نام: لارستان

نام قدیمی: کلال

استان: فارس

تاریخچه: در میان انبوه منابع تاریخی، کهن ترین نوشته ای که در آن از لارستان یاد شده «کارنامه اردشیر بابکان» است که بی شک از ادبیات اصیل دوره ساسانی و احتمالاً متعلق به عصر انوشیروان می باشد. در این کتاب نام لارستان به صورت «کلال» ثبت شده است. قوم اولیه که از اقوام آریایی هستند، و یکی از نخستین اقوامی بودند که در ایران ساکن شدند، این منطقه را برای زندگی برگزیدند و شهرهایی چون فورگ (پرگ) تارم در شرق و کران (فال، اسیر) وراوی، فداغ و پیشور را غرب را به وجود آوردند. کهن ‌ترین بنای تاریخی در لارستان، مربوط به دو هزار سال قبل آتشکدهُ کاریان است، که یکی از سه آتشکده بزرگ ایران در دوران قبل از اسلام بوده و به نام «آذر فَرَنْبَعْ» معروف بود. اکنون بنای این آتشکده به صورت تلی از خاک به نام تمب تشی در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می ‌خورد. آگاهی ما از تاریخ باستان لارستان بسیار اندک است. بر اساس آنچه دراسطوره‌ ها و افسانه ‌های قدیم ایران زمین آورده ‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیانگذار شهری بود که با مشتق گیری از نام او به لاد شهرت یافت. چنانچه مطابقت تاریخی گرگین میلاد با مهرداد اشکانی پذیرفته شود، می ‌توان اظهار کرد که شهر لار قریب دو هزار سال پیش بنا شده ‌است. لار در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت زیادی برخوردار بود. عصر قاجاریه را در لار می ‌توان آرامش قبل از طوفان نامید. زلزله‌ های فراوان لار را ویران کرده ‌است که از۷۰۰ سال پیش تاکنون در تاریخ ثبت شده ‌است. تقریباً هر ۴۵سال یا ۹۰ سال یکبار لار ویران شده ‌است. لارستان یکی از ۴۹ شهرستان اولیه تأسیس شده در سال ۱۳۱۶ است.

تقسیمات کشوری: لارستان شامل شش بخش (مرکزی، اوز، بیرم، بنارویه، جویم، صحرای باغ)، هشت شهر  و سیزده دهستان است. نقاط شهری شهرستان لار نیز عبارتند از: اوز، بیرم، بنارویه، جویم، لار، خور، لطیفی و عماد ده

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان در جنوب استان فارس و بین نوار 53 درجه و 87 دقیقه تا 55 درجه 44 دقیقه طول شرقی و 27 درجه و 21 دقیقه تا 28 درجه و 21 دقیقه عرض شمالی واقع شده است . لارستان از شمال به شهرستان های داراب، جهرم، فیروزآباد، از غرب به شهرستان فیروزآباد و کنگان (استان بوشهر) و از جنوب به شهرستان لامرد، گراش و استان هرمزگان محدود می باشد.

آب و هوا: در منطقه لارستان در طول سال بارندگی خاصی رخ نمیدهد. آب و هوای این منطقه کویری است.

مساحت: این شهرستان با مساحت ۱۴۱۴۲ کیلومتر مربع بزرگترین شهرستان استان فارس میباشد.

ارتفاع از سطح دریا: ۷۹۲ متر

کوهها: در جنوبی ‌ترین سلسله جبال زاگرس لارستان قرار گرفته است. کوه البرز با ارتفاع  ۲۷۶۴ متر، کوه شب ۲۶۷۰، کوه شور ۲۲۲۵، کوه برخ ۲۲۱۶، کوه گاوبست۲۱۷۰، کوه کورده ۱۹۷۰، کوه گچ از کوههای این منطقه هستند.

رودها: رودخانه شور لارستان، رودخانه کل، رودخانه مهران

پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده: از گیاهان منطقه می ‌توان آکاسیا، کنار، کهور، استنبراق، بادام کوهی، بنه، کیکم، زیتون، سرو کوهی، مورخش شاخ غزالی، گیاهان شورپسند، گز قیچ، نخل، نیزار، پده، انار شیطان، گیاهان صخره، چسب پامچال و لکچی را نام برد.

حیات جانوری منطقه حفاظت شده: از گونه ‌های جانوری می‌ توان به بز، قوچِ لارستان و میشِ لارستان، جبنیر، پلنگ، کفتار، گرگ، روباه معمولی، شاه روباه و شغال، انواع گربه وحشی، تشی، خارپشت، هوبره، چاخ لق، کوکر، کبوتر، قمری، چکاوک، چک ‌چک، جغد، خور، سبزقبا، کبک، تیهو و لیکو، انواع پرندگان شکاری و لاشخور، شهدخوار، سسک، توکا، طرقه، کمرکولی، دارکوب و انواع پرندگان مهاجر مانند حواصیل، لک لک سیاه، اردک، آبچلیک، دیدومک و خزندگان انواع بسیارمختلفی از مارمولک ‌ها و مارها اشاره کرد. اخیراً یوزپلنگ و خرس سیاه نیز مشاهده شده است.

محصولات: عمده محصولات به عمل آمده شامل برنج، جو، گندم، کلزا، پنبه، آفتابگردان، صیفی و سبزیجات، انگور، انجیر، توت، انواع مرکبات است. محصول بومی منطقه خرما است.

فرهنگ و آداب و رسوم: در تابستان به خاطر گرمای هوا به ‌طور معمول نماز بر پشت ‌بام ‌ها اقامه می ‌شود و مردم لیوان‌ های سفالی آب خود را برای افطار کردن به همراه دارند. مردم لارستان در فصل گرم برای سحری و افطار از عرقیجات، شربت آبلیمو و البته فالوده محلی و ویژه لاری استفاده می ‌کنند تا خود را از گرما و خستگی طول روز در امان نگه دارند.

جمعیت: ۲۲۶۸۷۹ نفر

زبان محلی: بیشتر مردم آن به زبانی به نام (لاری) با گویش ‌های مختلف صحبت می‌ کنند. این زبان شاخه ‌ای از زبان پهلوی باستان است و ریشه در فرهنگ و هنر ایران باستان دارد. امروزه پارس قدیم را به درستی می ‌توان در منطقهٔ لارستان دید. زیرا لارستان تنها منطقهٔ استان فارس است که هنوز به زبان پارسی کهن (پهلوی باستان) در آن سخن می‌ گویند. زبان لاری گونهٔ تغییر یافته از این زبان است. این در حالی است که زبان سایر نقاط استان فارس، به صورت فارسی دری است که با لهجه ‌های گوناگون تکلم می ‌شود. لازم است ذکر شود که زبان مردم لارستان ریشه خویشاوندی عمیقی با زبان ‌های کردی و لری و تاتی باستان دارد.

جاذبه های گردشگری: از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان تمب بت، آتشکدهُ کاریان، قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکدهُ محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعهُ فرشته جان، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه ایلود، قلعه کیقباد در جویم، کاروانسراهای واقع در بین جادهُ خنج، کاروان سراهای واقع در بین جادهُ گراش و خنج به فال و فال به سیراف می ‌توان نام برد. هم چنین آثار و بقایای جادهُ باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به کاریان نیز از آثار باستانی این شهرستان است. منطقه حفاظت شده هرمود از جاذبه های طبیعی این منطقه بشمار میرود.

محله های قدیمی: محلهٔ سادات (محله آفروشو پشت آب انبار محمد علی بیگ)، محلهٔ پاقلعه (در دامنهٔ قلعهٔ اژدها پیکر)، محلهٔ آرد فروشان یا آبفروشان یا آفروشو، محلهٔ پیر غیب، محلهٔ دم گاله و....

سوغاتی و صنایع دستی: خاتم کاری، منبت کاری، معرق کاری، قالی بافی، پارچه بافی، نقره کاری، مسگری، دست بافی و بافت گلیم های زیبا، از مهم ترین صنایع دستی این منطقه محسوب میشوند که گردشگران از آنها به عنوان بهترین سوغات، استفاده می کنند. حلوای مسقطی نیز از سوغات این منطقه است.

غذای محلی: نان تپتپی، شلشلو، مهوه، سک ماهی، آب گرمو، پپلس یا آش نان، شیرینیهای اُرمابریز، زیگیرو، سمبوسه، قتلمه،  بفه شکری، دلبرو، حلوی مقراضی، حلوی آرد و روغن، حلوا یغدر، فرنی، حلوی نبات، حلوی آرد برنج، پفکو، رنگینک و...

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
فرمانداری لارستان
fa.wikipedia.org
100raz.com
calendula87.blogfa.com
fa.climate-data.org
farsnews.com