نام: رامیان

وجه تسمیه: در روزگاران پیشین در شمال رامیان اقوامی به نام آرامیان می زیستند که بعدها جهت سهولت در تلفظ (آ) از اول آن برداشته شده است.

استان: گلستان

تقسیمات کشوری: این شهرستان از از دو بخش (مرکزی و فندرسک)، چهار شهر (رامیان، دلند، خان به بین و تاتارعلیا)، چهار دهستان و 61 آبادی مسکونی و 6 آبادی خالی از سکنه تشکیل شده است.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان رامیان در قسمت جنوبی استان گلستان از شمال به شهرستان گنبد، از جنوب به استان سمنان، از شرق به شهرستان آزادشهر،  و از غرب به شهرستان علی آباد محدود می شود. این شهرستان در طول شرقی 30/53-54 تا 25/16-55 و عرض شمالی 35/46-36 تا4/8-37 گسترده شده است. از نظر ناهمواری ها این شهرستان به سه ناحیه دشتی، کوهپایه ای و کوهستانی تقسیم می شود.

آب و هوا: از نظر اقلیمی نقاط جنوبی این شهرستان اقلیم کوهستانی و نقاط شمالی اقلیم نیمه مرطوب دارد.

مساحت: حدود ۷۸۰ کیلومتر مربع

محصولات: توت فرنگی، گندم، شالی، محصولات باغی، صیفی و ...

فرهنگ و آداب و رسوم: اقوام ترک، تراکمه، بلوچ، سیستانی، شاهرودی، سبزواری، کرد و فارس در این شهرستان زندگی می کنند. اکثر مردم آن ترک هستند. مردمان ترک زبان رامیانی به طایفه ‌های: بای، رجبلو، صادقلو، قوانلو، یازرلو، سعیدی و کاغذ لو تقسیم می ‌گردند. آداب و رسوم این شهرستان شامل مراسم ویژه ای است. مراسم علم بندی از مراسم مذهبی این منطقه است. علم بندان در رامیان هر سال در روز پنجم محرم در تکایا و مساجد و فاطمیه و زینبیه انجام می شود. در این مراسم پارچه هایی که مردم جهت برطزف شدن گرفتاریهایشان نذر علم کرده اند را با نظم خاصی و همزمان با نوحه سرایی و مداحی مداحان اهل بیت (ع) بر روی علم ها بسته می شود.

جمعیت: ۸۵۳۲۴ نفر (آمار ۱۳۹۰)

زبان محلی: مردمان روستاهای کوهستانی این شهرستان فارسی را با گویش بازمانده از گویش ایالت کهن گرگان (یا جرجان) با گرایشی از لهجه گرگانی موسوم به کوهستانی (یا کوهساری) سخن‌ می ‌گویند، و زبان مردمان ترک ‌زبان این بخش نیزترکی قزلباشی است که شبیه گویش اردبیلی بوده و دارای ریشه ‌ای مشترک با ترکی خراسانی (گرایلی یا قرائی) است. این گویش اکنون از شرق شهرستان علی اباد کتول تا شهرستان مینودشت جریان دارد.

محله های قدیمی: محله‌ های قدیمی شهر رامیان عبارتند از: بای اوا، رجبلو محله، آق اویلی، کتوکلی، کوپکلی، قانچی، داغلی محله، نیلبرگ، دزدک محله، قوانلو اوا، صادقلو اوا، ملچ آرام، رجن

جاذبه های گردشگری: از جاذبه‌ های گردشگری شهرستان رامیان می ‌توان به قله ۲۴۰۰ متری قلعه میران، استخر طبیعی گل رامیان با عمق نزدیک به ۸۰ متر، مجموعه آبشارهای سرخه کمر به تعدا ۵ آبشار، مجموعه آبشارهای جوزک، مجموعه آبشارهای سید کلاته به تعداد ۸ آبشار، مجموعه آبشارهای چفت که تعداد انها به ۱۲ آبشار می‌ رسد که کوتاهترین ان ۸ و بلندترین ان ۳۲ متر ارتفاع دارد، مجموعه آبشارهای پشمکی، چشمه نیلبرگ، چشمه سید کلاته، انجیر چشمه، منطقه کوهستانی و برف‌ گیر النگ، چشمه پیر کرم، دهکده توریستی پاقلعه، جنگل دره ملا و باغ تاشته، پارک جنگلی زیبای دلند، ذخیره گاه بین‌المللی سرو زربین، جنگل پنهان خانه، گرم چشمه، دیو چشمه، روستای تاریخی کشکک، تپه تاریخی نقاره‌ خانه، بقعه متبرکه امامزاده بی بی حلیمه خاتون الهادی و همچنین موزه مردم ‌شناسی شهر رامیان اشاره کرد.

بازارهای هفتگی شهرستان: بازار هفتگی شهر رامیان: سه شنبه بازار، خیابان امام، میدان بسیج، شهرک ملچ آرام. بازار هفتگی شهر دلند: دوشنبه بازار، بلوار امام رضا (ع)، روبروی امامزاده قاسم. بازار هفتگی شهرخان ببین: پنج شنبه بازار، خیابان امام، پشت بیمارستان امام رضا (ع)

سوغاتی و صنایع دستی: برجسته ‌ترین اثر دستی هنری رامیانی منسوجات ابریشمی است. تولید دستمال، رومیزی، سفره، حوله، عرقچین، جلیقه، پیراهن و البسه زنانه محلی از جنس ابریشم در این شهر در سطح استان گلستان معروف بوده است. عروسک سازی، صنایع دستی چوبی مانند قلیان (چِلیم)، جا شمعی، سازها و بازی‌ های چوبی مانند فلوت (فوت فوتک) و شطرنج در کنار صنایع دستی فلزی نظیر ساخت سیخ، دشنه، تبر، همچنین ظروف مخصوصی که رامیانی ‌ها به آن «قَل او» می ‌گویند و برای دم گذاشتن چای آتشی ‌های دبش در جنگل‌ ها یا کنار شومینه‌ های خانه‌ های ییلاقی به کار می‌ رود، نیز از جمله سوغاتی ‌های این شهرستان به حساب می ‌آید. همچنین عسل رامیان از دیرباز مورد پسند بوده و بازار خوبی در منطقه داشته است. رامیان بزرگترین تولید کننده عسل در استان گلستان محسوب می ‌گردد. از دیگر رهاورد رامیان می‌ توان به بوته ها و میوه‌ های جنگلی نظیر آلو جنگلی (قَلَرو)، آلوچه جنگلی (الچک)، ازگیل وحشی (کُندُس یا تلسکور)، بلوبری جنگلی (ولیک یا یئمئشن)، انار ترش جنگلی، توت فرنگی جنگلی (یا سنبلی کوکو)، نخودفرنگی محلی (مولک)، خرمالو و به جنگلی و... اشاره داشت. انواع سس و رب و ترشی و مرباجات از دیگر رهاوردهای رامیان است. انواع روغن‌ ها مثل زیتون و کلزا، محصولات لبنی نظیر انوع کشک، کشک نرم یا پَتُق، قره قروت، قره قروت خمیری یا سیچو، کره محلی نیز از سوغات این شهرستان بشمار میروند.

غذای محلی: چوز کبابی به سبک رامیان، قاوُرما (گوشت تازه تفت داده شده و آب پز که برخی ساده و برخی همراه با ادویه جات و سبزیجات مانند ژیگو مصزف می کنند، برخی گوشت لخم را در ظرف شیشه ای ریخته و در قابله ای پرآب می جوشانند.)، آش خمیری (نوعی آش رشته که با چاشنی رب انار ترش سرو می ‌شود)، رشته پلو و ماهی و پرنده شکم پر (که مواد آن سبزی‌ های جنگلی و خانگی نظیر چاقارتیکن (زولنگ در گویش گرگانی) و گشنیز، رب، هویج، نخودفرنگی، اناردانه (یا ناردنگ) گوشت چرخ کرده و پیاز است)، کاهو ترشی که با رب انار ترش سرو می ‌شود (امروزه به عنوان دسر و تنقلات محسوب می ‌شود، در گذشته وعده غذایی بود). ماهی کبابی با ماهی ‌های تِلاجی (رودخانه ‌ای)، خورشت انار با بادمجان شکم پر (بادمجان شکم پر حاوی پیاز و سیر و گوجه و گوشت چرخ کرده بود که در خورشت انار پخته می شود)، کشک بادمجان (با طبخ به سبک رامیانی در ظرف‌ های مخصوص تغار)، پُتپُتو (نوعی خورش که با کشک تهیه می ‌شود با برنج کته)، سلوف خورش (سلوف نام سبزی جنگلی است)، لوقلوتئیه (کوکوسبزی و گوجه و بادمجان سرخ شده با برنج)، کباب ترش (کباب آغشته به رب انار و گشنیز و دیگر ریاحین و طعم دهنده ‌های محلی)، شوله آش (برنج دمپختک با ماش و پیاز)، بئلبئلئ (کیشته خورشتو) یا خورش [کشته] بِلبِلی (خورشتی که از میوه های هسته دار خشک مانند آلوجات، زردآلو و شفتالو تهیه می گردد.)، سالماچخاردما (آشی از اسفناج، برگ سیر، گزنه و یا پیازچه جنگلی و دیگر ریاحین همراه با نیم دانه و حبوبات)، ماشلی آش (برنج کته و شفته به همراه ماش، برخی از عسل به عنوان چاشنی در کنار آن استفاده می ‌کنند)، ماش اؤستونه چکدء (برنج دمپختک با ماش و یا تره سوغان)، کوکوی ماش (سیب زمینی و ماش را جداگانه آبپز کرده و با جعفری و گشنیز و پیاز و نمک و ادویه کوبیده و مخلوط کرده و سپس سرخ می کنند.)، دلمه برگ مو، نرگسی (نوعی کوکو با اسفناج و مرغانه/تخم ماکیان)، کوکوی تره سوغان (الزو/پیازچه جنگلی)، آش گزنه (نوعی بوته جنگلی)، تورشک خورشتو (خورشی که با شبدر به همراه برگ چغندر، گشنیز، جعفری، آرد برنج و... طبخ می شود، معادل ترشه واش گیلانی است.)، ماستوآ (نوعی آش ماست)، قُز خورش (خورش گردو یا همان فسنجان)، کدئ خورش (ترکیب شده از کدو حلوایی یا کدو تنبل با گوشت گوسفندی و ماش)، قُورتُو (که از کشک نرم موسوم به «پَتُق» در کنار بادمجان سرخ شده و سیر و خیار خام سرو می ‌شود)، تاسکباب رامیانی (مشابه این خوراک در کشور ترکیه با نام اسکندر کبابی شناخته می‌ شود)، قاتما قارما (یک نوع میرزا قاسمی که به جای بادمجان کدوسبز دارد و سیر، تخم مرغ ندارد.)، یئتمچه (بادمجان و تخم مرغ و پیاز و ...)، تاپ تاپی (مانند قاتماقارماست اما برخلاف آن که تفت می دهند، تاپ تاپی را بخارپز می کنند.)، انواع ته چین‌ ها که در تهیه آنها از سسها و ربهای محلی بهره گرفته می‌ شود؛ نظیر ته چین اسفناج، ته چین اناردانه با کدوحلوایی (ته چین ناردان)، ته چین تره سوغان، ته چین یئملئک (ته چین سبزی والک در گویش تهرانی)، ته چین کشمش پلو، سبزی ته چین، ته چین هویج و...، خام ته چین (ته چین گوشت لخم بره با لوبیا و سبزیجات و ریاحین جنگلی)، ساچمه پلو (پلو با گوشت قل قلی و کشمش)، تره سوغان چورَک (نانی که با تره سوغان یا پیازچه جنگلی تهیه می‌شود)، تورشو چورک (نان محلی به همراه سبزی جنگلی ای موسوم به "هوجی")، بیشمه (شیرینی ترکی مشابه با دونات آمریکایی)، بورَک (غذای مشترک ترکها چه در آناطولی و چه در حاشیه خزر، گوشت و دیگر مخلفات داخل در خمیر که سرخ می ‌شود)، قاتلمه/قترمه (نوعی شیرینی که از خاک قند و خمیرمایه سرخ شده به دست می‌ آید)، کرسن چورک (کرسن نام ظرف بزرگی است که با چوب بلوط ساخته می شد. نانی را که در این ظرف به همراه افزودنی هایی مانند آویشن و رازیانه یا که کنجد، رازیانه و گردو پخت می شود، کرسن چورک گویند.)، حلوا برنجی به سبک اهالی شهرستان رامیان، تاتار چورک (نوعی شیرینی ترد)، کَسمَک (نوعی شیرینی که همراه با چای سرو می‌ شود؛ در آن از گردو، کنجد، شکلات و یا وانیل بهره می‌ جویند)، مَت (نوعی شیرینی ویژه ایام سرد سال بخصوص شب یلدایی که از کنجد، عسل، گردو و دیگر مغزها تهیه می ‌شود)، نون کُماج (نوعی نان شبیه کیک که در خاکستر پخته می ‌شود)، پامبلی چُورک (مشابه کماج اما پیرامون آن برگ‌ های گیاهی پهن برگ موسوم به «پامبلی» است. همچنین از شیر تازه گاو و کره فراوان حیوانی حاصل از شیر گاو تهیه می‌ گردد)، نون گردویی (شکل خمیر آن شبیه تورشو چورک بوده و شبیه پاکت نامه است اما محتوای آن سیاه دانه، کنجد و گردوی آسیاب شده است). نون خرمایی (ریشه این نوع شیرینی به درختان خرمای شهر باستانی جرجان یا گرگان امروزی بازمی ‌گردد. پیش از حمله مغولان در دشت گرگان خرما کشت می ‌شد)، نوشیدنی ترشی چالی (رب انار محلی، آب خنک، شکر و نعنا/پونه خشک، این نوشیدنی به عنوان دسر بعد از ناهار و تابستان سرو می ‌شود). شایان ذکر است که رامیانیها به جای پلو از واژه آش استفاده می کنند که مانند دیگر نقاط شمال ایران به انواع گوناگونی طبخ می گردد.

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
فرمانداری رامیان
fa.wikipedia.org
tramian.blogfa.com
goleramian.ir
golestan-ramian.blogfa.com