نام: خرمشهر

نامهای قدیمی: خاراکس، بیان، المحمره، نجف الثانی

استان: خوزستان
 
تاریخچه: «بارما» نام شهری است که سرحد مرزی خوزستان پیش از اسلام بوده و در زمان خلافت عمر تبدیل به «بیان» شده و محل آن در حدود 18 کیلومتری شمال خرمشهر فعلی بوده است. این شهر تا نیمه سوم قرن هجری قمری برپا بود که بر اثر جنگهایی که رخ داد ویران گردید . بعد از این تاریخ دیگر از شهر «بیان» نامی دیده نشده است، تا قرن هفتم هجری که بندری کوچک در ابتدای آبادان بنام «محرزه» که «مهمانراه» هم به آن گفته می شد بوجود آمد . پس از آن در قرن سیزدهم هجری قمری شهری بنام «محمره» ایجاد شد که در انتهای کانال «عضدی» قرار داشته و آبادی آن مربوط به زمان پادشاهی آقا محمد خان قاجار و حکمرانی معتمد الدوله فرهاد میرزا در خوزستان می باشد. تکمیل و گسترش خرمشهر در ایام پادشاهی ناصرالدین شاه بوسیله حشمت الدوله خان میرزا و به دستیاری شیخ کعبی و بعد از آن بوسیله شیخ سامر کعبی انجام گرفت. از گماشته های شیخ کعبی برای سرپرستی آبادی خرمشهر ابتدا حاج یوسف آل مرداو بود که بنیاد آبادی را نهاد. سپس پسرش حاج جابر خان با ایجاد گمرگ و ساختن انبارهایی چند موافقت دولت را نسبت به خود جلب و خرمشهر به جاده آبادی و توسعه راه یافت. با وجود آمدن بندر خرمشهر عملاً از اهمیت بندر بصره کاسته شد و این امر سبب حمله حاکم بغداد با لشکری از ترکها و اعراب به خرمشهر گردید که در این حمله شهر تخریب و مردمش اسیر شدند. آبادانی و گسترش مجدد خرمشهر بویژه به دوره بعد از جنگ اول  جهانی باز میگرد. در جریان این جنگ بعلت مسدود شدن دیگر راههای ارتباطی، خرمشهر بعنوان یگانه راه تجارت، اهمیت فوق العاده ای داشت. بطوری که در سال ۱۳۱۱ هجری شمشی بر محوطه گمرگ و انبارهای آن افزوده شد. در سال ۱۳۱۴ هجری قمری نام محمره به خرمشهر تغییر یافت. از سوم شهریور ۱۳۲۰ هجری شمسی گمرک و راه آهن در اختیار متفقین قرار گرفت، بعد از سال ۱۳۳۶ هجری شمسی تغییرات فراوانی در بندر خرمشهر داده شد تا بصورت قبل از جنگ تحمیلی در آمد. در سال ۱۳۵۹ هجری شمسی ایران و عراق وارد جنگ شدند  که پیکان تیر این نبرد بعلت موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی بندر خرمشهر متوجه این منطقه شد. این شهرستان در ١٣١٦ تشکیل شد.

تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای دو بخش میباشد. بخش مرکزی شامل دهستان های حومه شرقی، حومه غربی و غرب کارون بوده و همچنین شهرهای خرمشهر و مقاومت در بخش مرکزی میباشند. بخش مینو شامل دهستان جزیره مینو و شهر مینوشهر است.

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان با شهرستانهای آبادان، شادگان و اهواز همسایه بوده و از غرب با کشور عراق هم مرز است. جنوب این استان را خلیج فارس در بر گرفته است. این شهرستان در عرض جغرافیایی شمالی  30 درجه و طول جغرافیایی شرقی  48 درجه قرار دارد. آبادان و خرمشهر با فاصله 15 کیلومتری از یکدیگر قرار دارند و شاید در نظر اول این دو شهر متصل به یکدیگر دیده شوند.

آب و هوا: آب و هوای منطقه گرم و مرطوب است. تابستان‌ های آن بسیار گرم همراه با رطوبت بالا و زمستان ‌ها همراه با آب و هوای معتدل است.

مساحت: ۵/۶۷ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: پنج متر

رودخانه ها: رودخانه های پر آب کارون، اروند و بهمنشیر

اقتصاد: خرمشهر به ‌جهت واقع‌ شدن در مجاورت خلیج فارس و کشور عراق، از اهمیت استراتژیک اقتصادی، تجاری و سیاسی ویژه‌ای برخوردار است. این شهر در انتهایی ‌ترین نقطه استان خوزستان قرار گرفته و اسکله‌ های آن در کرانه‌ های رودخانهٔ اروندرود جای گرفته‌ است.

جمعیت: ١۶٣٧٠١ نفر

جاذبه های گردشگری: گذر رود کارون از وسط خرمشهر این شهر را به دو قسمت تقسیم کرده و ساحل بسیار زیبا و دل ‌انگیزی را به‌ خصوص در ایام نوروز برای مسافران رقم زده و غروب زیبای ساحلی ترنم و لطافت خاصی را به شهر میبخشد. وجود قایق ‌های تندرو، کشتیهای بزرگ و کوچک پهلوگرفته در سواحل کارون و ماهیگیری در کنار این رود جاذبه‌ ای زیبا، طبیعی، بی بدیل و چشم نواز خلق کرده است. بازارهای قدیمی سیف و صفا و بازارچه ماهی فروشان نیز از مراکز عمده خرید بوده که علاوه بر وجود انواع ماهیها و غذاهای سنتی دارای جلوه‌ هایی خاص و غیرقابل توصیف است.

سوغاتی و صنایع دستی: خرما و ماهی سوغات اصلی منطقه است. صنایع دستی این منطقه نیز منحصر به فرد است چراکه از لیف درختان خرما و به صورت کاملا طبیعی تهیه و انواع حصیر، جارو، کلاه و دیگر صنایع مطابق با ویژگیهای منطقه تولید و عرضه میشود.

بهترین زمان بازدید: بهار، پاییز و زمستان

منابع:
فرمانداری خرمشهر
fa.wikipedia.org
boro.niazerooz.com