله هاي برف گير و آب و هواي معتدل كوهستاني در حاشيه كوير، براي كاروان هاي تجاري و افواج نظامي (يزد - فارس و يزد - شرق ايران) شاهراهي حياتي بوده است.

مساحت: ۶٬۷۷۶ کیلومتر مربع

کوهها و ارتفاعات مهم: مهمترین ارتفاعات غربی و جنوب غربی شامل امتداد رشته کوه شیرکوه، کوه لاخسه ،کوه مدوار و ارتفاعات کوچکتر در دامنه آنها می باشد که معمولا سرچشمه اغلب جویبارهای فصلی این شهرستان هستند. این بلندی ها همگی بیش از 3000 متر از سطح دریا ارتفاع دارند و شهر مهریز بر روی رسوبات ناشی از فرسایش آبی این کوهها قرار گرفته است.

منابع آب: به طور کلی منابع آب مهریز به دو صورت تامین می شود؛ یکی به صورت آب های جاری (چشمه) و دیگری به صورت آبهای زیرزمینی (چاه و قنات). مهریز دارای دو چشمه بزرگ فصلی و معروف غربال بیز و دامگاهان (دون گاهون) است که برای کشاورزی این منطقه بسیار مؤثر و حیاتی می باشند.

کشاورزی: اکثر باغات منطقه را باغات پسته، بادام، انار و ... تشکیل می دهد که با توجه به آب و هوا و خاک مساعد، کیفت انواع آن بسیار خوب است به طوری که پسته یکی از اقلام بزرگ صادرات مهریز میباشد. دیگر درختان آن شامل انجیر، انگور، گیلاس، آلبالو، توت،گلابی، شفتالو، زرد آلو، سیب، گوجه سبز و گردو می باشد. از مهمترین گیاهان زراعی مهریز گندم، جو، یونجه، منداب (شبدر)، کنجد، آفتابگردان، سیب زمینی، چغندر قند و انواع سیفی جات هستند. بد نیست بدانید بزرگترین باغ انار خاور میانه با 300 هکتار در مهریز واقع شده است.

جمعیت: جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۴۴٬۳۹۱ نفر بوده ‌است.

محله های قدیمی: شهر مهریز از اتصال محلات پراکنده توسط باغات و اراضی مزروعی به وجود آمده است. محلات مهم شهر مهریز عبارتند از: استهریج، بغداد آباد، مزویرآباد، منگاباد و مهرپادین.

جاذبه های گردشگری: قدیمی ترین آثار تمدن منطقه در کوه های اطراف روستای سرو و ارنان است. از آثار بدست آمده در این منطقه از جمله تخته سنگ حجاری شده برمی آید که قدمت آن به بیش از ده هزار سال قبل از میلاد می رسد. وجود ده ها اثر تاریخی از جمله مساجد، رباط ها، قلعه ها، آب انبارها، بازارچه ها، کاروانسراها، قنات ها، بادگیرها و سردابه ها، کوچه های پیچ در پیچ و دیوارهای بلند همگی نشان از پیشروی فرهنگ و تمدن در گستره طبیعت این شهر است. در شهرستان مهریز مجموعه مسجد، آب انبار، حمام و حسینیه در کنار هم ساخته می شده که این خصوصیت، مساجد مهریز را از جاهای دیگر متمایز می سازد. مسجد جامع باغبهار، بادگیر ۵۵ متری شکیب، چشمه آب و تفریحگاه غربالبیز، کوه ریگ، سرو قدیمی منگاباد، قلعه تاریخی مهریز، مسجد جامع، رباط های شمس، زین الدین و... از جمله جاذبه های گردشگری این شهرستان هستند.

سوغات و صنایع دستی: از مهمترين صنايع دستي اين شهرستان مي توان قالي بافي را نام  برد. نقشه‌ هاي اصيل فرش مهريز با طرح‌ هاي يزد و كرمان بافته شده و به بازار عرضه مي شود. از ديگر صنايع دستي اين شهرستان مي توان به آهنگري، سريشم، گيوه بافي، سبدبافي و چاقوسازي نیز اشاره کرد. انار، پسته، قالی و بادام از سوغات این شهرستان هستند.

غذای محلی: آش ماش از غذاهای رایج در مهریز است.

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
فرمانداری مهریز
fa.wikipedia.org
parsnaz.ir