نام: ساری

نام قدیمی: زادراکارتا، سارو، سارویه

استان: مازندران

تاریخچه: براساس اکتشافات اخیر  قدمت ساری به شش هزار سال قبل میرسد. تا زمان حمله اعراب به ایران و پیروزیشان در این سرزمین، مازندران یکی از ساتراپ‌ های ایران به شمار می ‌آمد که مرکز آن نیزشهر ساری بود. از آنجا که  گیلان و مازندران از همه طرف محفوظ هستند و راه‌ های ورودی به این خطه‌ ها بسیار سخت بوده ‌است، اعراب نتوانستند به این خطه از ایران دسترسی کامل یابند. از اواخر دوره ساسانیان تا اوایل صفویان شهر ساری پایتخت دو سلسله باوندیان و قارنوندیان بود. در دوران اندرزاها رسم بر این بود که شاهان ساری و شهریارکوه به کسانی که از ترس خلفای عباسی به مازندران پناه می بردند، اموال بسیار و پناهگاهی برای معیشت در اختیارشان میگذاشتند و بر همین اساس بسیاری از شیعیان و سیدان علوی، که با جور خلفای عباسی مخالف بودند، به ساری یا آمل پناه میبردند. این سادات به مرور زمان مردم مازندرانی را که هنوز به زرتشت ایمان داشتند به دین اسلام آشنا کردند و طی مدتی سراسر مازندران به مذاهب مختلف تشیع گرویدند. شاهان صفوی نیز به این شهر علاقه‌مند بودند و در زمان ایشان پایتخت تابستانی صفویان در فرح‌آبادِ ساری بود. ساری پایگاه آغامحمدخان کمی پیش از تاجگذاری قاجاریه بوده و پس از آن نیز برای مدت کوتاهی پایتخت ایران بوده است. رشد و ترقی ساری پس از قاجاریان روی داد. نظام شهرسازی نوین ساری از آن زمان باقی‌ مانده ‌است، ساری اولین شهر ایران بوده‌ است که ساخت راه‌ آهن سراسری ایران از آنجا آغاز شد. ساری، پس از رضا شاه و در جنگ جهانی دوم به تصرف نیروهای شوروی درآمد و پس از جنگ جهانی نیز فرودگاه دشت ناز ساخته شد. پس از انقلاب نیز، جاده‌ های اطراف شهر توسعه یافت.

تقسیمات کشوری: شهرستان ساری از چهار بخش، شامل (مرکزی، چهار دانگه، میانرود و دودانگه) و چهار دهستان تشکیل شده است.

موقعیت جغرافیایی: شهر ساری واقع در کوهپایه ‌های رشته کوه البرز دارای دو بخش کوهستانی و دشت می ‌باشد.. ساری از شمال به دريای مازندران، از جنوب به كوه های البرز، از خاور به شهرستان نكا و بهشهر و از باختر به شهرستان های جويبار و قائم شهر و سواد كوه محدود است. از شمال خاوری نیز  به استان خراسان، از باختر به سواد كوه، جويبار و قائم ‌شهر ‌و از جنوب به سمنان محدود مي‌ شود.

آب و هوا: آب و هوای شهر ساری در تابستان‌ ها معتدل و نمناک و در زمستان‌ ها نسبتاً سرد و خشک است. همچنین بخش ‌های جنوبی کوهستانی این شهر دارای زمستان‌ های دراز و بسیار سرد می ‌باشد. در طی چند ساله اخیر سرد ترین دمای این شهر در زمستان ۱۲- (زمستان سال ۱۳۸۶) و در تابستان ۴۰+ (تابستان ۱۳۸۳) بوده‌است.

مساحت: 3,685 کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۳۲ متر

کوههای اطراف: کوههای البرز

رودخانه ها: بین هفت رشته کوههای منشعب از سلسله جبال البرز پنج رودخانه به طرف شمال و دشت ساری جریان دارد که عبارتند از رودخانه لاجیم، تجن، پریم، گرم آبرود، زارمرود. رودخانه تجن از درون شهر ساری عبور می ‌کند. این رود از خاور ساری گذشته و با ادامه مسیر به سوی شمال در نزديكی فرح آباد به دريای مازندران می پيوندد.

وضعیت اقتصادی: در شهرستان ساری انواع صنایع رونق زیادی دارند. كشاورزي و دامداري اساس اقتصاد مردمان منطقه ساري را تشكيل مي‌ دهند. به علت مجاورت با دريا محصولات دريايی اين شهرستان نيز قابل توجه است و ماهیگيری در اين شهرستان نيز مانند اکثر شهرهای شمال ایران ‌رونق دارد. برنج، ‌پنبه، ‌گندم، روغن نباتی، توتون، مركبات، ‌تره بار، توليدات پلاستيكی، مصنوعات چوبی و ماهی صادرات عمده شهرستان ساری را تشکيل می دهند.

فرهنگ و هنر: به اهل ساری، سارَوی گفته می‌ شود. ساری پذیرای مهاجران ترک، سیستانی، ترکمن، شهمیرزادی، کرد، ارمنی، گرجی، اصفهانی، عرب، بلوچ و... بوده‌است که در طول قرن ‌های مختلف به ساری کوچ کردند.

نقاط روستایی بوده و ۲۳۸٬۸۹۴ نفر مرد و ۲۳۹٬۴۷۶ نفر زن بودند.

ساری در اشعار فارسی
در اشعار فردوسی
ساری از معدود شهرهایی است که در شاهنامه فردوسی چندین بار به آن اشاره شده‌است.

منوچهر چون یافت زو آگهی        بیاراست دیهیم شاهنشهی
ز ساری و آمل برآمد خروش        چو دریای سبز اندر آمد به جوش
در اشعار ملک الشعرا بهار
این شعر در هنگام پایه‌گذاری نخستین دبستان نوین ساری سروده و بر سردر چوبی آن نگاشته شد.

شاد باش ای شهر ساری کز فروغ علم و دانش        بینمت چشم و چراغ کشور مازندرانی
در منظومهٔ ویس و رامین
اگر خوانند آرش را کمانگیر        که از ساری به مرو انداختی یک تیر
تو اندازی به جان من به گوراب        همی هر ساعتی صد تیر پرتاب

در اشعار فرخی
جهانداری که از ساری جهان بگرفت تا باری        شهنشاهی که از گرگان جهان او راست تا کرمان

جمعیت: طبق سرشماری ۱۳۹۰، جمعیت آن ۲۹۶٫۴۱۷ نفر بوده ‌است.

زبان محلی: زبان عمده مردم ساری تا دوره صفویان فقط زبان طبری (مازندرانی) بود ولی با از بین رفتن سلسله باوندیان که حامی زبان طبری بودند این زبان از رسمیت افتاد و زبان مازنی و فارسی جایگزین آن شد. تا قبل از سقوط باوندیان زبان مازندرانی با خط پهلوی نگاشته می ‌شد و هنوز هم در گنبد لاجیم یا برج رسکت نمونه آن موجود میباشد.

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: آب انبارنو، سبزه میدان، نقاره خانه، اوصانلو محله، امامزاده یحیی، بلوچی محله، کردمحله، بلوچی خیل، اصفهانی محله، افغون محله، چاله باغ، شپش کشان، کهنه باغشاه، قلیچ لی محله، میرسرروضه، میرمشهد محله، بیرامتر (بهرام اُتُر)، در مسجد، پای چنار، مهدی ‌آباد، شیشه ‌گر محله، نعل بندان، بهارآباد، شاهزاده حسین، امامزاده عباس (آزادگله) محله حاجی ‌آباد

جاذبه های گردشگری: سواحل زيباي درياي مازندران، آبشارداراب كلا، پارك جنگلی ميرزا كوچك خان، پارك‌ جنگلی شهيد زارع، پناه‌گاه حيات وحش دست تاز،رودخانه ‌هاي متعدد، غارهيلدو و مجموعه تالابی سراندون و بالندون مهم ترين مناطق طبيعي و ديدني اين منطقه راتشكيل مي ‌دهند. برج ساعت ساری، پارک ملل ساری، بانک ملی، سه گنبدان، تپه گل نشین، کهنه باغشاه، شاهزاده حسین، عمارت کلبادی، عمارت فاضلی، پل تجن، خانه سردار جلیل ساروی، مجموعه تاریخی فرح آباد، آب انبارهای ساری، مسجد جامع ساری، برج رسکت و...نیز از دیگر مناطق گردشگری این شهرستان میباشند.

آداب و رسوم و رویدادهای مهم: علم گردانی، جوشی خوانی، جواب و سلام دادن نوحه‌خوانان، مراسم تعزیه یا شبیه‌خوانی، سنت صبح‌خوانی یا صبح‌طلوع از مراسم ماه محرم در ساری میباشند. آیین نوروز، مراسم شب یلدا، چهارشنبه سوری نیز مانند سراسر ایران در ساری و مازندران نیز برگزار میشود.

محصولات: محصولات عمده كشاورزی اين شهرستان گندم، جو، ‌برنج، پنبه، توتون، ذرت، تره بار، مركبات و دانه های روغنی است.

سوغاتی: ازگیل و زردکیجای ساری، مرکبات، ترشیجات، کلوچه، برنج، رب انار، انواع مربا، تمشک و...

غذای محلی: غذاهای سنتی ساری شامل سیر انار، ناز خاتون، اکبر جوجه، کدو پلو، چاشنی ساک، ماهی شکم‌ پر و مرغ شکم‌ پر و... است. همچنین به دلیل استفاده از شکر سرخ، فسنجان و خورش آلو زرشک ساری طعمی متفاوت و ملس دارند. همچنین مرباها و شربت ‌های مختلفی از جمله دشو (مثل انجیل دشو) و هلی ترشی در منطقه طرفدار بسیار دارد.

صنایع دستی: صنایع چوبی، صندوق ‌مزار، ارسی، لاک ‌تراشی، جوله، کلز، کیله‌لاک، قند چوله، تنباکو چوله، سیرکوب، حصیربافی، گلیم ‌بافی، جاجیم ‌بافی، جوراب‌ بافی، موج ‌بافی، پارچه ‌بافی، نمد مالی، سفال ‌گری و…

پیش شماره و شماره اداره گردشگری: 01133391001

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
میراث فرهنگی استان مازندران
fa.wikipedia.org
sari.blogfa.com
farsnews.com
saricity.ir
wikimand.com