نام: گیلانغرب

وجه تسمیه: گیلانغرب درگذشته به این دلیل  که سران ایلات و عشایر منطقه و روسای طوایف و تیره های مختلف در این محل تجمع می نمودند، امله (به معنی محل تجمع افراد) نامیده میشد. مع الوصف در زمان حکومت رضا شاه بدلیل تشابه آب وهوای معتدل این منطقه با شمال کشور نام گیلانغرب جایگزین امله گردید.

نام قدیمی: امله (به معنی محل تجمع افراد)

استان: کرمانشاه

تاریخچه: در تپه های تاریخی گیلانغرب آجرهای بزرگ به سبک بابلی و به تعداد زیاد پیدا شده که نشانه هایی از قدمت تپه ها هستند و احتمالاً آتشکده های بزرگ مربوط به مغها بوده اند که در دوره اشکانیان به یکی از خدایان محلی اختصاص داشته است. نام این ناحیه در گذشته امله  به معنی محل تجمع جهت تجارت بلحاظ تجمع سران طوایف درآن  بوده است. در زمان رضا شاه به واسطه شباهت جنگل های انبوه و وجود شالیزارهای آن به جنگل ها و برنج های  استان گیلان نام آن به گیلان غرب تغییر یافت، این درحالیست که گفته میشود کلمه گیلان و وجود قومی با این عنوان در گذشته های دور نیز در این منطقه دارای سابقه تاریخی است. گیلانغرب از نظر تاریخی در جنگ جهانی دوم توسط ارتش انگلیس بصورت موقت اشغال شد. متعاقب شروع جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹، پس از اشغال قصرشیرین توسط نیروهای متجاوز عراق و پیشروی آنها به طرف این شهرستان، در چهارم مهرماه همین سال، ارتش تا دندان مسلح عراق پس از اشغال سی و دو روستای دهستان حومه در محور جاده قصرشیرین در آستانه ورود به شهر گیلانغرب با مقاومت بیاد ماندنی مردم شهر مواجه گردیدند و مردان و زنان سلحشور گیلانغرب بهمراه تعدادی از نیروهای رزمنده و با حمایت و پشتیبانی خلبان شهید شیرودی در نبردی نابرابر آنچنان درسی به متجاوزین دادند که فکر اشغال گیلانغرب برای همیشه از ذهن آنها برچیده شد. استفاده از کمترین ابزار جنگی گرم و سرد اعم از تفنگ شکاری، تبر و تیشه و چوب و رها سازی آب در مزارع کشاورزی جهت توقف ابزارهای جنگی دشمن در گل ولای از جمله اقدامات تدافعی مردم قهرمان این دیار بود که دشمن را تا ده کیلومتری پائین شهر به عقب راند و منطقه عمومی گورسفید را تبدیل به محل  کانون درگیریها و مقاومت نمود. بتدریج با  استقرار نیروهای بسیج مردمی  و کمکی در این نقاط  زمینه باز پس گیری ارتفاعات و مناطق استراتژیک فراهم گردید  و دو عملیات بزرگ مطلع الفجر و انتقام که منجر به آزادسازی مناطق مهمی همچون آوزین، چغالوند،تنگه حاجیان، کورک، ارتفاعات شیاکوه، دشت گیلان و... گردید، از مهمترین عملیاتهای اجراشده طی سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ بود که سرانجام منجر به عقب راندن ارتش بعث عراق تا مرزهای بین المللی گردید. گیلانغرب تا قبل از سال ۱۳۶۲ بعنوان یکی از بخش های پرجمعیت شهرستان اسلام آباد غرب محسوب میگردید لیکن به لحاظ شرایط خاص منطقه ای ناشی ازعوامل سیاسی، اجتماعی و نظامی در همین سال رسما به شهرستان ارتقا یافت. شهرستان گیلانغرب در گذشته فاقد نقطه صفر مرزی بوده است ولی بدلیل واقع شدن درنزدیک نوار مرزی موقعیت ویژه وحساسی داشته و ازمناطق تقریبا استراتژیک استان بشمارمیرود، بر همین اساس با عنایت مجلس و دولت در سال نود با الحاق قسمتهایی از بخش سومار به آن، به شهرستان مرزی تبدیل گردید.

تقسیمات کشوری: این شهرستان متشکل از دو بخش گواور و مرکزی، دو شهر گیلان غرب و سرمست، ۶ دهستان و ۲۰۷ روستاست که هم اکنون ۱۹۴ روستای آن دارای سکنه‌ است.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان گیلانغرب که در جنوب غربی کرمانشاه واقع گردیده است از شمال به شهرستانهای اسلام آباد غرب و دالاهو ازجنوب و شرق به استان ایلام  و کشور عراق (با سی کیلومتر مرز مشترک) از غرب به شهرستان قصرشیرین و از شمال غربی به شهرستان سرپل ذهاب محدود میشود. مرکز شهرستان با کرمانشاه ۱۴۶ کیلومتر و با تهران ۶۹۰ کیلومتر فاصله دارد. این شهرستان در طول شرقی حداقل 45 درجه و 35 دقیقه و حداکثر 46 درجه و 39 دقیقه و عرض شمالی حداقل 33 درجه و 41 دقیقه و حداکثر 34 درجه و 25 دقیفه واقع شده است.

آب و هوا: این شهرستان دارای آب و هوایی معتدل بوده و به علت تنوع آب و هوایی در فصول سال دارای خاک حاصلخیز است.

ارتفاع از سطح دریا: حدود ۸۰۰ متر

محصولات: ذرت، جو، نخود، چغندر قند، آفتابگردان، برنج، لوبیا، عدس، صیفی جات، انگور، انار، بادام، پسته، هلو، انجیر و...

فرهنگ و آداب و رسوم: ساکنین گیلان غرب همگی کرد تبار و از ایل کلهر بزرگترین ایل کردستان می‌ باشند. اهالی این شهرستان عمدتا از ایل کلهر مشتمل بر سی و دو طایفه و تیره میباشند. این شهرستان با شهرستان ایوان در استان ایلام از لحاظ گویش و فرهنگ مردم شباهت بیشتری دارد و مردمانی شجاع و خونگرم در آن ساکن هستند. مردم گیلانغرب در طول دوران دفاع مقدس علیرغم تحمل فشارهای فراوان و عدم امنیت منطقه هیچگاه این دیار را ترک نکردند و در حاشیه شهر و دامنه کوهها بعنوان پشتیبان رزمندگان سکنی گزیدند و از این حیث نه تنها بار مالی بر کشور و دولت تحمیل نکردند بلکه به فعالیت اقتصادی کشاورزی و دامپروری خود نیز ادامه دادند که بپاس این از خودگذشتگی و مقاومت عنوان دومین شهر مقاوم کشور را یافت.

جمعیت: جمعیت شهرستان براساس سرشماری  عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ تعداد ۶۲۸۵۸ نفر اعلام گردیده است.

زبان محلی: مردم گیلانغرب ازنژاد کرد بوده و به زبان کردی تکلم میکنند.

جاذبه های گردشگری: قلعه مهرنگار که در جاده دهستان ویژنان قرار دارد، مربوط به دوران خسرو انوشیروان ساسانی می باشد. گوردخمه فرهاد یا فرای کن در دهستان دیره مربوط است به دوران ماد که نام آن از یک داستان عاشقانه کهن مربوط به شیرین و فرهاد گرفته شده است. از آثار تاریخی دیگر خانه اربابی در کنار چشمه سراب در یک کیلومتری جنوب شرقی شهر گیلانغرب مربوط به دوره های اشکانی، سلجوقی، ساسانی و قاجار  می باشد که از سه بخش ویژه شامل بخش رسمی، تشریفاتی، بخش اداری و بخش خصوصی تشکیل شده است و تکه سفالهای اشکانی تنها اشیایی بوده که باستان شناسان موفق به شناسایی آنها شده اند. زیارتگاهایی که در این شهرستان قرار دارند شامل حضرت سلیمان در دهستان چله، دوازده امام در روستای گراویان، قدمگاه امام محمد باقر در روستای گورسفید، قدمگاه حضرت ابوالفضل در روستای کله جوب سفلی، چهل مرد در سراب مورت و حسن زوردار در روستای بینگرد (خالو خالو )می باشد. همچنین این شهرستان دارای جاذبه های گردشگردی طبیعی بسیاری از قبیل سراب گلین، سراب مورت، مله نی، قلاجه، دشت دیره، تنگه گلم، میاندار و... است.

غذای محلی: همزمان با آغازفصل بهار و با توجه به اقلیم و آب وهوای مناسب گیلانغرب رویش گیاهانی مانند گیلاخه، کنگر و پاغازه  دراین فصل آغاز می شود و این گیاهان خوراکی و فصلی بعنوان یکی ازغذاهای محلی در سر سفره مردم گیلانغرب جای می گیرند. آش دوغ، آش رشته، ترخینه، کوپه، دلمه، آش ماست و خورشت ماست نیز از غذاهای سنتی این منطقه میباشند.

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
فرمانداری گیلانغرب
fa.wikipedia.org
matlaelfajr.ir
kums.ac.ir