نام: آزادشهر
نامهای دیگر: شاه پسند، قره تکن
استان: گلستان
تاریخچه: دشت شاه پسند در گذر سده ها و هزاره های گذشته محل استقرار گروه ها و اقوام مختلفی بوده است که آثار و بقایای آنها به صورت پراکنده و در قالب مکان های باستانی همچنان وجود دارد و روایت گر دوره های مختلفی از یکجا نشینی و شهر نشینی می باشد. این مراکز سکونت گاهی و اجتماعی، بنا به شرایط مختلف زمانی و رویدادهای ناگوار و خشونت بار مانند: جنگ، قتل و غارت بارها نابود شده و دوباره بخاطر پدید آمدن دوران صلح و آرامش برقرار گردیده است. و جود ده ها تپه باستانی که نمایانگر قلعه ها و دژهای نظامی و آبادی های مهم هستند و نیز وجود گور دخمه ها، کوره های سفال گری و قنات ها و سایر اشیا و آثار و حدس و گمان باستان شناسان و تاریخ پژوهان نشانگر وجود شهرهای مهم تا دوره اشکانیان و حتی ساسانیان در منطقه می باشد. شهرها و روستاهای این منطقه در دوره مغول همچون سایر نقاط ایران تخریب و ویران شد و در عصر صفویه دوره ای از اثبات و آرامش نسبی برقرار گردید و برای چندمین بار مردمان گریزان از ناامنی و چپاول برای استقرار و سکونت بسوی دشت ها سرازیر شدند و روستاها و شهرهایی ایجاد نمودند. نام شاه پسند یا شاه فسند نخستین بار در عصر صفوی شنیده می شود. در تاریخ معاصر از پایان عصر صفوی تا حضور رضا شاه و حضور دوباره مردم در دشت شاه پسند دوره ای از بی ثباتی، ناامنی، چپاول و رقابت های خشونت بار میان ترکمن ها و مردمان بومی صورت می پذیرفت و برای چندمین بار روستا نشینی و شهر نشینی در پهن دشت گرگان و همچنین شاه پسند دچار ضعف و بحران و انحطاط می گردد. در حدود ۵۰ سال قبل این منطقه در موقعیت قریه ای با نام ‹‹قره تکن›› قرار داشت. در اوایل حکومت رضاشاه وقتی وی از این منطقهٔ خوش آب وهوا و جنگلی عبور مینموده ضمن آنکه دستور احداث یک پاسگاه ژاندارمری را در این محل که اکنون در میدان مرکزی شهر قرار گرفته است می دهد، نام شاه پسند را نیز دوباره بر این منطقه بر گرداند. این امر بیانگر آن است که نامگذاری مجدد آن در زمان رضا شاه با آگاهی تاریخی بوده است. در این دوره این منطقه کم کم رو به توسعه نهاد. پس از انقلاب ۵۷ نام این شهر به آزادشهر تغییر یافت.
تقسیمات کشوری: این شهرستان داراى دو بخش مرکزى و چشمه ساران است. بخش مرکزى دو دهستان نظام آباد و خرمارود شمالى و بخش چشمه ساران نیز دو دهستان چشمه ساران و خرمارود جنوبى را شامل مى شود. آزادشهر و نگین شهر دو شهر و روستاهاى فارسیان، نوده خاندوز و ازدارتپه از روستاهاى مهم این شهرستان هستند.
موقعیت جغرافیایی: این شهرستان در امتداد سلسله جبال البرز و بر دامنه های البرز شرقی و دشتی حاصلخیز و با موقعیت 75 کیلومتر فاصله از مرکز استان واقع شده است. آزادشهر هم اکنون بر سر راه اصلی تهران–مشهد از مسیر شمال قرار دارد. از لحاظ جغرافیایی بین 55 درجه و 4 دقیقه تا 55 درجه و 38 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 48 دقیقه تا 37 درجه و 12 دقیقه عرض شمالی در شرق استان گلستان واقع شده است و محل تلاقی مسیر ارتباطی ۳ شهر بزرگ گنبد کاووس و گرگان و شاهرود بوده و مسیر ارتباطی شمال کشور به مشهد از این شهر می گذرد. آزادشهر از شمال به شهرستان گنبد کاووس و از سمت شرق به شهرستان مینودشت و از غرب به شهرستان رامیان متصل است و شهرستان رامیان نیز به شاهرود متصل است و نزدیکترین راه برای رسیدن به استان سمنان می باشد.
آب و هوا: این شهرستان در موقعیت خاص با آب و هوای معتدل و مطلوب است.
مساحت: ۸۷۲ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا: ۱۵۰متر
اقتصاد: شهرستان آزاد شهر دارای نه معدن فعال در زمینه زغال سنگ، سنگ نسوز، و سنگ لاشه می باشد. شهرستان آزادشهر بیش از 52 درصد معادن فعال استان را در بر دارد در این شهرستان یک شهرک صنعتی و یک ناحیه صنعتی دارد.
محصولات: تولیدات این شهر مرکبات، آلوجات، غلات، توتون، سیگار، کنجد، غلات، گندم، جو، برنج، کلزا هستند.
فرهنگ و آداب و رسوم: آزادشهر اقوام زیادی را در خود جای داده است بطوری که حتی می توان این شهر را شهر ۷۲ ملت نامید. از ترک و ترکمن و کرد و بلوچ و زابلی و فارس و سبزواری و تقریبا می شود گفت تمام نقاط ایران در آزادشهر ساکنند. مردمان ترک زبان آزادشهر به طایفه های: نوری قره تکن، نوریان، حسینی بای،طاهری (سادات ) قره تکنی (سادات) تقسیم می گردند.
جمعیت: جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۰، برابر با ۹۱۷۶۷ نفر بوده است.
زبان محلی: ترکی و سایر زبانهای اقوام ساکن در شهرستان
جاذبه های گردشگری: در این شهرستان وجود مواهب طبیعی مانند کوه، رودخانه، جنگلهای انبوه، زمینه مناسب را برای ورزشها و تفریحات سالم فراهم کرده است. شهرستان آزادشهر با قدمتی سه هزارساله از لحاظ آثار تاریخی و محوطه های تاریخی و سایتهای گردشگری مانند زیتون تپه، پارک شبنم، امامزاده آق امام، یخچالهای طبیعی روستای فارسیان، بافت سنتی و زیبای روستاهای شهرستان (روستای فارسیان و...) و قلعه های باستانی و پلهای تاریخی، وجود جنگلها و آبشارهای متنوع (مجموعه آبشارهای لاشو و...) یکی از شهرستانهای بسیار خوب جهت جذب گردشگر می باشد.
سوغاتی و صنایع دستی: صنایع دستی سنتی از جمله قالیبافی و محصولات ابریشمی در این شهرستان بسیار بارز میباشد. همچنین گلیم بافی، جاجیم بافی، سوزن دوزی و ...نیز از صنایع دستی این شهرستان هستند.
غذای محلی: ماش پلو و تاس کباب غذاهای معروف آزادشهر هستند. از دیگر غذاهای محلی می توان به کشک بادمجان، تِرشو، چَلبو، دوغ شوربا، ماست شوربا، مار مرده، شیر آش و... و از نان ها می توان به کاک، نان کُماچ، فتیر، بوَمرده یا قِتَلمه و...اشاره کرد.
بهترین زمان بازدید: تمام فصلها
منابع:
فرمانداری آزادشهر
میراث فرهنگی استان گلستان
fa.wikipedia.org
bighbigh.ir
azadshahry.rozblog.com
vatanvillage.blogfa.com