نام: پاوه

واژه شناسی: در زمان حضرت زردشت نام این محل پاوه بوده است. کلمه پاوه در لغت نامه دهخدا به معنی شستن و پاکیزه کردن آمده است. در فرهنگ کردی- فارسی هه ژار آمده است که پاوه از پاوان گرفته شده است به معنی قرق، مکان انحصاری که با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی این منطقه به کار برده شده است و پاوه در بین کوههای بلند محصور شده است.

نام قدیمی: پاوه

استان: کرمانشاه

تاریخچه: در زمان حضرت زردشت نام این محل پاوه بوده است. شهرستان زیبای پاوه با سابقه بیش از سه هزار سال از مناطق تاریخی ایران به شمار میرود. عده‌ای معتقدند که واژه پاوه به معنی پایدار و ثابت (ایستاده در گویش هورامی) است. قلعه دژ و پاسگه که هنوز در پاوه وجود دارند بازمانده از تاریخ این شهرستان است. ظاهراً در محلی نزدیک پاوه که اکنون جنگاه گفته می ‌شود مردم پاوه با سعد وقاص جنگیده ‌اند.
 
تقسیمات کشوری: شهرستان پاوه دارای چهار شهر پاوه، نوسود، نودشه و باینگان و سه بخش مرکزی، نوسود و باینگان و پنج دهستان سیروان، بانه وره، شمشیر، شوسیسر و هولی و 73 روستا است که 44 روستای آن مسکونی است و 37 روستای شهرستان دارای دهیاری فعال هستند.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان پاوه در شمال غرب استان کرمانشاه با فاصله 121 کیلومتر از مرکز استان و شهر کرمانشاه بین 34 درجه و 53 دقیقه تا 35 درجه و 18 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 56 دقیقه تا 33 دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد که از طرف شمال و شرق به استان کردستان و از طرف جنوب به شهرستان روانسر و از طرف غرب به کشور عراق و شهرستان جوانرود محدود می گردد.

آب و هوا: پاوه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است که دارای زمستان های سرد و تابستان های خنک و معتدل است.

مساحت: ۸۶۰  کیلومتر

کوهها: شهرستان پاوه صددرصد کوهستانی است و بلندترین قله های آن زاولی و گاقران با ارتفاع  3390 متر از رشته کوه فرعی شاهو منشعب از رشته کوه عظیم زاگرس سربه آسمان کشیده  و در شمال شرقی شهر پاوه واقع شده است. معروفترین کوههای پاوه عبارتند از: 1- کوه شاهو 2- کوه ماکوان 3- کوه آتشگاه 4- کوه کزن.

رودخانه ها: رودخانه سیروان، لیله، چم مره خیل، گلال، آب خلیفه، آب مرن

فرهنگ و آداب و رسوم: مردم منطقه پاوه و اورامانت آریایی تبار از ساکنان قدیم فلات ایران هستند. پوشش مردان شامل چوخه ورانک، شال و میزره (سربند)، تاقیله (کلاه)، پوزه وانه (ساق بند)، گوره وی (جوراب)، فه قیانه (نوعی مچ بند) و کلاش (گیوه) است. پوشش زنان شامل: فیس ( کلاه زری)، سه لته، سخمه، کوا، گجی، چه فته، له چک، مشکی و هه وری است.

جمعیت: این شهرستان در سال ۱۳۸۵، ۵۲۶۷۱  نفر جمعیت داشته است.

زبان محلی: زبان مردم کردی و به گویش هورامی تکلم می کنند که یکی از اصیل ترین زبان های ایران زمین بوده و بازمانده از زبان پهلوی و اوستایی باستان است.

جاذبه های گردشگری: از مهمترین سراب های پاوه می توان از سراب بل، هولی، سپیا نام برد و همچنین آب معدنی بل که از زیباترین سراب های منطقه غرب محسوب می شود در مجاورت روستای هجیج قرار دارد و منسوب به یکی از خدایان بابل است. کنده کاری میگوره در دل کوه یا غار حسین در باینگان، غار دشاش، روستای شمشیر، روستای خانقاه، روستای هجیج، دشت اسپریز، حوضه لاره، بازارچه مرزی، آبشار زیبای "قه لوز"  در نوسود، مسجد جامع پاوه، امامزاده کوسه هجیج، جنگلهای مهم منطقه که شامل: 1- جنگل مرخیل 2- جنگل بوزه 3- جنگل پلنگانه میباشند، از جاذبه های این شهرستان هستند.

معماری و محله های قدیمی: سازه‌ها و منازل مسکونی در این شهر به گونه‌ای طراحی شده است که در اغلب موارد پشت‌ بام خانه ‌ای که در ارتفاع کمتری از دامنه کوه ساخته شده است حیاط منزلی است که چند متر بالاتر ساخته شده. به همین دلیل پاوه را شهر هزار ماسوله می ‌نامند. پاوه در گذشته ۹ محله داشته که ساکنان اصلی شهر در این قسمت‌ ها ساکن بوده ‌اند و عبارتند از: «میرائاوا»، «شه خه لیان»، «سه ردی»، «قدیم شار»، «ئاسنگران»، «پشته»، «قلاخوان»، «فیض ئاوا»، «سواره یا زواره».

سوغاتی و صنایع دستی: صنایع دستی این منطقه شامل گلیم، جاجیم، سجاده نماز (مازلوخ)، لباس های مردانه و زنانه، گیوه، نمد، سبد و...است.  از سوغات می توان به محصولات باغی، کشاورزی و لبنی شامل: توت، انار، انجیر، انگور دیم، رب انار، سقز کردی، روغن حیوانی کرمانشاهی و کشک و ... اشاره کرد.

غذای محلی: دوخوا (آش دوغ)، شه له مین ( آش شلغم)، دویینه ( ترخینه)، گیته مه ژ گه ( نان گردویی)، که لانه ( نان مخصوص با پیاز و روغن حیوانی)، نه رمه فیس(یک نوع نان که با مغز گردو درست می شود).

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
فرمانداری پاوه
pavehcity.ir
fa.wikipedia.org