نام: شهرستان کرمانشاه (نام این شهر در زبان مردم محلی کرماشان تلفظ می ‌شود.)

نام قدیمی: الیپی، کنپد، کامبادنکارمیسین، کرمینشان، کارمیشین، کرمیشین، کرمیسین، قرمسین، قرمشین، کرمانشاهان، قهرمانشهر، باختران

استان: کرمانشاه

تاریخچه: کرمانشاه که در میانه‌ های رشته کوه زاگرس قرار دارد به دلیل وضعیت آب و هوایی، کوهستانی بودن و وجود پناهگاه و غارهای طبیعی همواره مورد توجه انسان‌ های نخستین و عصر حجر بوده ‌است. این منطقه از لحاظ بقایای سکونت‌ های پیش از تاریخ، یکی از مناطق بسیار غنی و مهم در ایران و غرب آسیا است. تاریخدانان قدمت تاریخی کرمانشاه را بین ۸ تا ۱۲ هزار سال برآورد کرده‌ اند و برخلاف سایر نقاط ایران که به صورت مقطعی مورد سکونت قرار می ‌گرفتند، این مکان همواره مورد سکونت بوده است. قدیمی ‌ترین آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به دورهٔ دیرینه ‌سنگی (عصر حجر) است. این آثار دست ‌کم حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند. در افسانه ‌ها بنای شهر کرمانشاه را به طهمورث دیوبند پادشاه افسانه‌ای پیشدادیان نسبت داده اند. این شهرستان بعلت آب و هوای مطلوب مورد علاقه شاهان ساسانی بود و به عنوان دومین پایتخت ساسانیان اهمیت یافت. در دوران ساسانیان باغ‌ های بزرگی در این منطقه احداث شد و تا مدت ‌ها تفرجگاه شاهان ساسانی بوده‌ و بناهای زیادی در دروان خسروپرویز در آن ساخته شد. این شهر از لحاظ تاریخی همواره به عنوان دروازهٔ ورودی آسیا به جلگه معروف میان ‌رودان مطرح بوده ‌است. در زمان حمله اعراب به ایران این شهر براحتی فتح شد ولی قتل عام زیادی در آن صورت گرفت و مردم به شهر دینور کوچ کردند. پس از آن از اویل قرن دوم هجری قمری مردم کرمانشاه شهر را در حاشیه رود قره‌ سو احداث نمودند. در دوران سلجوقیان در قرن یازدهم میلادی کرمانشاه به عنوان شهر ارشد کردستان انتخاب شد. در قرون وسطی شهر کرمانشاه یا قرمسین در حکم یکی از نواحی چهارگانه عراق عجم (اراک امروزی) شناخته می ‌شد. از زمان حمله اعراب تا دوره قاجار این شهر از رونق افتاد تا اینکه در دوره قاجار دوباره شکل شهرنشینی خود را بازیافت و به‌ دلیل قرارگرفتن در چهارراه دو محور شمال به جنوب و خاور به باختر و نیز همسایگی با کشور عراق و قرار گرفتن بر سر راه شهرهای زیارتی کربلا و بغداد از اهمیت بسیاری برخوردار شد. این شهر در جنبش مشروطه سهمی بسزا داشت و در جنگ جهانی اول و دوم به تصرف نیروهای بیگانه درآمد و پس از پایان جنگ تخلیه شد. همچنین این شهر در جنگ ایران و عراق، خسارت‌های زیادی بخود دید. کرمانشاه در دوران مختلف تاریخ ایران دارای نامهای مختلفی بوده که معمولاً با تغییر از حکومتی به حکومتی دیگر صورت می‌ گرفت، در قدیمی ‌ترین شکل خود اولین بار در دوران باستان و در زمان فرمانروایی کاسی‌ ها کرمانشاه با نام الیپی خوانده شده است. در دوران هخامنشیان از کرمانشاه با نام‌ های کامبادن، کارمیسین، کارمیشین، کرمینشان و غیره یاد می ‌شود. پس از اسلام، اعراب نام کرمانشاه را به قرمسین تغییر دادند و در دوره‌ های بعدی کرمانشاه با نام کرمانشاهان و کرمانشاه خوانده ‌شد. کرمانشاه پس از انقلاب ۵۷ به قهرمانشهر و چندی بعد به باختران تغییر نام داده شد؛ ولی از آن‌ جایی که این امر با اعتراضات گستردهٔ مردم همراه بود، در نتیجه با تلاش‌ های اسماعیل ططری و با تصویب قانونی نام شهر دوبره به نام قدیمی خود بازگشت.

تقسیمات کشوری: شهرستان کرمانشاه دارای شهرهای کرمانشاه، رباط، کوزران، هلشی است. این شهرستان شامل بخشهای مرکزی، فیروزآباد، ماهیدشت و کوزران است.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان کرمانشاه در قسمت مرکزی استان کرمانشاه با موقعیت ۴۷ درجه و ۴ دقیقهٔ شرقی و ۱۹ درجه و ۳۴ دقیقهٔ شمالی قرار دارد.

آب و هوا: شهر کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است.

مساحت: ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۴۰۰ متر

کوههای اطراف: کوه ‌های عمدهٔ شهرستان عبارتند از بیستون، کوه فرخشاد در شمال، پرآو در شمال شرقی، کوه میوله در شمال غربی و سفید کوه که در جنوب شرقی شهر کرمانشاه واقع شده ‌اند و غار پرآو که از شهرت جهانی برخوردار است، از بزرگ ‌ترین غارهای دنیا بوده و در کوه پرآو واقع شده ‌است.

دریاچه ها و رودخانه ها: مهمترین آب ‌های کرمانشاه رودخانه قره‌ سو، رودخانهٔ آبشوران، رودخانهٔ چم‌ بشیر، دریاچهٔ طاق بستان، سراب خضر الیاس و سراب نیلوفر هستند.

وضعیت اقتصادی: کرمانشاه مرکز کشاورزی ایران است و بیشتر درآمد اقتصادی این شهر نیز از این راه ‌است. صادرات مواد خوراکی، مصالح ساختمانی و صنایع دستی کرمانشاه نیز از دیگر منابع درآمد این شهر محسوب میشود.

فرهنگ و هنر: مردم کرمانشاه در دوران باستان بسیاری از نخستین ‌های تاریخ را به نام خود به ثبت رسانده اند؛ نخستین انسان ‌هایی که در حدود ۹ هزار سال پیش با گرم شدن زمین غارنشینی را ترک کرده و به زندگی یکجانشینی روی آورده‌ اند ساکنان این منطقه بوده‌ اند که نخستین خشت خام را تولید و در ساخت خانه و صنعت از آن استفاده کرده‌ اند. نخستین روستای خاورمیانه در دروان نوسنگی از ۹۸۰۰ ق. م تا ۷۴۰۰ ق. م در این مکان شکل گرفته ‌است. کرمانشاهیان در دروان باستان با اختراع سفال نخستین انسان ‌هایی بودند که رو به فعالیت‌های صنعتی آوردند و آثار زیادی از دوران پیش از تاریخ در کرمانشاه یافت شده‌ است. در کرمانشاه همواره بزرگان زیادی در عرصه های ادبیات، هنر، تاریخ و سیاست برخاسته‌اند. بر مبنای آمار شهر کرمانشاه در باور به سکولاریسم پس از شهرهای شیراز، اهواز، تهران، رشت، سنندج، همدان، ارومیه سکولارترین شهر ایران به شمار می ‌رود. اقلیتهای دینی این شهر، در کنار مسلمانان زندگی می کنند. از نظر موسیقی کرمانشاه یکی از مراکز موسیقی کردی و ایرانی است. حسین علیزاده استاد موسیقی ایرانی از کرمانشاه با نام «پدر موسیقی ایرانی» یاد می ‌کند. از سازهای رایج در موسیقی کردی در کرمانشاه می ‌توان به تنبور، دف، شمشال و کمانچه اشاره کرد. از نظر ورزشی نیز ورزش‌ های کشتی، وزنه‌ برداری، پرورش اندام، فوتبال، کوهنوردی، سنگ‌ نوردی، بوکس و شمشیربازی از جمله ورزش ‌های پرطرفدار در کرمانشاه به شمار میروند.

جمعیت: جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۰، برابر با ۱٬۰۳۰٬۹۷۸ نفر بوده است.

زبان محلی: زبان اهالی کرمانشاه، کردی و لهجهٔ فارسی کرمانشاهی است. لهجهٔ فارسی کرمانشاهی تنها خاص شهر کرمانشاه‌ است. همچنین در بخشی از مناطق شهر، گویش لکی در میان برخی ساکنان رواج دارد.

معماری: بیشتر بناهای تاریخی پس از اسلام شهر کرمانشاه بیشتر مربوط به دورهٔ قاجار میباشد. تکایای شهر کرمانشاه و اکثر مساجد تاریخی این شهر مربوط به دوران قاجار و پهلوی اول هستند و معماری قدیمی شهر نیز در این حال و هوا فرورفته ‌است.

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: بَرزَ دماغ، محله فیض آباد (اکثر بناهای تاریخی این شهر در این محل واقع شده اند)، محله آبشوران، صابوني، سرچشمه، بهار، باغ دلگشا، چال حسن خان و...

جاذبه های گردشگری: جاذبه‌ های تاریخی پیش از اسلام شهر کرمانشاه بیشتر آثار باقی‌ مانده از دوران ساسانیان است که سرآمد آنها طاق بستان، نماد شهر کرمانشاه هم به حساب می ‌آید. در پایین ‌تر از محوطهٔ تاریخی طاق بستان و شهر تاریخی کامبادنه منطقه‌ای به نام شکارگاه خسروپرویز وجود دارد که شکارگاه وی بوده و در نقش برجسته ‌های طاق بستان این شکارها به تصویر کشیده شده‌ اند. سنگ‌ نبشته بیستون نیز از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو، در دامنه کوه بیستون قرار دارد. پارک‌ های مهم شهر که بیشترشان در کنار محوطهٔ تاریخی طاق بستان قرار دارند عبارتند از پارک شرقی، پارک غربی، پارک کوهستان که در شمال شرقی شهر کرمانشاه واقع شده اند. پارک‌ هایی نیز در نقاط دیگر شهر قرار دارند که شامل پارک شاهد، پارک شیرین و پارک لاله می ‌شوند؛ پارک شاهد محل برگزاری نمایشگاه‌ های مهم شهر کرمانشاه نیز هست که در بلوار شهید بهشتی واقع شده است. بازار کرمانشاه، خانه خواجه باروخ، تکیه معاون الملک، مسجد عمادالدوله، مسجد جامع کرمانشاه، مسجد جامع شافعی، تکیه بیگلربیگی، مسجد حاج شهباز خان، مسجد شاهزاده، مسجد دولتشاه، غار پرآو (غار عمودی و دومین اثر طبیعی ملی کرمانشاه)، موزه ها و...از دیگر جاذبه های این شهرستان میباشند. در محله های قدیمی این شهر آثار گردشگری دوران قاجار مورد توجه علاقمندان هستند. تکیه معاون الملک معروفترین‌ ترین اثر از دوره قاجاریه در شهر کرمانشاه ‌است و دارای کاشی‌ های منحصربه ‌فرد است که آن را از دیگر تکایا متمایز می ‌کند.

رویدادهای مهم: جشنواره سنگ نوردی بیستون هر دو سال یک بار در ماه مهر با حضور سنگ نوردانی از سراسر جهان در دیواره بیستون برگزار می ‌گردد. دیواره بیستون به عنوان یکی از طولانی ترین دیواره های سنگنوردی جهان در است که در نزدیکی شهر کرمانشاه قرار دارد.

افراد سرشناس: میرزا محمدرضا کلهر از نستعلیق ‌نویسان مهم تاریخ ایران، علی ‌اشرف درویشیان از نویسندگان سرشناس ایران، شامی کرمانشاهی شاعر کرد زبان، کیهان کلهر نوازندهٔ بلند آوازهٔ کمانچه، شهرام ناظری خوانندهٔ معروف و شناخته شده، رشید یاسمی نویسنده و مورخ و مترجم و شاعر معاصر ایرانی، پوران درخشنده کارگردان سرشناس، علی ‌محمد افغانی نویسنده نخستین رمان واقعی به زبان فارسی، ایرج گنج‌ بخش پزشک شناخته شدهٔ مقیم فرانسه، مجتبی شمسی ‌پور شیمیدان، ابوحنیفه احمدابن داود دینوری گیاه ‌شناس و ریاضیدان و مورخ قرن نهم میلادی، یارمحمد خان کرمانشاهی از مبارزان انقلابی جنبش مشروطه و ...

سوغاتی: نان برنجی، نان خرمایی، نان شکری، بژی، کاک، بژی، نان روغنی کرمانشاهی، روغن کرمانشاه و...

غذای محلی: ترخینه، خورش خلال بادام، دنده کباب کرمانشاهی، سیب پلو، آش عباسعلی و آبگوشت کرمانشاهی، آبگوشت باغی.

صنایع دستی: گلیم، گیوه، جاجیم، موج، انواع آلات موسیقی (دف، تنبور، تار، دیوان و سه ‌تار) و چرم.

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

میراث فرهنگی استان کرمانشاه: ۳۸۳۸۰۰۴۵ (۰۸۳)

تلفن رسیدگی به شکایات گردشگری: ۰۹۶۲۹

ارائه خدمات قضایی به مهمانان نوروزی: ۰۹۱۸۰۶۳۴۴۵۲ (آقای عزیزی)

سامانه دریافت اطلاعات و اخبار تخریب آثار و حفاری: ۱۰۰۰۰۴۴۴۰

منابع:
fa.wikipedia.org
kermanshah.irib.ir