نام: زاهدان

نام قدیمی: دزداب

استان: سیستان و بلوچستان

تاریخچه: این منطقه از قدمت دیرینه برخوردار است اما بصورت شهر قدمت چندانی ندارد. زاهدان در قدیم دزداب نامیده میشد. این شهر که کوه ها آن را احاطه کرده اند قدمتی نود ساله بیشتر ندارد . سالخوردگان، دزداب را به خوبی می شناسند که در برخی نقاط  آب به صورت چشمه بیرون آمده و در قدری آنسو تر در زمین فرو رفته و به همین دلیل دزداب خوانده شده است  .در سال 1302 هجری شمسی کابینه دستور به  آبادانی شهر داده  است و در سال 1309 هجری شمسی بنا به پیشنهاد تیمسار جهانبانی نام شهر به زاهدان تغییر یافت.
هرچند نقشه اولیه شهر زاهدان توسط یک مهندس از شهر کویته پاکستان طراحی گردید، ولی معماران ایرانی بافت کلی شهر را بر اساس معماری شهر های تاریخی ایران و مطابق اقلیم منطقه اجرا کردند .

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان در جنوب شرقی ایران و شمال سرحد بلوچستان قرار دارد. شهرستان زاهدان از شمال به شهرستان هامون و کویر لوت از شرق به کشور پاکستان از غرب به استان کرمان و از جنوب به شهرستان خاش محدود می شود.

آب و هوا: هوای زاهدان گرم و خشک بوده و در روزهای تابستان هوا بسیار گرم و در شب ها حرارت به نحو محسوسی کاهش می یابد. بادهای 120 روزه سیستان به طور غیر مستقیم در کاهش دمای شهر زاهدان تاثیر دارد. در این شهر به ندرت برف می بارد.

مساحت: 31250 کلیومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: 1385 متر

کوههای اطراف: از جمله کوه های زاهدان می توان به کوه اشتران با ارتفاع 3012 متر، انجیر دان و جیکو با ارتفاع 2255 متر و پیر خان با ارتفاع 2221 متر اشاره نمود. کوه ملک سیاه نیز یکی دیگر از کوه های زاهدان است.

منابع آب و رودخانه ها: آب مورد نیاز این شهر از طریق چاه قنات، چشمه ها، رودخانه ها و چاه نیمه سیستان تامین می گردد.

وضعیت اقتصادی: تعداد صنایع موجود شهرستان زاهدان ۳۰۳ واحد می ‌باشد. عمده‌ ترین معادن موجود در سطح این شهرستان عبارتند از: گرانیت، لاشه تراورتنی، گل سفید، کرومیت، منگنز.

فرهنگ و آداب و رسوم: اکثر مردم این شهر با توجه به قومیت هایی که در اینجا ساکن شده اند از نژاد آریایی هستند و به زبانهای و گویش های فارسی ، بلوچی ، سیستانی ، کرمانی ، یزدی و خراسانی سخن می گویند. در میان ساکنان شهر زاهدان کسی را نمی توان یافت که به حق زاهدان را وطن خود بداند. زاهدان شهرپرآوازه چند دروازه ایست که به دلیل مهاجرت پذیری تا کنون فرهنگی یک دست نیافته است .دین و مذهب مهمترین عامل اتحاد و همدلی مردم زاهدان است. از جمله مراسم مذهبی که هر سال در زاهدان چشمگیر است عزاداری مردم در ایام محرم و صفر است. استقبال از سال نو در هر منطقه ای سال نو با یک پیش درآمد طبیعی آغاز می شود. شیرینی عید در سیستان و سفره عید و اعتقادات مردم در سیستان، لباسهای محلی، دهل ساز همراهی کننده سرنا در سیستان است و در مجالس عروسی این دو ساز به اجرای آهنگهای چاپ زابلی، چوب بازی شمشیر بازی و گاه ترانه های سیستانی می پردازند. در میان مردم بلوچ نیز اعیاد مذهبی نظیر عید قربان و فطر با شکوه و با رسم خاصی برگزار می شود. مراسم عروسی مهمترین مراسم شادی آور بلوچ است. موسیقی و ادبیات بومی و لباسهای محلی آنها از تنوع رنگ زیادی برخوردار است.

جمعیت: ۸۵۰،۵۳۱ نفر (۱۳۹۰)

زبان محلی: گویش های فارسی ، بلوچی ، سیستانی ، کرمانی ، یزدی و خراسانی

جاذبه های گردشگری: بازارچه سرپوش، منزل قدیمی شمسی، ساختمان قدیم دادگستری، خانه ابویی، انبار ملک و...

محصولات: مهمترین محصولات کشاورزی زاهدان گندم، جو، نباتات، علوفه، ذرت دانه ای و علوفه ای، سبزیجات و محصولات جالیزی و باغی می باشد.

سوغاتی: از جمله سوغاتی های محلی زاهدان می توان به ادویه مخصوص، انبه، کلوچه های خرمایی اشاره کرد.

غذای محلی:  کشک زرد، کشک سفید، آبگوشت محلی، اوجزک،  قتلمه ، کلوچه محلی و نان تافتون محلی از خوشمزه ترین خوراک های محلی سیستانی است. اناردانه یک خورشت سنتی و آبگوشت محلی و تباهگ از خوراکهای معروف قوم بلوچ می باشد.

صنایع دستی: سوزن دوزی، سکه و آینه دوزی، قالیبافی

پیش شماره و شماره اداره گردشگری: 33239645 (054)

بهترین زمان بازدید: بهار
 

منابع:
استانداری سیستان و بلوچستان
میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان
fa.wikipedia.org
eneshat.com