نام: شهرستان خاش

استان: سیستان و بلوچستان

تاریخچه وجه تسمیه: شهرستان خاش یکی از قدیمی ترین شهرهای استان بوده و به لحاظ  قرار گرفتن در مرز کشور پاکستان و همچنین موقعیت جغرافیایی آن نسبت به بلوچستان مرکزی و شهرستان سراوان و مرکز استان از ویژگی خاصی بر خوردار می باشد خاش امروزی در نزدیکی شهر قدیمی خاش قرار دارد که تاریخ پیدایش آن به پیش از حکومت نادرشاه می‌رسد. این شهر تا قبل از نادرشاه به علت ناامنی چندان اعتباری نداشت اما نادر شاه ضمن سرکوبی راهزنان، این منطقه را امن کرد و بعدها قلعه‌هایی ساخته شد و بدین ترتیب خاش رو به توسعه و آبادانی گذاشت و از شکل یک روستا خارج شد و آرام آرام سیمای شهر به خود گرفت. وجود آثار باستانی در روستاهای ایرندگان، کارواندر و دامنه های تفتان، قدمت این سرزمین را تایید می کند. مردم خاش از نظر اسکان منطقه ای به دو دسته بلوچ های مهاجر و بومی تقسیم می شوند. تاریخ مدون خاش از زمان حمله نادرشاه به هندوستان برمی گردد. به علت خوش آب و هوایی منطقه نسبت به سایر مناطق استان به "خوش" یا "وش" خوانده می شده که به مرور زمان به "خاش" تغییر یافته است.
 
تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای ۲ مرکز شهری و ۳ بخش، ۱۲ دهستان و ۷۹۹ آبادی دارای سکنه‌ است.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان خاش در دامنه جنوبی قله تفتان بین طول های 60 درجه و 5 دقیقه تا 62 درجه و 45 دقیقه شرقی و عرض های جغرافیایی 27 درجه و 50 دقیقه تا 28 درجه و 45 دقیقه شمالی واقع گردیده است.

آب و هوا: شهرستان خاش دارای آب و هوای گرم و خشک می‌باشد خوش آب وهواترین منطقه این شهر دامنه‌های کوه تفتان می باشد که به دوقسمت منطقه سنگان کولکو و منطقه تمندان کوشه می‌باشد.

مساحت: ۲۳٬۱۰۵ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۴۱۰ متر

جمعیت: ۱۵۵٬۶۲۵ نفر (۱۳۹۰)

زبان محلی: مردم شهرستان خاش به زبان بلوچی تکلم می‌کنند و لهجه خاشی اصیل و زبان فارسی در مدارس و ادارات دولتی رایج است.

جاذبه های گردشگری: آتشفشان تفتان، دریاچه سر دریا واقع در ارتفاعات تفتان، کوه بیرک واقع در ایرندگان، روستای کوشه، مسجد جامع، درخت توت در روستای گلنگور در حومه نوک آباد، تخت رستم، سرو کهنسال سنگان، قلعه ایرندگان، قلعه حیدرآباد، قلعه روستای ناصری، قلعه کمال‌آباد، رودخانه ایرندگان، رودخانه کارواندر، رودخانه مرنتاک، غار گواتامک ایرندگان، غار صداکی ایرندگان، تنگهٔ سک ایرندگان، قبرستان هفتاد سال، سرو کهنسال دهپابید، بازارچه سرپوشیده، مناره مسجد جامع، روستای تاریخی کولکو، قله زیــبای تفتان همه ساله پذیرای گردشگران و بخصوص کوهنوردانی است که از اقصی نقاط کشور به این منطقه سفر میکنند. مناسب ترین زمان برای صعود به قله فروردین ماه است که آب و هوا ملایم است. علاوه بر قله در اطراف تفتان مناظر و باغات زیبا و چشمه های متعدد میباشد.

محصولات کشاورزی: در ارتفاعات تفتان انواع درختان شامل زردآلو، گردو، بادام، آلو و در قسمت جنوبی شهرستان نخیلات، مرکبـات، برنج، و در اراضی شرقی شهرستان در مجاورت مرز پاکستان نخیلات دیم در سطح زیاد  با کیفیت مناسب، در دشت گوهر کوه باغات پسته، همچنین امـکان کشت سایر محصولات نظیر انار، زیتون، گندم، یونجه، زیره سبز، محصولات جالیزی و سبزی و صیفی جات حتی زعفران را به منطقه داده است لذا با توجه به تنوع کشت محصولات فوق دور از واقعیت نیست که شهرستان خاش را به ایرانی کوچک بنامیم.

غذاهای محلی: قوت غالب شهرستان غذاهای متکی بر نان بوده و غذاهای بومی و محلی شهرستان نظیر تنورچه، خورشت اناردانه ، کشک محلی، گندم شیر ، سبزک، ترشک، راپنگ، مالیدگ، گوین و ... با چاشنی هایی نظیر آچار، رب انار و انار دانه زبانزد عام و خاص است. بطوریکه شهرستان خاش را با غذاهای موصوف میشناسند غذاهای محلی شهرستان خاش همواره در جشنواره محلی و استانی  تهیه و به نمایش گذاشته می شوند.

صنایع دستی: سوزن دوزی، سکه دوزی و آیینه دوزی، گلیم و پتش بافی، تولیدات حصیری، سیاه‌چادر بافی.

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
fa.wikipedia.org
sbportal.ir