نام: محلات

وجه تسمیه: محلات، جمع محله است و احتمالا منظور از آن روستاهایی است که محلات از آنها تشکیل شده‌ است.

نام قدیمی: ورکان، رستاق انار

استان: مرکزی

تاریخچه: منطقه محلات در روزگار هخامنشیان بخش کوچکی از ایالت ماد به شمار می‌رفته ‌است. اين منطقه در دوران اشكانيان جزئي از ايالت والي نشين ماد بزرگ محسوب مي شده و در زمان سلوكان، اين ناحيه مخصوصاً قسمت شمالي آن يعني دهستان خورهه، مورد توجه حكام يوناني بوده است. وجود آثار باستانی آتشکده آتشکوه نشانگر آن است که از زمان ساسانیان منطقه محلات و خصوصا دره رودخانه قمرود محل استقرار جمعیت بوده‌ است. از دوران اسلامی این منطقه جزو ایالت جبال بود. همين منطقه در قرن چهارم هجري و بعد از تغييرات و تقسيمات منطقه اي به نام رستاق انار خوانده مي شده است. بعدها نيز محدوده دو شهرستان خمين و محلات امروزي را تيمره گفته اند كه تيمره عليا، خمين امروزي و تيمره سفلي، محلات كنوني بوده است. از زمان سلجوقیان تا قاجاریه جزو منطقه عراق عجم شد. بر اساس کتیبه‌ های موجود مربوط به هخامنشیان از محلات با عنوان ورکان نام برده شده ‌است و بر اساس قدیمی ترین نام مربوط به محلات همان ورکان است.

تقسیمات کشوری: این شهرستان از یک بخش به نام بخش مرکزی و دو شهر محلات و نیم ور و دو دهستان خورهه و باقرآباد تشکیل شده‌ است.

موقعیت جغرافیایی: محلات در جنوب شرقي استان واقع شده و از شمال به قم و آشتيان، ازشمال شرقي به دليجان، از جنو ب به خمين و گلپايگان (استان اصفهان) و از غرب به اراك محدود مي شود.

آب و هوا: شهرستان محلات داراي تابستان هاي معتدل و زمستان هاي نسبتاً خنك مي باشد و نوسان اقليمي و دامنه تغييرات آن كمتر از ساير مناطق استان است. گرمترین ماه سال مرداد با میانگین دمای ۲۱ درجه سانتیگراد و سردترین ماه سال دی ماه با میانگین دمای ۲ درجه سانتیگراد است.

ارتفاع از سطح دریا: حدود ۱۷۸۰ متر

رودها: رودخانه لعل بار و سرشاخه هاي آن به نام هاي دربند شور و خرقاب در اين شهرستان جريان دارد.

ارتفاعات: ارتفاعات شهرستان محلات بيشتر در شمال و غرب شهرستان با ارتفاع 2000 تا 3000 متر قرار گرفته و در همين منطقه است كه ارتفاعات 2700 متري هفتاد قله، شهرستان محلات را از شهرستان اراك جدا مي سازد.

اقتصاد: فعالیت عمده شهرستان محلات پرورش گلهای تزئینی، بافت ‌های کشباف زمستانی، تولید حلوا شکری و محصولات کنجدی، صنایع سنگهای ساختمانی است.

محصولات کشاورزی: گندم، جو، نخود، لوبيا، كنجد، عدس، گردو، بادام، فندق، انگور، انار، سيب، گلابي، زردآلو، سنجد، خربزه، گوجه فرنگي، بادمجان، هندوانه، پنبه، تخم آفتابگردان، پیاز

فرهنگ و آداب و رسوم: جهت گيري كوهها در اطراف محلات و واقع شدن اين شهر در بين كوهها موجب شده تا مردن شهر محلات كمتر مورد تهاجم اقوام بيگانه قرار گيرند. بيل گرداني و مراسم اُهو اُهو از آداب و سنن این شهرستان میباشند. آیین بیل گردانی از آخرين بقاياي يك جشن باستاني و ورزش پهلواني است که در نيم ور محلات تا حدود بيست سال پيش اجرا مي گرديد و هنوز هم اغلب پهلوانان، بازيگران و تماشاچيان آن زنده اند و چنانچه سازمان هاي مربوط به كمك اهالي به احياي آن بپردازند علاوه بر حفظ فرهنگ بومي منطقه، مراسم ديدني را بوجود خواهند آورد. مراسم اُهو اُهو در روستاي خورهه در شامگاه چهاردهم رمضان (شب تولد حضرت امام حسن) برگزار مي شود. با تاريك شدن هوا، نوجوانان و كودكان به دسته هايي تقسيم مي شوند و به در خانه ها رفته، اشعاري مي خوانند. يكي از افراد گروه كه از همه بزرگتر است با صداي بلند شعر مي خواند و ديگران در پايان آن با صداي بلند اٌهو اُهو مي گويند. اين گروه ها معمولاً به در منازلي مي روند كه پسر كوچكي داشته باشند. در پايان اشعار معمولاً پسر كوچك خانواده مقداري آجيل و تنقلات براي گروه مورد نظر مي آورد.

جمعیت: جمعیت شهرستان محلات در سال ۱۳۹۰ برابر با ۵۳۳۸۱ نفر بوده ‌است.

زبان محلی: ساكنين محلات با زبان فارسي و لهجه محلي تكلم مي كنند

جاذبه های گردشگری: آبگرم محلات، منطقهٔ حفاظت شدهٔ هفتادقله، منطقه حفاظت شده موته، چنار ۱۱۵۰ ساله شهر محلات واقع در میدان چنار، یخچال طبیعی نیم ‌ور واقع در شهر نیم‌ ور، باغ‌ های پرورش گل محلات، مجتمع آب درمانی و آبگرم طبیعی محلات، آتشکده آتشکوه میل میلونه، ستون‌ های سنگی شهر باستانی خورهه از دوران اشکانیان، کوچه ‌باغهای پولگان محلات، سد ساسانی نیم ‌ور، غار آزاد خان و...

سوغاتی و صنایع دستی: دست‌ بافتهاي سنتي (قالي ‌بافي، گليم ‌بافي)، رودوزيهاي سنتي، آثار چوبي (معرق كاري و پيكرتراشي)، سفالگري، پاپوش سنتي ‌(گيوه دوزي و گيوه بافي) از صنایع دستی این شهرستان هستند و از سوغات آن میتوان به انواع گل و درخت، گلدانهای سفالی، حلوا شكري، تريكو بافي و گیوه، حلوا ارده، عسل، نان سنتی پرکوفت، گرده، شیری و دو آتشه اشاره کرد.

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
شهرداری اراک
fa.wikipedia.org
sobhemahallat.ir
emamzadehfazloyahya.blogfa.com