نام: رشت

استان: گیلان

تاریخچه: شهر کنونی رشت درادوار گذشته به صورت روستایی بین دو منطقه گیلان قرار داشت. رشت از سال ۱۰۰۴ هـ. ق به فرمان شاه‌ عباس مرکز استان گیلان شد و مركز معاملات نوغان و ابريشم گرديد كه در آن زمان محصول اول گيلان محسوب مي شد .بعد از آن اين شهر مورد توجه مالكان بزرگ ايراني، روسي، يوناني و اروپائي كه تاجران عمده نوغان بودند قرار گرفت و پيشرفت چشمگيري كرد. با سقوط پایتخت صفویان به وسیله افغانها، استان گیلان به اشغال روس‌ ها درآمد. در دوره قاجاریه، شهر رشت با ساخت و گسترش بازارهای باربندان (ساغری سازان) و ساروق بندان در مرکز شهر، دوباره رونق و توسعه یافت. به این ترتیب رشت در قرن ۱۹ میلادی به دروازه اروپا بدل شد. در این زمان اعتبار سیاسی رشت به حدی بود که دولت ‌های روسیه، بریتانیا و عثمانی در شهر رشت کنسولگری داشتند.

تقسیمات کشوری: شهرستان رشت شامل 6 بخش، 7 شهر، 18 دهستان و 293 روستا است. شهرهای آن عبارتند از: رشت، خمام، خشکبیجار، لشت نشا، کوچصفهان و سنگر و لولمان

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان در مرکز استان گیلان و بين مدار 37 درجه و 1 دقيقه تا 37 درجه 27 دقيقه عرض شمالي و مابين نصف النهار 49 درجه، 28 دقيقه تا 49 درجه، 50 دقيقه طول شرقي واقع شده و بزرگترين شهر شمالي كشور است. رشت از شمال به دریای کاسپین، از غرب به تالاب انزلی و شهرستان‌ های انزلی، صومعه ‌سرا و شفت، از جنوب به شهرستان رودبار و از شرق به شهرستان‌ های آستانه ‌اشرفیه، لاهیجان و سیاهکل محدود است. شهرستان رشت ۲۲ کیلومتر نوار ساحلی در دریای خزر دارد.

آب و هوا: آب و هوای رشت معتدل و مرطوب است. میانگین سالانه بارندگی در این شهر ۱۳۵۹ میلیمتر است. رشت دارای رتبهٔ اول میزان بارش مراکز استان ‌های ایران و به شهر باران شهرت دارد. میانگین سالانه دمای هوا در رشت ۱۵٫۹ درجه سانتیگراد است.

مساحت: ۱۴۲۷ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۴ متر

رودخانه ها و تالابها: رودخانه ‌های سفیدرود، گوهررود، زرجوب و پیربازار رود از مهمترین رودخانه ‌های شهرستان رشت هستند. تالاب عینک بزرگترین تالاب شهری ایران در این شهرستان، در منطقه ۴ شهر رشت واقع شده است. ساحل شرقی تالاب انزلی نیز محدود به دهستان پیربازار شهرستان رشت است. چشمه آب چمارسرا، چشمه چشماکل سنگر، چشمه آب شور لاکان از چشمه های این شهرستان هستند.

کوهها: لاکان، سراوان

پناهگاه حیات وحش شهرستان رشت: پناهگاه حیات وحش و تالاب چوکام با مساحت ۳۴۶ هکتار تنها پناهگاه حیات وحش شهرستان رشت واقع در منطقه دهستان چوکام این شهرستان است. ارتفاع منطقه از سطح دریا ۲۵ متر و تابع سطح تالاب انزلی است. بخش اعظم آن را کلاس‌ های آبی فاقد پوشش گیاهی در برگرفته و بخش دارای پوشش گیاهی را نیزارهای متراکم و گیاهان وابسته به سیستم آبی دربرمی گیرد. عمده گیاهان منطقه شامل نی، سورف، لاله تالابی، اسپرغان، سیزاب، سرخاب کولی، تاج ریزی، تمشک و ... است. از سوی دیگر نظر به تالابی بودن منطقه، اهمیت ویژه‌ای از دیدگاه پرندگان مهاجر آبزی دارد و انواع گونه‌های جانوری مثل لیل، سنقر، عقاب تالابی، مرغابی، خوتکا، گیلار، اردک ارده‌ای، کله سبز، آبچلیک، یلوه و ماهیان و سایر آبزیان در منطقه حضور دارند. این پناهگاه تحت حفاظت اداره حفاظت محیط زیست شهرستان رشت است.

وضعیت اقتصادی: شهر رشت نزدیک‌ ترین شهر بزرگ به بندر انزلی (بزرگترین بندر شمال کشور) و مرز آستارا (امن‌ ترین مرز زمینی کشور) است این شهر تخلیه گاه بسیار مناسب برای کالاها به مقصد شمال شرق و شمال غرب کشور است و قرار گیری آن در مسیر کریدور شمال جنوب به همراه توریسم پذیری گسترده موقعیت ممتازی در زمینهٔ تجارت برای این شهر فراهم کرده است. همین مسائل باعث شده که این شهر در طول تاریخ به عنوان یک شهر تجاری شناخته شود. رشت یکی از شهرستانهای برنج خیز کشور است. وجود ۷۰٬۰۰۰ هکتار اراضی کشاورزی و ۱۰٬۰۰۰ هکتار باغ به جز اراضی آبزی ‌پروری در شهرستان رشت موقعیتی ممتاز برای این شهرستان ایجاد کرده است. ۱۱ درصد برنج ایران و ۲۸ درصد برنج گیلان در شهرستان رشت تولید می‌ شود و از این لحاظ دارای رتبه نخست در کشور است. شهرصنعتی رشت نیز در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی تأسیس شده است. این شهر صنعتی یکی از پنج شهر صنعتی بزرگ کشور بوده و دومین شهرصنعتی خصوصی ایران است.

فرهنگ و هنر: مردم شهر رشت عموماً گیلک هستند. گیلان سرزمینی با تنوع قومی و گویشی است و با اینکه از نظر وسعت جغرافیایی از کوچکترین استان‌ های کشور محسوب میشود، گوناگونی و تنوع فرهنگی آن بیش از هر جای دیگر ایران دیده می ‌شود. این همزیستی فرهنگ مشترکی را پدید آورده و در عین حال این اقوام ویژگی ‌های قومی و گویشی خود را حفظ کرده ‌اند. این فرهنگ غنی خود را در آداب و سنن مردم گیلان نیز بروز داده است. آیین ‌هایی مانند نوروزخوانی٬ عروس گوله که پس از گذشت قرن ها همچنان در میان مردم گیلان و حتی جوامع مدرن شهری مانند رشت نیز دیده می‌ شوند مؤید این پشتوانهٔ فرهنگی عمیق است. مردم رشت همواره به ترقی خواهی و آزادی طلبی در طول تاریخ معروف بوده اند.

جمعیت: جمعیت شهر رشت مطابق نتایج سر شماری سال (۱۳۹۰) ۶۳۹٬۹۵۱ نفر بوده است. رشت فشرده ‌ترین شهر ایران به لحاظ نسبت جمعیت به وسعت است.

زبان محلی: در شهر رشت لهجه‌ های گوناگون مثل گویش بیه‌ پس (از زبان گیلکی) رایج است. زبان رسمی جلسات شورای شهر رشت گیلکی است. برخی گیلکی را شاخه ای از زبان پهلوی میدانند و آنرا  پهلوی نیز خوانده‌ اند.

معماری: باران‌ های مداوم در رشت و گیلان، مردم این منطقه را وادار نمود که در ساخت بام ‌های خود از پوشش مناسبی بهره گیرند و بهترین و مناسب ‌ترین پوششی که برای بام ‌های خود اختیار کرده‌ اند، استفاده از سفال بوده ‌است، به طوری که این شهر در سال ‌های نه چندان دور به شهر بام‌ های سفالی مشهور بوده ‌است.

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: از قديمي ترين مناطق شهر مي توان ميدان فعلي شهرداري رشت كه بقعه آقا سيد جعفر در آن قرار داشته و مركز حكومتي شهر بود و به پيله ميدان معرف بوده است و منطقه كياب ( سبزه ميدان فعلي ) اشاره كرد. خميران، چمارسرا، پسكيا، استاد سرا، صيقلان، زاهدان، ساغري سازان، چهار برادران و سرخ بنده نیز از محلات دیگر این شهر هستند که دارای آثار تاریخی میباشند. از كوچه هاي قديمي شهر رشت  مي توان كوچه آذر، آذر مهر، آصفي، اواديس، اردشير كسمائي، انساندوست، امام جمعه، طلوع، كاوه، مستوفي، اميني، انشائي، پيربازاري، چيني چيان، مستشاري و حاتم را نام برد. خيابانهاي اوليه شهر رشت عبارتند از: امام خميني ( ناصريه سابق)، شريعتي ( شاهپورسابق)، اعلم الهدي ( شاه سابق ) و سعدي

جاذبه های گردشگری: شهر رشت با توجه به قدمت دیرینهٔ خود جایگاه بناهای تاریخی بسیاری است از جمله مهم ‌ترین آنها میدان شهرداری رشت است که شامل ساختمان شهرداری و برج ساعت آن (نماد شهر رشت) می‌باشد و نیز موزه پست و ساختمان قدیمی هتل ایران است. همچنین رشت داری ۴۰ پارک فعال است که بسیاری از آنها مانند سبزه میدان دارای قدمت تاریخی هستند. سواحل خزر، سل عینک (تالاب عینک)، خانه میرزا کوچک‌ خان، آرامگاه میرزا کوچک‌ خان، کتابخانه ملی رشت، خانه میرزا خلیل (ساختمان استانداری سابق)، خانه میرزا خلیل، عمارت نوبل، مسجد سفید، خانه ابریشمچی، خانه قدیری از دیگر جاذبه های این شهر هستند. موزه های رشت نیز بعلت تاریخ کهن استان گیلان دارای آثار تاریخی بسیار ارزشمند و کهن ایران زمین است. موزه رشت دارای قدیمی ترین اشیاء تاریخی یافت شده از این منطقه است و بسیار جذاب و دیدنی است. موزه سردار جنگل، موزه میراث روستایی گیلان از موزه های دیگر رشت هستند.

آداب و رسوم و رویدادهای مهم: در سال ۱۳۹۴، روز ۱۲ دی ماه روزی که حدود پنج قرن پیش رشت به عنوان مرکز سیاسی گیلان انتخاب گردید را به عنوان روز رشت در تقویم رسمی کشور درج گردید.

افراد سرشناس: میرزا کوچک خان جنگلی، محمد معین، فضل‌الله رضا (واضع تئوری انفورماسیون)، مجید سمیعی (جراح برجسته مغز واعصاب جهان و پزشک برگزیده سال ۲۰۰۳ از طرف رویال کالج کانادا)، حسن اکبرزاده (احراز کننده مدال درجه یک علمی از مؤسسه تحقیقات و علوم پاریس)، محمود بهزاد (پدر زیست‌شناسی نوین ایران)، آغداشلو ( نقاش و گرافيست )، آذرباني ( قناد )، ابتهاج ( شاعر )، احراري ( عضو آكادمي جراحان بزرگ آمريكا )، اشرف الدين ( روزنامه نگار و شاعر)، بحر العلوم ( از علما و اشراف سادات )، بدر طالعي ( پدر تئاتر گيلان )، بشرا ( نويسنده و شاعر)، پور داوود ( اديب نويسنده اوستا )، پور رضا ( آهنگساز و خواننده )، پروفسور رضا ( دكتراي الكترونيك و دانشمند بزرگ برجسته جهاني )، سرتيپ پور ( نويسنده )، مژدهي ( يكي از خيرين )، ميناسيان ( يكي از خيرين )، نامجو( دارنده اولين مدال وزنه برداري و ركورد دار جهان در ايران )

محصولات: برنج، چای، حبوبات، سبزیجات، صیفی جات، علوفه دام و...

سوغاتی: رشته خشکار، برنج ، چای، ماهی سفید و نان برنجی، زیتون، کلوچه لاهیجان، کلوچه فومن، زیتون پرورده، رب انار، انواع ترشیجات، مربای بهار نارنج، مربای شقاقل، مغز حلوا، خکاره دبیج، روغن زیتون، کدو مربا، اخته، بادرنگ، پول پرتقال مربا، صنایع دستی و...

غذای محلی: میرزا قاسمی، نازخاتون، ترش تره، باقالاقاتوق، ماهی فویج ، فسنجان، اناربیج، غوره آویج، سیرقلیه، گل در چمن، کال کباب، رَشته‌ خُشکار (شیرینی سنتی گیلان)، کاکا، کویی کاکا، لاکو، کشتا، زیتون پرورده، انگور خمس، درار، اخته خمس، هفتابیجار، ...

صنایع دستی: مهمترین صنایع دستی رشت دستبافت های پشمی، حصیربافی، مرواربافی، چادرشب بافی، رشتی دوزی و چموش دوزی هستند.

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
فرمانداری رشت
fa.wikipedia.org
eneshat.com
isna.ir
shahreidealema.persianblog.ir
af.samta.ir