نام: دلیجان

نام قدیمی: دلیرگان، دلیرجان

وجه تسمیه: گروهی بر این باورند که دلیجان قبل از تسلط اعراب بر ایران شهری آباد به نام دلیرگان بوده است. بعد از تسلط اعراب بر ایرانیان حرف گاف در زبان عرب «ج» تلفظ شده و نام آن از دلیرگان به دلیرجان تغییر یافته است و سپس با کاربرد سنگین تکرار حرف «ر» این حرف از آن حذف و به دلیجان تبدیل شده است.

استان: مرکزی

تاریخچه: از آنجا که دلیجان در مسیر راه‌ های مهم و ارتباطی کشور به ویژه شهرهای بزرگ مرکزی و جنوبی قرار دارد از گذشته ‌های دور دارای اهمیت بوده و یکی از توقفگاه‌ های اصلی و مهم به شمار می ‌رفته است. بنا به نوشته‌ های تاریخی، دلیجان سابق شهری بسیار بزرگ با چهار دروازه در چهار طرف بود که به دروازه‌ های قلیان، آتشکده، شاه ولی و کاه گندم معروف بوده ‌اند. گستردگی شهر قدیمی دلیجان را تا نزدیکی خورهه ذکر کرده‌ اند. مجموعه نشانه‌ ها و آثار پیدا شده تاریخی مانند سفال‌ ها، خمره‌ ها و آجرهای بسیار زیبا نشان می ‌دهد که دلیجان شهری بزرگ بوده است. شهر دلیجان در طول تاریخ همیشه در مرکزیت قرار داشته و نزدیکی آن با شهرهای بزرگ و مهم ‌ایران باعث شده که در سده چهارم هجری جزو قم و یکی از مناطق مهم آن دانسته شود، تا آنکه به روزگار عباسیان جزوی از اصفهان می‌ گردد. درآغاز پادشاهی صفویه دلیجان خود حاکم نشین جداگانه‌ای داشته است. در دوران فرمانروایی پهلوی اول جزو استان مرکزی سابق (تهران) به مرکزیت شهر تهران و تابع شهر قم بوده است و در سال ۱۳۲۵ از قم جدا گردید و یکی از بخشهای شهرستان محلات شد. در سال ۱۳۵۶ به تابعیت استان مرکزی به مرکزیت اراک درآمد و در سال ۱۳۵۷ بنا بر تصویب شورای انقلاب به شهرستان با مرکزیت شهر دلیجان تبدیل شد و تاکنون جزو استان مرکزی است.

تقسیمات کشوری: بر اساس تقسیمات کشوری شهرستان دلیجان دارای دو شهر دلیجان و نراق و یک بخش با نام بخش مرکزی، چهار دهستان و صد آبادی دارای سکنه‌ است که از این تعداد ۲۹ آبادی دارای ۲۰ خانوار و بیشتر هستند.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان دلیجان در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۱۶ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۵ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۴۲ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۱۸ دقیقه واقع شده است. این شهرستان از شمال به استان قم، از جنوب به استان اصفهان، از شرق به شهرستان کاشان، از غرب به شهرستان محلات محدود بوده و در کنار راههای پیوند دهنده چندین استان کشور قرار گرفته است.

آب و هوا: شهرستان دلیجان در قلمرو آب و هوایی نیمه خشک قرار دارد و مرکز آن یعنی شهر دلیجان دارای زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً گرم است.

مساحت: ۲۵۰۰ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۵۳۰ متر

فرهنگ و آداب و رسوم: یکی از مراسم دلیجان مراسم نوروزی هله هله است. این مراسم در ۵۰ روز مانده به عید برگزار می‌ شود. در این مراسم عده‌ای از جوانان دور هم جمع می ‌شوند و کوله ‌ای برداشته و یکی از آنها لباس زنانه می‌ پوشد و دیگری نقش تگه (بز) را بازی کرده و زنگوله به خود می ‌بندد. سپس جوانان در کوچه ‌ها به راه می ‌افتند و با سرو صدا و شادی شعری به این مضمون میخوانند که صد روز به جمع آوری غله باقی‌ است و پنجاه روز مانده تا عید نوروز از راه برسد.

جمعیت: بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان دلیجان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۴۸۹۸۶ نفر بوده‌ است.

زبان محلی: مردم دلیجان به زبان فارسی با گویش دلیجانی یا راجی صحبت می‌ کنند. گویش دلیجانی بازمانده زبان باستانی ایران است.

جاذبه های گردشگری: کاروانسرای دودهک، پل شاه عباسی دودهک، غار نخجیر در جاده دلیجان به نراق، آثار تاریخی شهر نراق که شامل بازار، آب انبار، مساجد، بافت تاریخی و امامزاده‌ ها است. غار چال نخجیر از دیدنی ‌های بسیار جالب منطقه است. گوشواره‌ های آهکی که بر روی طاق شکل گرفته، دارای اشکال بی نظیر است. وجود هر دو مسیر آبی و خشک در این غار، امکان پیاده روی و قایق سواری را بصورت توامان فراهم کرده ‌است.

سوغاتی و صنایع دستی: نبات، حلوا، شکری، ارده، جوزقند، زعفران و محصولات کشاورزی از قبیل هندوانه، خیار، خربزه و انار از سوغات این شهرستان هستند. محصولات کشاورزی این شهرستان به علت نوع خاص آب و هوا و خاک زراعی کیفیت بالایی دارند.

غذای محلی: کشک و بادمجان، کله جوش، آبگوشت، یخمی، شفته، شامی، آش رشته، آش دوغ و حلیم

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
fa.wikipedia.org
www7.irna.ir