نام: اقلید

وجه تسمیه: اقلید در زبان یونانی به معنای کلید است یعنی آن بلوک کلید گشودن مملکت فارس است، هر آن که آن را فتح نمود گویا فارس را فتح نموده است.

نام قدیمی: کلید فارس، کیلیل

استان: فارس

تاریخچه: پیشینه منطقه با توجه به نشانه ‌هایی که در دسترس است به پایان دوره نوسنگی یعنی یک هزار سال پیش از میلاد می ‌رسد. اقلید در دوران پیش از اسلام نیز شهری آباد و مطرح بوده است. آثار تاریخی مانند حوضچه دختر گبر، کتیبه تنگ براق، کوشک زر، کتیبه کوه بل، باتلاق گور بهرام و چشمه شیرین، تل باکون (بکان) و چند نشانه کوچک و بزرگ دیگر گواه بر قدمت تاریخی این خطه از ایران است. بر خلاف امروز که اقلید در حاشیه قرار گرفته است، در گذشته جاده اصلی اصفهان ـ شیراز از اقلید می ‌گذشته و به همین دلیل نقشی مهمتر و کلیدی تر از سایر شهرستانها در تحرک فعالیتهای اقتصادی واجتماعی سرزمین پارس داشته است. این شهر زمانی گوشه ‌ای از شاهنشاهی هخامنشیها به نام آزارگاتا و مرکز تربیت اسب جنگی کوروش به شمار می‌آمده است.

تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای دو نقطه شهری اقلید و سده، سه بخش، نه دهستان و هشتاد روستا می‌ باشد.

موقعیت جغرافیایی: مرکز شهرستان شهر اقلید، تا شیراز ۲۷۵ کیلومتر، تا اصفهان ۲۳۰ کیلومتر، تا یزد۲۱۰ و تا یاسوج ۱۸۰ کیلومتر فاصله دارد. شهرستان اقلید در محدوده جغرافیایی ۵۲ درجه و ۵۵ دقیقه طول شرقی و ۳۱ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است. از شمال به شهرستان آباده، از جنوب به شهرستان ‌های مرودشت و سپیدان، از شرق به شهرستان خرمبید و از غرب به استان‌ های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد محدود می‌ شود.

آب و هوا: این شهرستان یکی از مناطق کوهستانی و سرسبز فارس است و دارای آب هوای کوهستانی است. زمستان ‌های آن سرد و تابستان ‌هایش معتدل است. حداکثر درجه حرارت برابر با ۳۷ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۲۲- درجه سانتیگراد در سردترین ماه سال است. این شهرستان یکی از نواحیی بادخیز استان بوده و اکثر مواقع سال سرعت باد قابل ملاحظه است.

مساحت: ۷۰۵۴ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۲۳۰۰ متر

دشت ها: مهمترین دشت ‌های این شهرستان عبارتند از: دشت خسروشیرین، دشت بکان، دشت نمدان

ارتفاعات و کوهها: شهر اقلید دومین شهر مرتفع در استان فارس پس از صفاشهر و ششمین شهر مرتفع کشور است. ارتفاعات آن دنباله سلسله جبال زاگرس بوده و حداکثر ارتفاع آن از سطح دریا ۳۹۴۳ متر بنام کوه بل در جنوب اقلید است. مهمترین کوه ‌های شهرستان نیز عبارتند از: ۱- کوه آب سیاه، ۲- رشته کوه سفید (کوه بل بلندترین قله آن است)، ۳- کوه بکان.

دریاچه و رودها: رودخانه سفید، رودخانه گاوگدار و رودخانه شادکام مهمترین رودخانه ‌های شهرستان بوده و دریاچه نیز با مساحت میانگین ۲۳ کیلومتر مربع در دشت نمدان یکی از دریاچه‌ های طبیعی آب شیرین فارس است و با وجود عمق ناچیز از نظر زیست‌ محیطی و جذب پرندگان مهاجر اهمیت زیادی دارد.

اقتصاد: از نظر کشاورزی این شهرستان از موقعیت خاص کشاورزی برخوردار بوده و وجود پنج دشت مسطح و حاصل خیز و منابع طبیعی آبی قابل توجه این منطقه را به یکی از مهم ترین قطب های کشاورزی استان فارس تبدیل کرده است، همچنین شهرستان اقلید یکی از شهرستانهای مستعد دامپروری می باشد

محصولات: عمده تولیدات کشاورزی این شهرستان عبارتند از: گندم، جو، چغندرقند، سیب زمینی، حبوبات (نخود، لوبیا،عدس)، سیب درختی، علوفه (یونجه، اسپرس، شبدر). عمده ترین محصولات باغی آن نیز عبارتند از سیب درختی، بادام، انگور، گردو. همچنین باغداران محصولات دیگر از جمله زردآلو، آلبالو، گیلاس، هلو، شلیل، شفتالو، انواع آلو، انواع گوجه، به، گلابی، خرمالو، انار، توت، انجیر، سنجد و زعفران نیز تولید می کنند.

فرهنگ و آداب و رسوم: ایل های گوناگونی مانند قشقایی و عرب باصری‌ در این شهرستان زندگی میکنند. از طوایف و تیره‌ های ‌دیگر می ‌توان ‌طایفه ‌های ‌فارسیمدان، کله‌کو، کشکولی، اسلاملو و طایفه های کلمه‌ای و گردشولی از ایل ممسنی  را نام برد. آداب و رسوم مردم اقلید با توجه به ویژگی های مخصوص خود بیشتر به آداب و رسوم مردم فارس می‌ ماند و از نظر زندگی و برخورد با مردم منحصر به فرد است. خون گرم بودن، زود آشنا شدن، با نیت پاک و باطن با صفا با مهمان بر خورد کردن و برنامه ریزی با ظرافتی خاص در مورد بعضی از مراسم مانند عروسی و عزاداری، عید نوروز و عید غدیر از دیگر ویژگی های مردم اقلید هستند.

جمعیت: جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۹۳۹۷۵ نفر بوده‌ است.

زبان محلی: زبان مردم اقلید، فارسی اما به خاطر وضعیت منطقه لهجه های متفاوتی دارند.

جاذبه های گردشگری: در این خطه از استان فارس، بارش برف مناظری چشم نواز در زمستان و تفرج گاههایی بی بدیل از چشمه‌ های جوشان و رودخانه‌ های خروشان، در فصل بهار و تابستان می ‌آفریند. کوه‌ های بلند درطول مسیرجاده ‌ای زیبا پدید می ‌آورند. وجود دشت ‌های بسیار وسیع و حاصلخیز مانند آسپاس وپکان در فصل بهار چشم‌اندازی روح نواز رابرای هرگردشگر به تصویر می کشد. در هوای خنک و مطبوع فصل تابستان، حضورعشایر بررونق و زیبایی این منطقه  می افزاید. پارک انقلاب، پارک پارسیان، تفرج گاه محمد رسول‌الله، سرداب، بید سبحان، دامنه ‌های کوه بل، دریاچه کافتر، آبشار تنگ براق، قدمگاه سده، چشمه بالنگان حاجی‌آباد، گور بهرام، آسپاس، باغ گل خارستان، فی منی حسن آباد و چشمه ‌های متعددی که فضاهای فرح بخش و زیبایی را فراهم آورده ‌اند به همراه دامنه کوه ‌ها و سواحل رودخانه‌ ها از مهم ‌ترین جاذبه ‌های طبیعی شهرستان اقلید به شمار می ‌آیند. حوض دختر گبر، کتیبه تنگ براق، کوشک زر، کتیبه کوه بل، باتلاق گور بهرام و چشمه شیرین، تل باکون (بکان)، کاروانسراهای کناس، شهرآشوب، منبر و کتیبه مسجد جامع از جادبه های تاریخی آن میباشند.

سوغاتی و صنایع دستی: قالی، گبه، گردو و فراورده‌ های لبنی. فرش بافی مهمترین صنعت دستی این شهرستان است.

غذای محلی: آبگوشت ترش، حلیم گندم با گوشت و...

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
fa.wikipedia.org
moejezat.mihanblog.com
eghlidnews.blogsky.com
persianv.com