نام: قائم شهر

نام قدیمی: عشق آباد، قصر شیرین و علی آباد

استان: مازندران

تاریخچه: با توجه به وجود تپه‌ های باستانی موجود، قائم شهر قدمتی دیرینه دارد. ساکنان اصلی شهرستان قائمشهرر از نژاد باستانی تپوری (ساکنان اصلی مازندران) هستند. با توجه به سوابق موجود بنای اولیه شهر فعلی قائم شهر، در دوران قاجاریه با نام علی آباد نهاده شد که شامل قریه‌ای با واحدهای تجاری و مسکونی در حوالی میدان طالقانی امروزی و محله‌ هایی در اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی) قادیکلا و کوچکسرا در حاشیه بوده‌ است. این منطقه به لحاظ موقعیت خاص منطقه‌ای محل عبور کاروانهای تجارتی و زیارتی از استان‌ های همجوار مانند تهران گیلان و خراسان بود و جمعیت اندکی داشت و روزهای چهارشنبه در آن بازار هفتگی برپا می ‌شد. از سال ۱۳۰۸ به تدریج کارخانه‌ های صنعتی در این شهر احداث شد. این عوامل و نیز احداث راه آهن سراسری موجبات توسعه آن را فراهم کرد. این مسایل باعث شد که مردم از اطراف و اکناف و سایر ولایات کشور به این سامان مهاجرت نمایند و نهایتا در سال ۱۳۱۳ علی آباد تبدیل به شهرستان شاهی شد و در این مقطع از زمان با احداث راه آهن سراسری و توسعه صنایع نساجی در این شهرستان کم کم به جمعیت و توسعه عمرانی و ساخت و ساز شهر افزوده شد. در سال ۱۳۵۷ پس از انقلاب نام این شهر به قائم ‌شهر تغییر یافت.

تقسیمات کشوری: شهرستان قائم‌ شهر دارای ۲ شهر (قائم ‌شهر و ارطه)، ۲ بخش، ۶ دهستان، ۱۵۶ آبادی دارای سکنه و ۳ آبادی خالی از سکنه است.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان قائم‌ شهر از جنوب با شهرستان سوادکوه از شمال با شهرستان جویبار، از شرق با شهرستان ساری و از غرب با شهرستان بابل همسایه است. این شهرستان بین ۳۶ درجه و ۲۱ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۵۳ درجه و ۳ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است. قائم شهر از مرکز استان ۲۰ کیلومتر فاصله دارد و  در ۱۸۰ کیلومتری شمال تهران بین دریای خزر و رشته کوه ‌های البرز واقع شده است.

آب و هوا: قائم‌ شهر به دلیل قرار گرفتن میان کوه و دریا آب و هوای معتدل و مرطوب دارد و میزان بارش زیاد باران و رطوبت بالا و قسمتهای جنوبی شهرستان به دلیل دارا بودن پوشش کوهپایه‌ای و ارتفاع زیاد، آب و هوای سرد و کوهستانی و زمستانهای بارانی و برفی دارد.

مساحت: ۷۴۰ کیلومتر مربع

رودهای اصلی: رودخانه ‌های تلار و سیاهرود از ارتفاعات کوه‌ های شهرستان سوادکوه و قائم شهر واقع در جنوب شهرستان قائم‌ شهر سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن شهرهای سواد کوه، سیاهرود از شرق و تلار از غرب قائم‌ شهر گذشته و به دریای مازندران می ‌ریزند.

پوشش گیاهی و جانوری: در شهرستان قائم ‌شهر فصل خشک به طور کامل وجود ندارد. قائم‌ شهر در یک جلگه به نام خودش، جلگه قائم‌ شهر واقع شده است. شروع جنگل قائم ‌شهر از کوهپایه‌های البرز شمالی است که دارای حداکثر بارندگی است و میزان گسترش جنگل در گذشته به طرف دشت بیشتر بوده ‌است که به مرور به منظور تهیه اراضی مزروعی، درختان جنگل کاملاً بریده شده و یا به صورت بقایای جنگل مخروبه با درختان پهن برگ دیده می ‌شوند. به طور کلی جنگل ‌ها در حاشیه جنوبی قائم‌ شهر دارای تراکم بیشتری است و انواع درختان مانند راش، ممرز، توسکا و کلهر ملج انجیلی و... را می ‌توان دید. گونه ‌های اصلی جانوری منطقه مرال، شوکا، پلنگ، سیاه‌ گوش، گربه وحشی، خرس قهوه‌ای، شغال، گراز، روباه معمولی، تشی، رودک، جوجه تیغی، سنجابک، درختی، قرقاول، کبوتر جنگلی، ابیا، عقاب، کرکس، قرقی، توکای گلوسیاه، توکای پشت بلوطی، مار آبی، و لوس مار و... هستند.

اقتصاد: اشتغال مردم شهر بیشتر در امر صنایع ماشینی است. کارخانه‌ های نساجی که در سال ‌های دور بزرگترین کارخانه نساجی خاورمیانه بوده و نه ‌تنها اهالی شهر بلکه از شهرها و استان ‌های همجوار نیز در این سه کارخانه مشغول بودند، متأسفانه امروزه رونق سابق را ندارد. گونی ‌بافی، کنسرو سازی، فرش بافی، دستمال بافی و پنبه پاک‌ کنی در این شهرستان رایج هستند و همچنین دو شهرک صنعتی در این شهر وجود دارد.

محصولات و فرآورده های محلی: گندم، جو، برنج، صیفی‌ جات، لوبیای روغنی، مرکبات، نیشکر، عسل، ابریشم، کنف، کنجد، انواع مرکبات، کیوی، ازگیل جنگلی (کِنِس)، گلابی وحشی، تمشک وحشی جنگلی، زرد کیجا (نوعی قارچ‌ خوراکی)، گزنه، ولیک، غوره، خرمالو وحشی، برنج، سویا، کُلزا ،تره بار، گوجه سبز، توتون،شکر سرخ و…

فرهنگ و آداب و رسوم: ترکیب جمعیتی شهرستان با توجه به مهاجرپذیر بودن آن شامل اقوام مختلفی از جمله سوادکوهی‌ ها، شهمیرزادی ‌ها، سمنانی ‌ها، گرمساری ‌ها، بربری‌ ها، مهاجرین پراکنده دیگری از سایر مناطق ایران و کشورهای مجاور (به ویژه مهاجران انقلاب سرخ شوروی سابق) و ساکنان بومی است. این شهرستان از نظر درصد با سوادی مردم دارای رتبه اول در استان است. بدون شک یکی از ورزشی ‌ترین شهرهای کشور و یکی از قطب ‌های فوتبال ایران قائم ‌شهر است. تیرماسیزه شو یا تیرگان یکی از جشن‌های ایرانی در روز تیر از ماه تیر برابر با سیزدهم تیرماه‌ در این شهرستان برگزار میشود. همچنین کشتی لوچو که از کشتی ‌های محلی استان مازندران است و در گذشته در مراسم عروسی اجرا می ‌شد، امروزه در بعضی از نقاط استان همه ساله در تابستان بعد از وجین شالی، هنگام فراغت کار روستاییان نیز این کشتی انجام می ‌شود. در ایام دیگر مانند اعیاد مذهبی و ملی نیز کشتی لوچو برگزار می ‌شود و جایزه برنده یک راس گاو است که توسط اهالی خریداری می ‌شود. مراسم ماه در مه (مادِرمِ) نیز از آداب و رسوم نوروز در این منطقه است. هنگام تحویل سال افراد خانواده دور سفره و یا هفت سین که با ظرافت و سلیقه خانم خانه چیده شده می ‌نشینند و در حالیکه پدر خانواده دعای تحویل می‌ خواند منتظر سال نو می‌ شوند. بعد از این که سال نو شد کسی (معمولاً بچه‌ ها) که به عنوان مادرمه (مادِرمه) انتخاب شده با سینی که در آن کتاب مقدس، آینه، آب، سبزه و شاخه ‌های سبز جوان قرار دارد وارد خانه می‌ شود چهارگوشه اتاق‌ ها را آب می ‌پاشد، کتاب مقدس را کنار سفره هفت سین می ‌گذارد و شاخه ‌های تازه سبز شده و دارای شکوفه را که معمولاً از درخت گوجه سبز است، به این نیت که سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق می ‌گذارد.

جمعیت: شهرستان قائم‌ شهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ حدود ۳۲۰٬۷۴۱ نفر جمعیت  داشته است.

زبان محلی: اغلب مردم این منطقه ضمن تسلط بر زبان فارسی کشور، به زبان مازندرانی و تعدادی نیز علاوه بر مازندرانی، به زبان ‌ها و لهجه ‌های گیلکی، سمنانی، شهمیرزادی و... سخن می ‌گویند.

جاذبه های گردشگری: پارک جنگلی تِلار، پارک نمونه گردشگری پایین ‌لموک (پایین‌ لموک)، جنگل کلوس، روستای کرچنگ، جنگل روستای کوتنا، جنگل شالتماس، روستای افرا تخت، منطقه حفاظت شده خیبوس و انجیل سی، دریاچه های منطقه، چشمه آب معدنی هزارون، چشمه افرا بن قادیکلای بزرگ، و...

صنایع دستی: صنایع‌ چوبی، مبل سازی، نساجی، گونی ‌بافی، حصیربافی، گلیم‌ بافی، جاجیم ‌بافی، جوراب‌ بافی، موج ‌بافی، پارچه ‌بافی، سفال‌ گری

غذای محلی: نازخاتون، آش گزنه (گزنه آش)، آش کدو، آش ترش (تِرش آش)، آش دوغ، ته چین، فسنجان، انار تیم خِرِش، خورش مرغ ترش، باقالا پلو، مرغ شکم پر، کدو پلو (کهی پِلا)، اکبر جوجه، ماهی شکم پر، تندیرنون (نان محلی)، سوهان کنجد (پِشتِ زیک) ،برنجک (بهادانه)، پیس گندله، بادمجان ترشی، سیر ترشی، هفت بیجار، ترشی یارمسی، ناز خاتون، وینگوم زالک، هلی ترشی، شربت و مرباهای آلبالو، بِه، تمشک، سیب، پرتقال، انجیر، هویج، بالنگ، بهارنارنج، شربت انار و...

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
شهرداری قائم شهر
fa.wikipedia.org
akairan.com