نام: سرپل ذهاب

وجه تسمیه: بعضی مفسرین اوستا معتقدند که زهاب کلمه‌ای اوستایی است که این نام به صورت «زرزازاو» در اوستا آمده است که شامل سه قسمت «زر» به معنی طلا، «زا» به معنی زاییدن و زاییده شده و «زاو» که نام منطقه‌ زهاب است و در کل به معنی «منطقه زرخیز» آمده است. نام دیگر این ناحیه سرپل است که از نام پلی بر روی رودخانه الوند در ۱۲ کیلومتری ذهاب اخذ شده است.

نام قدیمی: معروفترین نامهای این شهر حلوان و زهاب هستند که هر دو شهرهای باستانی بودند.

استان: کرمانشاه

تاریخچه: سرپل ذهاب با قدمتی بالغ بر 2800 سال قبل ازمیلاد حضرت مسیح، در کنار ویرانه‌ های شهر قدیمی حلوان بنا شده و قلعه مخروبه‌ ای نیز در نزدیکی آن قرار دارد و تنها آثاری از پایه‌ های آجری آن بر جای مانده که زمان حمله اعراب به ایران از بین رفته است. سرپل ذهاب به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران باستان در قدیم الایام به شمار میرفت. با توجه به بررسی‌ های باستان‌ شناسی، سرپل زهاب، دارای سابقه سکونت در دوران نوسنگی (بیش از هفت ‌هزار سال قبل) است. آثار نقش برجسته دوران حکومت ماد، دکان داوود، طاق گرا، آثار برجسته و نقوش مربوط به دوران هخامنشی، ساسانی، اشکانی حکایتی بر قدمت این منطقه در گذشته ها و اعصار دور دارد. قدمت این شهر به زمان مادها می ‌رسد که در نوشته‌ های جغرافی دانان بعد از اسلام بنام حلوان یاد شده و آشوریان به آن «کالمانو» می‌ گفتند.

تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای پنج دهستان است که عبارتند از ۱- پاطاق (بشیوه) ۲- بزمیر آباد ۳- دشت ذهاب ۴- قلعه شاهین ۵- قره بلاغ

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان در 45 درجه و 52 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 24 درجه عرض جغرافیایی در غرب کشور ایران و منتهی الیه شیب ارتفاعات زاگرس بر سر راه بین المللی تهران–بغداد موسوم به جاده کربلا واقع شده است. این شهرستان از شمال به شهرستان جوانرود، از غرب به شهرستان قصرشیرین و کشور عراق، از شرق به شهرستان اسلام آباد و از جنوب به شهرستان گیلان غرب محدود شده است.

شرایط اقلیمی: این شهرستان در جلگه ای نسبتاً وسیع که اطراف آن را ارتفاعات و تپه ماهور هایی احاطه کرده قرار گرفته است که باعث ایجاد دشتهای مستعد و حاصلخیز دشت ذهاب، قلعه شاهین، دیره، ریخک و... شده که به نوبه خود به لحاظ دارا بودن رودخانه ها، سراب ها و چشمه سارهای متعدد و فراوانی از جمله رودخانه الوند، دله شیر، هواسان، جگیران، کلم کبود و سراب ماراو، گلو دره، پیران، سرابگرم، قره بلاغ، قلعه شاهین، مامیشان و... منحصر به فرد می باشد .

آب و هوا: شهرستان سرپل ذهاب دارای آب و هوایی با زمستان های معتدل و تابستان های گرم بوده و حداکثر نزولات جوی در زمستان و مقدار کمی در پاییز و بهار بوده تابستانی خشک و بی باران دارد.

مساحت: ۱۲۷۱ کیلو متر

ارتفاع از سطح دریا: ۵۵۰ متر

محصولات: گندم، جو، نخود، پنبه، برنج، صیفی جات، گردو، انار، نارنگی، خرما، بنشن، کنجد، گیاهان علوفه ای، ذرت، انواع تره بار، سیب، گلابی، انجیر و...

جمعیت: جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۸۴٬۹۴۵ نفر بوده است.

زبان محلی: مردم این شهرستان با زبان کردی کلهری، کردی سورانی، کردی گورانی و کردی سنجاوی تکلم می کنند.

جاذبه های گردشگری: نقش آنوبانی نی، نقش برجسته کتیبه دار، قربانگاه، آتشدان، پله ها و صفه، دکان داوود، مرد مادی در حال نیایش، برد عاشقان، کتیبه اشکانی، سنگ نبشته مردوک آپال ایدین، زیچ منیژه در ابتدای دشت قلعه شاهین، قلعه منیژه، حوض منیژه، قلعه شاهین، زیجگه سراب، نقاره کوب، برج هزارگریه، برج کل گاراه، قلعه مریم، تپه سراب ذهاب، آتشگاه سراب ذهاب، نهر والاش، برج والاش، آتشکده کویک، آتشدان برد عاشقان، دروازه جبال، قلعه سرخ دیزه، تاق گرا، قصر پاتاق، گور حمزه قاری، قریه مله دیز نقش پادشان لولوبی.

سوغاتی و صنایع دستی: صنایع دستی شهرستان سرپل ‌ذهاب‌ را قالی، گلیم و جاجیم که محصولات آنها با نقش ‌های زیبا و مرغوب تزیین‌ داده می ‌شوند تشکیل می‌ دهند.

غذای محلی: گنگر، کلانه، ترخینه، کشک و بادمجان، سورونه، نان ساجی (دستی)، گرده، دلمه، بژی و...

توصیه های سفر به منطقه: در شهر سرپل ذهاب مسافرخانه ای وجود ندارد و در صورتی که قصد اقامت بیش از یک روز را دارید این نکته را مد نظر داشته باشید. مکان های زیادی برای چادر زدن وجود دارد. پارک جنگلی شهر و پارک داخل شهر مکان های مناسب و البته کاملا امنی هستند که با خیال راحت می توانید در آن اقامت کنید. در صورتی که قصد اقامت در چادر را در این شهرستان دارید، لازم است بدانید که جانوران و حشرات موزی فراوانی در این منطقه وجود دارد. البته این نکته تنها در فصل گرما می تواند خطرساز باشد و در سایر فصول با خیال راحت می توان در هوای آزاد شب را به صبح رسانید. وجود مارهای سمی، عقرب های گوناگون، رطیل، زنبور و پشه می تواند باعث به یاد ماندن خاطرات نه چندان جذاب برای شما شود.

بهترین زمان بازدید: اسفند و فروردین ماه

منابع:
فرمانداری سرپل ذهاب
fa.wikipedia.org
bighbigh.ir
www8.irna.ir