نام: دیواندره

وجه تسمیه: دیواندره از دو كلمه دیوان + دره تشكیل شده است. دیوان یعنی جایگاه و محل قانون و عدالت و جای حل اختلافات.

نام قدیمی: میران شاه

استان: کردستان

تاریخچه: شهرستان دیواندره پیشینه ای به قدمت كشور پهناور ایران دارد. وجود آثار باستانی یافت شده در غار كرفتو نشانگر وجود تمدن و حیات حداقل تا دو هزار سال قبل از میلاد در این منطقه است. این منطقه از دیر باز محل عبور عشایر بوده و به عنوان ییلاق مورد استفاده قرار می گرفته است. شهرستان دیواندره از زمان صفویه به بعد تحت نفوذ دو شهر بزرگ استان كردستان (سنندج در جنوب و سقز در شمال) بوده است. با تقویت راه سنندج –سقز، به تدریج روستای دیواندره در وسط این راه، به عنوان یك مركز جمعیتی و بین راهی گسترش یافت و در اوایل دهه پنجاه شمسی به صورت یك شهر كوچك پا به عرصه ی وجود نهاد. در حقیقت مهم ترین عامل ایجاد شهر دیواندره موقعیت میان راهی آن بوده است.

تقسیمات کشوری: شهرستان دیواندره دارای سه بخش مركزی، كرفتو و سارال و همچنین دو شهر دیواندره و زرینه و نه دهستان (حومه، قراتوره، چهل چشمه، اوباتو، كانی شیرین، زرینه، سارال و كوله) می باشد.

موقعیت جغرافیایی: دیواندره در فاصله 98 كیلومتری شمال سنندج  واقع شده و از شمال با تكاب، از شرق با شهرستان بیجار، از شمال غربی با سقز، از غرب با مریوان و از جنوب با سنندج همسایه است. این شهرستان بین ۳۴ درجه عرض شمالی و ۳۲ دقیقه و ۴۶ درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌است.

آب و هوا: تغییرات سالانه دما از ۲۰– تا ۳۲ + درجه می ‌باشد. شهرستان دارای زمستان‌ های سرد و طولانی و بهار و تابستان معتدل است. تعداد روزهای یخبندان در سال برابر ۱۳۵ روز است. دیواندره جزء مناطق سردسیر كشور است.

مساحت: ۳۷۳۶  كیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۸۵۰ متر

رودخانه ها: در منطقه دو رودخانه مهم و دائمی به نام های (قزل اوزن) و (یول كشتی) وجود دارد. رودخانه قزل اوزن از ارتفاعات چهل چشمه و سارال سرچشمه می گیرد و با نام سفید رود به دریای خزر می ریزد. سرچشمه رودخانه یول كشتی نیز حوضه های ابگیر فلات اوباتو است كه پس از طی مسیری به رود قزل اوزن می پیوندد. رودخانه شورآب نیز رودخانه ای فصلی در این منطقه است.

اقتصاد: این شهرستان به علت وجود دشتهای بسیار وسیع اوباتو و سارال از مراکز اصلی تولید گندم و دامداری استان کردستان است و این فعالیتها در زندگی مردم این منطقه نقش اساسی دارند.

فرهنگ و آداب و رسوم: در شهرستان دیواندره قومیت ها و طوائفی همچون گوران، گلباغی، تیلكوئی، جاف، منمی (مندمی) برازنده، خواجه وند، كلهر، زند و قاقالی وجود دارد اما این عناوین در منطقه كم رنگ شده و صرفاً جنبه محلی دارد و تمام اقشار همزیستی مسالمت آمیزی با هم دارند. آداب و رسوم و فرهنگ مردم شهرستان برگرفته از آداب و فرهنگ آریائی ها بوده و هماهنگ با سایر ملت ایران مراسمات ملی و مذهبی را نیز برگزار می نمایند. مراسمات محلی همانند مولود خوانی دراویش، ختنه سوران، زن به زن، رقص كردی از آداب و رسوم این شهرستان است.

جمعیت: جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۸۱،۹۶۳ نفر بوده ‌است.

زبان محلی: زبان گویش مردم كردی سورانی و دارای لهجه مخصوص می باشد.

جاذبه های گردشگری: از مراتع موجود در منطقه می توان منابع طبیعی، مراتع سرسبز سارال و كوه های سرسبز و آبخیز چهل چشمه را نام برد كه یكی از مراتع درجه اول ایران است. این مراتع در بهار بسیار دلپذیر، سرسبز و خرم هستند. چشمه سارهای فراوانی در آنجا جریان دارد و انواع گل های وحشی و گیاهان داروئی و غذائی به وفور دیده می شود كه در صورت استفاده صحیح و نظارت دولت و سرمایه گذاری می تواند یكی از جاذبه های توریستی در منطقه باشد. غار كرفتو نیز از معروفترین مناطق گردشگری این منطقه می باشد كه در حدود 75 كیلومتری شمال شرقی دیواندره قرار گرفته و از نوع غارهای آهكی و طبیعی است. غار باشقشلاق و غار قالوجه، عمارت سالار سعید، حمام قدیمی پنجه سفلی، قلعه كهنه، تپه باستانی مرسوم به شهر سبز روستای زاغه علیا نیز از دیگر جاذبه های دیواندره میباشند.

غذای محلی: شلمین، پرپوله، دانه کولانه، کلانه، دووخوا، برش،قلیه، سنگ سیر، خورشت قیسی، گیپه، کالوش، هتیمچه، دو غورمه، یوپ توماتیز، دوینه، هل چلین، نیسک وبرش و...

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
فرمانداری دیواندره
fa.wikipedia.org
kurdtoday.ir