نام: ملایر

نام قدیمی: مال‌آگر، مل‌آگر، مال‌آیر، دولت‌آباد

استان: همدان

تاریخچه: قدمت سکونت در محل کنونی ملایر به تمدن ایلام بازمی‌گردد. پس از ایلامی‌ها، مادها در ملایر ساکن شدند. همچنین بررسی تپه نوشیجان، آتشکده و قلعه‌ای باستانی در ۱۵ کیلومتری غرب ملایر با کاوش‌های باستان‌شناسان دراین تپه باستانی سه طبقه شناسایی شد که طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به ساسانیان نسبت می‌دهند.

وجه تسمیه: ملایر از ترکیب دو واژه «مال» و «آیر» تشکیل شده که به معنی سرزمین آتش است. همچنین به سرزمین آریایی‌ها نیز تعبیر شده است.

تقسیمات کشوری: این شهرستان با دارا بودن ۵ شهر(ملایر، سامن، ازندریان، جوکار، زنگنه)، ۴ بخش(مرکزی، سامن، جوکار، زند) و ۱۵ دهستان و ۲۲۰ روستای دارای سکنه، حدود ۳۵۰٬۰۰۰ نفر را در خود جای داده ‌است.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان ملایر از شمال به شهرستانهای همدان و تویسرکان، از غرب به شهرستان نهاوند محدود است. همچنین این شهرستان از جنوب به شهرستان بروجرد در استان لرستان و از شرق به شهرستان اراک در استان مرکزی محدود می‌شود.

آب و هوا: ملایر دارای طبیعت معتدل کوهستانی با زمستان‌های سرد و پر برف و تابستان‌های معتدل است. ملایر شهری کوهستانی است و در میان رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. بافت اصلی شهر در جلگه‌ایی مسطح ساخته شده و آب و هوایی معتدل کوهستانی دارد.

مساحت: با وسعتی معادل ۳۲۱۰ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۷۲۵ متر

جمعیت: ۲۸۷٬۹۸۲ نفر

اقتصاد: وجود روستاها و زمین‌های وسیع کشاورزی و باغ‌های حاصلخیز انگور و فاصله کمتر از ۱۵۰ کیلومتر با سه مرکز استان و قرارگیری بر سر راه‌های مواصلاتی اصلی، همچنین گستردگی صنعت مبلمان و منبت در توسعه ملایر مؤثر بوده‌اند. ملایر دارای ۲۶۸ واحد صنعتی فعال، شهرک‌های صنعتی شوشاب، سهند، شهرک مبل و منبت، منطقه ویژه اقتصادی سامن و با داشتن سد کلان، بزرگترین سد آبی استان است. صنایع ملایر شامل سبزه، بافتینه، لحیم سازی، سیم و کابل، کیان کرد، تولید درب و پنجره پی وی سی، پتروشیمی، شهرک شیشه کارخانه آلیاژی ذوب آهن و غیره می‌باشد. و دارای معادن نقره و سیلیس و اورانیوم می باشد.

زبان محلی: مردم ملایر به زبان فارسی و گویش ملایری تکلم می‌کنند.

جاذبه های گردشگری: محوطه تاریخی نوشیجان در حدود ۶۰ کیلومتری جنوب همدان و ۲۰ کیلومتری شمال غرب ملایر، آرامگاه بابا حسین سفید کوه(انوچ) در دامنه باغات روستای سیاه کمر، بنای برج‌مانندی خودنمایی می‌کند که به مقبره بابا حسین(یا ددحسین) معروف است. این مکان، آرامگاه یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل، حضرت یوشع بن نوح است که در گذشته مورد توجه یهودیان ساکن در منطقه بوده است. مقبره بابا حسین در سال ۱۳۷۹ به شماره ۲۷۱۱ در فهرست آاثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تالاب فصلی و طبیعی آقا گل، برج سامن بلندترین بنای خشتی ملایر، شهر زیرزمینی سامن این مجموعه سکونتگاهی در زیر معابر اصلی و منازل مسکونی در مرکز شهر سامن واقع شده است. قلعه سلیمان خان بوربور، یکی از قدیمی‌ترین بوستان‌های طبیعی غرب کشور بوستان سیفیه ملایر است که در شمال شرقی این شهر در دامنه کوه گرمه قرار دارد. یخچال میرفتاح یک بنای گنبدی است که با مصالح آجر و سنگ بنا شده و متعلق به دوره قاجار است. بام ملایر یکی از مکان‌های دیدنی این شهر است که ۴۶۰ وسعت داشته در قسمت شرقی این شهر ملایر قرار دارد. دریاچه کوثر ملایر، کاوانسرای شیخ الملوک، تپه سياه چقا، خانه قديمي لطفعليان، تپه گونسپان(پاتپه)، زيستگاه حيات وحش لشگردر و ...

حمل و نقل: شهر ملایر دارای پایانه مسافربری می‌باشد. راه‌آهن غرب کشور حلقه اتصال شرق به غرب کشور است که این شبکه از ایستگاه سمنگان در شهر اراک آغاز و در نهایت به بندر لاذقیه در دریا مدیترانه می‌رسد. راه‌ آهن شهر ملایر به عنوان بخشی از راه ‌آهن غرب است. در سال ۱۳۹۱ قطعه اراک ملایر آن تکمیل و قابل بهره‌برداری شده است و قطعه‌ای که این شهر را به کرمانشاه و مرز خسروی متصل می‌کند. تا نیمه نخست سال ۱۳۹۳، ۸۵ درصد پیشرفت کاری داشته است. فرودگاه ولی عصر فرودگاهی در دست ساخت در شهر ملایر است. مراحل مقدماتی ساخت این فرودگاه از سال ۱۳۷۲ آغاز شده و هدف از احداث آن خدمات دهی به شهروندان شهرهای ملایر، نهاوند و بروجرد است.

سوغاتی و محصولات: قالی ابریشم، کشمش(مانیزان)، شیره انگور(مانیزان)، نقل و نبات، باسلق(مانیزان)، سجوق، سبزه(جوزان)، و فتیرو گردو، مویز، عسل و کلوچه(کلوا)، خیارشور(سامن)، آلو بخارا و لواشک(طجر) مبل و منبت کاری سوغات شهرستان ملایر هستند. شیره انگور این شهرستان به دلیل داشتن تاکستانهای انگور فراوان، از شهرت زیادی برخوردار است. مهمترین محصولات کشاورزی در ملایر عبارتند از گندم، جو، بنشن، تره‌بار و چغندر قند و فراورده‌های باغی نیز عبارتند از انگور، بادام، گردو، آلبالو، زردآلو و سیب که بعضی به صورت تازه و بعضی(از جمله انگور و زردآلو) به صورت خشکبار صادر می‌گردد. انگور مهمترین محصول ملایر محسوب می‌شود که در این شهر پرورش میابد. از آن فراورده‌های متنوعی چون شیره انگور، باسلق کشمکش تهیه می‌گردد. کشمکش ملایر علاوه بر استان‌های دیگر به خارج از کشور به ویژه به اروپاخصوصا آلمان صادر می‌شود.

صنایع دستی ملایر: تولید انواع صنایع دستی چوبی مانند خراطی، ظرفیت کاری، منبت کاری از دیر باز در ملایر رواج داشته است.  مروار بافی ملایر پس از سفال لالجین رتبه دوم صادرات صنایع دستی استان همدان را به خارج از کشور به خود اختصاص داده است.

بهترین زمان بازدید: تابستان و بهار

منابع:
fa.wikipedia.org
malayer-hm.ir
abdoli-malayer.persianblog.ir