نام: بیجار

نام قدیمی: بید زار

وجه تسمیه: برخی را عقیده بر این است كه بیجار به معنی سبزه و گیاه است. چنانچه «هفت بیجار» از هفت سبزی درست می شود. بنابراین بیجار محل سبزه و باغ هایی بوده است كه برای جشن و شادی ایلات كرد مناسب به نظر می رسیده به ویژه این كه در دامنه كوه آن، چشمه های آب شیرین و فروان كه سبب آبادانی بوده آنان را بیشتر به سوی خود جلب می نموده است. طبق شنیده ها در رشت نیز محلی به نام «خشك بیجار» و در افغانستان هم محلی به نام «بیجار» وجود دارد. قول دیگر این است كه «بیجار» همان «بیدزار» است یعنی محلی كه درخت بید زیاد در آن می روید، (بیدزار=جایگاه بید) كه بر اثر كثرت تلفظ  با لهجه های گوناگون، كلمه «بیدزار» كم كم در گفتار و نگارش به صورت «بیجار» درآمده است.

استان: کردستان

تاریخچه: دیرینگی تاریخی این منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می رسد و موید این فرض " دژ سترک " یا قلعه " قمچقای " است که در عهد مادها، پارتها و ساسانیان به عنوان پایگاه استراتژیک از آن استفاده می شده است. منطقه گروس این شهرستان، دارای تمدنی كهن است و كتیبه هایی كه در بعضی از نقاط (قریه قم چقا) كشف شده و به خط هیراتیك نوشته شده، ثابت میكند كه قبل از پیدایش دولت آشور(حدود سه هزار سال قبل) در این منطقه تمدنهای بزرگی وجود داشته است. شاه اسماعیل صفوی هنگام لشکر کشی به غرب ایران از این منطقه عبور کرده و نیز سپاهیان چنگیز از آن گذشته اند و اثاری به نام چنگیز قلعه در بالای کوهی به همین نام در پنج کیلومتری شهر حکایت از این موضوع دارد. به دلیل شایستگی زنان این منطقه، در زمان ناصرالدین شاه قاجار، خزانه دارحکومت فردی به نام "زبیده خانم گروسی" از اهالی حلوایی بیجار به عنوان همسر شاه و خزانه دار دربار بر گزیده شد و در حکومت وقت نفوذ زیادی پیدا کرد. در خلال جنگ جهانی اول راه بر نیروهای بیگانه در بیجار باز شد. در سال 1916 میلادی ولایت گروس توسط روس‌ ها و سپس عثمانی ‌ها مورد حمله قرار گرفت و به تصرف آنان درآمد و شهر بیجار در جریان جنگ جهانی اول بارها بین دو دولت عثمانی و روس دست به دست شد و صدمه فراوانی به شهر و مردم وارد آمد به طوری که بعد از جنگ حدود نیمی از جمعیت خود را از دست داد که تعدادی از آنها در اثر جنگ و قحطی بعد از جنگ کشته شدند و تعدادی نیز با وجود آمدن این شرایط سخت مجبور به مهاجرت از این ولایت شدند، نیروهای انگلیس هم بعد از روس‌ ها و عثمانی‌ ها وارد بیجار شدند، در این دوره بازار بیجار نیز به آتش کشیده شد و از این مکان که متعلق به دوران صفوی بوده جز ویرانه چیزی باقی نماند پس از جنگ جهانی اول و بیرون رفتن قوای روسی و عثمانی گروس رونق گذشته خود را از دست داد.

تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای پنج شهر بیجار، بابارشانی، یاسوکند، پیر تاج و توپ آغاج و متشکل از سه بخش مرکزی، چنگ الماس و کرانی می باشد.

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان از شمال شرقی به استان زنجان، از شمال غربی به شهرستان تکاب (درآذربایجان غربی)، از جنوب به شهرستان قروه، از جنوب شرقی به قسمت کوچکی از استان همدان و از غرب به سنندج و دیواندره محدود است. شهر بیجار در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ دجه و ۵۲ دقیقه استوا واقع شده است.

آب و هوا: بیجار منطقه ای است در راستای رشته ‌کوههای غرب ایران و یک سوم اراضی آن کوهستانی است. بیجار منطقه‌ای است با آب و هوای سرد و خشک. به علت ارتفاع زیاد منطقه نسبت به سایر مناطق استان، اختلاف درجه حرارت سردترین روز سال با گرم ترین روز سال به ۷۹ درجه سانتی گراد می ‌رسد. حداقل دما در منطقه مربوط به بهمن ماه با ۳۸ درجه سانتی گراد زیر صفر و حداکثر آن مربوط به ماههای تیر و مرداد با ۴۱ درجه سانتی گراد بالای صفر بوده است.

مساحت: ۷۷٣۰ کیلومترمربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۹۴۰ متر

کوهها: کوه ‌های شمالی بیجار بیشتر خاکی است و از شمال غرب به جنوب شرق کشیده شده ‌اند و خط الراس آن حد طبیعی بین شهرستان بیجار با شهرستان ‌های تکاب و ماهنشان می‌ باشد. بلندترین قلل این رشته کوهها عبارتنداز امامزاده ایوب انصار، زرنیخ، و شاه نشین. خط الراس کوههای جنوب بیجار حد طبیعی بین شهرستان بیجار و شهرستان قروه است و بلند ترین قله آن زیره با ارتفاع ۲۶۴۲ متر است. کوههای مرکزی بیجار تقریبا موازی با کوههای شمالی کشیده شده است و از نزدیکی شهر بیجار و پیرتاج گذشته و به کوههای فرقان متصل می‌ گردد. بلندترین قلل آن شامل سرقیصه، نقاره کوب، پنجه علی، تماشا، حمزه عرب و چنگ الماس است.

رودها: قمچقا، قزل اوزن، رود کولازان، اوزن دره، چم

پوشش گیاهی و زیست جانوری: داروهای گیاهی بیجار فراوان و دارای اهمیت است. ازوه (آویشن)، مرزه، گل کو، گل گاو زبان، بید، پونه، بومادران، ریواس، خاکشیر، اسپند، سیسمبر(شاه نسترن)، رازیانه، بابونه، زبان گنجشک، کنگر، شنگ و انواع گیاهان مناسب برای عر قیجات از گیاهان بومی بیجار هستند. پرندگانی چون کبک، بلدرچین، عقاب، جغد، شاهین، قرقی، نوک قرمز و... در این منطقه زیست میکنند. قمری، لک لک، مرغابی، فاخته، هما، سبز قبا، هد هد و حواصیل زرد و خاکستری از پرندگان مهاجر بیجار به شمار می آ یند و در مناطق حفاظت شده بیجار قوچ، میش، کل، بز و ... زندگی میکنند. از دیگر پستانداران نیز می توان به خرس قهوه ای، گراز، روباه، خرگوش، گرگ، گربه وحشی، راسو، کفتار، خفاش، جوجه تیغی و ... اشاره کرد. منطقه حفاظت‌شده بیجار مهمترین زیستگاه طبیعی استان کردستان است.

اقتصاد: صادرات گروس را در درجه اول گندم و جو تشکیل میدهند، کتیرا و فراورده ‌های دامی مثل پشم و پوست و برخی غلات نیز از این دسته اند. ماشین آلات کشاورزی، صنعتی و لوازم خانگی، پوشاک و خوار و بار هم به منطقه وارد می شود. لازم به ذکر است که بیجار در کشور ایران جزو رده های اول کاشت و برداشت گندم می باشد. مردم منطقه اكثراً كشاورز بوده و سالیانه بیش از صد هزار تن گندم تولید می كنند و به این جهت است كه بیجار به انبار غله غرب كشور معروف است. دامداری نیز در كنار كشاورزی در این منطقه رونق بسزایی دارد.

فرهنگ و آداب و رسوم: ایل بایندر، سهرابی، ترکمندی، طایفه اردلان، ایل کبودوند، امیرعلایی ها، رضایی ها، خواجه وند، دارجی، حسن تیموری، گاوبازه ای، مندمی، شیخ اسماعیلی، ورمزیار، بورکه ای، الوندی، حکمت منش، کاظمی، گروسی، محمد بیگی، محمدی، جمشیدی، خدادادها، وکیلی و... از خانواده ها و ایلات سرشناس بیجار هستند.

جمعیت: جمعیت این شهرستان طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، برابر با ۹۳٬۷۱۴ نفر بوده ‌است.

زبان محلی: اکثر مردم بیجار به زبان کردی گروسی تکلم میکنند و در این ناحیه دو گویش کردی از شاخه‌ های کرمانشاهی و گویش گورانی تشخیص داده شده است. درصد کمی از مردم شهرستان در شمال شرقی این شهرستان به زبان ترکی تکلم می‌ کنند، که قادرند به زبان کردی نیز صحبت کنند.

جاذبه های گردشگری: قلعه بزرگ قم چقا، پل تاریخی صلوات آباد، بنای سنگی اوچ گنبد، مسجد تاریخی خسروآباد، تیمچه حاج شهباز خان، تیمچه امیر تومان متعلق به دوره صفویه، زیارتگاه حمزه عرب، پنجه علی، آثار سد خاکی جعفر آباد، تپه نجف آباد، مقبره آ یت الله فاضل گروسی و قلعه های تاریخی بسیار و مقابر و امامزاده هایی چون سید مسیب سید شکر، مقبره صاحبه، گنبد پیر صالح، مقبره سید خضر از جمله اماکن و آثار تاریخی مو جود در شهرستان بیجار هستند و جمعا" حدود شصت اثر باستانی و تاریخی در آ ن شناسایی شده اند. همچنین محدوده شهر بازی (باغ صفا) و اطراف رود خانه بیانلو و صلوات آ باد، سراب و تخت جهت تفریح و گردش در تابستان استفاده می شود.

محله های شهر بیجار: محلات عمده بیجار شامل بادامستان، تازه آ باد، ریگ سیاه، نقاره کوب، حلوایی، تخت، پشت قلعه، یارمجه، کارمندان، فر هنگیان، محمود آباد، سراب، شهرک مهدیه، شهرک آ فتاب، فرحی، عسگر آ باد، چشمه عزیز، باغ صفا و غیره می باشد.

سوغاتی و صنایع دستی: صنایع دستی این منطقه را قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، سجاده، نمد، توری، دستکش، جوراب و ... تشکیل می دهند و فر ش های این منطقه از شهرت جهانی برخوردار بوده و به خارج صادر می شد ه است. گلیم بیجار نیز از نظر مرغوبیت شهرت دارد. از دیگر سوغاتی ‌های این شهر می ‌توان به حلوا سوهانی، نان شیرمال مخصوص بیجار و انواع ترشی‌ های خوشمزه اشاره نمود.

غذای محلی: ترشی هفت بیجار، خوراک گوشت برَخیله، آش تُرش، حلوای پُرشِکَه و گژنیز، خورش گیلاخه، خورش کنگر، قیماغ، شَلَم (آش شلغم)، خوراک غازیاغی (نوعی تَره)، آشدو (آش دوغ)، آش پُرشکَه، کالویج (کله جوش)، سوپ غازیاغی (قازیاغَه)، حلوا سوهانی، بِرساق یا ایردک و نزیک (نان روغنی)، خورش خَلال با گوشت چرخ شده، کوکوسبزی با نوعی تره (ترگ خانه گان) و...

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
فرمانداری بیجار
شهرداری بیجار
fa.wikipedia.org
kurdshora.ir