نام: اهواز
 

استان: خوزستان

نام قدیمی اهواز: شهررام، یارام شهر هرمزاردشیر، هوزمسیر، هرمشیر، هومشیر، هوجستان واجار، اخواز، سوق الاهواز، خزعلیه، ناصریه و... از جمله نام هایی است که برآن نهاده شده است.

واژه شناسی: واژه خوزستان به معنای سرزمین «خوزها» است و خوز را به صورت ‌های «هوز» و «حوز» نیز می ‌نوشتند و جمع هوز در زبان عربی اهواز است که نام مرکز استان خوزستان است. «اهواز» محرف واژه «آواز» و «اوجا» نیز هست که در کتیبه داریوش بیستون آورده شده و این نام در کتیبه نقش رستم «خواجا» یا «خوجا» حک شده که هزار سال پیش، مرکز حکومت نشین استان خوزستان بوده ‌است.

تاریخچه: اهواز در روزگار ساسانیان از شهرهای مهم خوزستان به شمار می‌رفت و از مراکز عمده صنایع نساجی خوزستان و همچنین یکی از کانون ‌های مسیحیت در ایران و از اسقف‌ نشین‌ های خوزستان محسوب می ‌شد. علاوه بر این، این شهر از مراکز عمده بازرگانی بوده، و نیز به‌واسطه واقع شدن در کنار رود کارون که قابلیت کشتی‌ رانی داشته، محل مناسبی برای تجمع مال‌التجاره و داد وستد به شمار می ‌رفته‌است. بازرگانان و سوداگران و بیگانگان در این شهر سود بسیار می ‌بردند. نام اهواز با کالاهای شکر و پارچه، در همه جهان مشهور و به بزرگی موصوف بود و به همین جهت عرب ‌ها این شهر را «سوق ‌الاهواز» نامیده ‌اند. از قرن ششم هجری قمری به بعد به علت خراب شدن سد شادروان و همچنین جنگلها و اغتشاشات داخلی و بروز بیماری ‌های وبا و طاعون، اهواز رو به خرابی رفت.  در سال ۱۲۹۴ نیز بین مردم عرب خوزستان و انگلیس جنگی رخ داد که منجر به کشته شدن صدها نفر از مردم عرب شد، مزار این کشته شدگان در ۱۰ کیلومتری اهواز _ سوسنگرد (المنیور) قرار دارد. اهواز در سال هزار و سیصد هجری قمری همزمان با حفر کانال سوئز و توجه اروپائیان رونق تازه‌ای گرفت. ناصرالدین شاه قاجار هم از این فرصت برای گسترش کشتیرانی بر روی رود کارون استفاده کرد و توسط والی خوزستان در کنار اهواز قدیم بندرگاهی به نام «بندر ناصری» احداث کرد. در پی احداث این بندر نام اهواز به «ناصریه» تبدیل شد ولی در دوره پهلوی به نام قدیمی «اهواز» خوانده شد. در جریان جنگ ایران و عراق نیز استان خوزستان و شهر اهواز تلفات و خسارات فراوان دید. در جریان این جنگ، از میان ساکنان اهوازی ۴۶۲۸ نفر کشته، بیش از ۱۰ هزار نفر زخمی، و ۹۲۳ نفر اسیر شدند.

تقسیمات کشوری: براساس آخرين تقسيمات کشوری دارای ۵ شهر به نام های اهواز، ملاثانی، شيبان، ويس وحميديه ، سه بخش به نام های مرکزی، باوی وحميديه ، دوازده دهستان و ۴۳۹ روستای دارای سکنه است

موقعیت جغرافیایی: بين ۴۹ درجه و ۱۱ دقيقه طول شرقي تا ۳۱ درجه و ۵۰ دقيقه عرض شمالی، در بخش جلگه ‌ای خوزستان واقع شده است. شهرستان اهواز از شمال به شهرستانهای دزفول وشوشتر، از شرق به رامهرمز و شوشتر، از غرب به دشت آزادگان واز جنوب به بندر ماهشهر و شهرهای شادگان و خرمشهر محدود می شود

آب و هوا: در زمستان دمای هوا تا پنج درجه سانتیگراد کاهش و در تابستان تا پنجاه درجه سانتیگراد افزایش می ‌یابد. بر اساس آمار رسمی، اهواز پس از اصفهان و تهران، بیشترین آلودگی هوا را دارد. در سال ۲۰۱۱ بر پایه ‌گذارش سازمان بهداشت جهانی شهر اهواز آلوده ‌ترین شهر جهان شناخته شده ‌است.

مساحت: حدود ۷۹۲۵ کيلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: دوازده متر

کوههای اطراف: میش داخ، مشرهات، خنزیره، خرفخون از ارتفاعات اهواز هستند که بلندترین آنها 270 متر است.

رودخانه ها: رودخانه کارون پرآب ‌ترین رود خانه ایران، با سرچشمه گرفتن از کوه‌ های بختیاری، با ورود به اهواز، این شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌ کند. این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر طولانی ‌ترین رودی‌ است که تنها در داخل ایران قرار دارد و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است. همچنین آب آشامیدنی کلان ‌شهر اهواز از رودخانه کارون تامین می ‌شود. زمینهای شهرستان اهواز عمدتاً از طريق رودخانه هاي كارون، كرخه و دز مشروب ميشوند. 185 كيلومتر از مسير  رودخانه كارون، 61  كيلومتر  مسير رودخانه كرخه  و 50  كيلومتر  از مسير رودخانه دز در محدوده شهرستان اهواز واقع گرديده است . علاوه بر رودخانه هاي اصلي ذكر شده سطوحي از اراضي شهرستان نيز از طريق رودخانه كرخه نور، شاوور، شاخ كوپال و كانال فصلي سلمان مشروب ميشوند.

وضعیت اقتصادی: از نظر صنعتی شهرستان اهواز شاهرگ حياتی استان خوزستان محسوب می شود ودر آن كارخانه‌ ها و كارگاه های ‌بزرگ صنايع‌ غذايی، معدنی، فلزی، شيميايی تاسيس شده است.  رونق كشاورزی و صنايع در منطقه سبب رونق بازرگانی ‌شده و انواع توليدات صنعتی، محصولات بهداشتی و شوینده ، محصولات غذایی ، توليدات كشاورزی مانند‌ گندم، جو، تره بار، خرما و فرآورده های شیلاتی از مهم‌ ترين صادرات اين منطقه به سایر استانها و یا خارج از کشور محسوب می شود.

صنعت نفت اهواز: میدان نفتی اهواز چهارمین میدان بزرگ نفتی ایران است، که در سال ۱۳۳۷ با حفر چاه شماره ۶ اهواز کشف گردید. در حال حاضر ظرفیت تولید میدان اهواز بطور میانگین معادل ٧۵٠ هزار بشکه در روز می ‌باشد. میزان نفت در جای این میدان معادل ٣٧ میلیارد بشکه است. میدان نفتی اهواز از میادین تحت مدیریت شرکت ملی مناطق نفت ‌خیز جنوب است که عملیات تولید از آن توسط شرکت بهره‌ برداری نفت و گاز کارون انجام می ‌گیرد.

حمل و نقل: اهواز دارای راه آهن و فرودگاه بین المللی میباشد

فرهنگ و هنر: اهواز سکونتگاه اقوام مختلفی است که از آن جمله می ‌توان به عرب ‌های ایران و مردم بختیاری اشاره کرد. دانشنامه ایرانیکا و دانشنامه جهان اسلام این شهر را بخشی از قشلاق و سکونتگاه لرهای بختیاری معرفی می ‌کنند. اهواز همچنین مرکز اقلیت دینی مندائیان در ایران است. اهواز یکی از اسقف‌ نشین مسیحیان کاتولیک کلدانی است و شماری از آشوریان را در خود جای داده است.  گروه کوچکی از سبایی ‌ها نیز در اهواز زندگی می ‌کنند که اکثرا در پیشه نقره‌ کاری فعالیت دارند.

جمعیت: جمعیّت این شهر طبق آمار رسمی سال ۱۳۹۰ برابر ۱،۱۱۲،۰۲۱ نفر است.

زبان محلی: در این شهر هر قوم به زبان خود سخن میگویند که عرب و گویش بختیاری بیشتر رایج است.

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: زیتون کارگری، زیتون کارمندی، کوروش و...

جاذبه های گردشگری: از مهمترین جاذبه ‌های گردشگری شهر اهواز رود کارون و پل ‌های اهواز هستند. هم اکنون ۷ پل بر روی کارون در اهواز وجود دارد که اولین آنها یعنی پل سیاه مختص عبور قطار می ‌باشد. از ۶ پل دیگر پل سفید (اولین پل معلق ایران) و پل هفتم به دلیل سبک خاص معماری و طراحی منحصربه ‌فرد، چشم‌انداز زیبایی به شهر داده‌ اند. آخرین و هفتمین پل اهواز با نام پل ششم یا پل فولاد نیز در ۱۳۸۶ به بهره ‌برداری رسیده‌است. شادُرْوان اهواز (سد اهواز باستان)، گور دخمه های اهواز، ساختمان سه گوش (دانشکده ادبیات اهواز)، سرای معین التجار، عمارت مازیار، دانشسرای پسران و...نیز از دیدنیهای این شهرستان میباشند.

آداب و رسوم و رویدادهای مهم: اهواز به دلیل ارائه برنامه ‌های نوآورانه، مشارکت ‌جویانه، مؤثر و منسجم و استفاده از ظرفیت‌ های بخش خصوصی، تشکل ‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی، لوح افتخار وزرای کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و لوح تقدیر کمیسیون ملی یونسکو را دریافت کرد و به عنوان اولین پایتخت کتاب ایران در سال ۱۳۹۴ معرفی شد. عید فطر، با هنجارها، رفتارها، رسوم و آداب و سنن بسیاری همراه‌ است. مجموعه این آیین ‌ها از حدود یک هفته (کمتر یا بیشتر) قبل از فرارسیدن روز عید فطر آغاز و تا حداقل یک هفته پس از روز عید فطر ادامه می ‌یابد. همچنین گرگیعان از آداب بسیار کهن است که هر ساله در ۱۵ رمضان در اهواز اجرا می‌ شود. در این شب کودکان عرب با پوشیدن لباس ‌های عربی به خیابان‌ ها آمده و کیسه‌ های کوچکی را که از قبل تهیه کرده‌ اند به گردن می ‌آویزند و با سردادن سرود های فولکوریک این شب، به درب منازل همسایگان رفته و از آنان تقاضای عیدی و شیرینی می ‌کنند. مردم عرب اهواز همچون دیگر مردم کشور ایران فرهنگ خاص خود را دارند. مراسم قهوه خوری جزو آثار ثبت ملی در ایران است. دله قهوه یکی از اشیاء و ابزارهای فرهنگی مردم عرب است که نماد فرهنگی نیز دارد. این نماد در کشورهای همسایه و همچنین در اهواز و آبادان به صورت سمبلیک در ابعاد بزرگتر در میدان شهر نصب شده است. در روز دهم بهمن ماه هر سال زرتشتیان اهواز گرد هم می ‌آیند و با برافروختن آتش و خواندن سرود و نیاش آیین جشن سده را به جا می‌ آورند. جشن فروردینگان نیز در روز نوزده فروردین ماه برای یاد بود درگذشتگان برپا می‌ شود و با پخت خوراک و نان از مهمانان جشن پذیرایی می‌ کنند. همچنین زرتشتیان اهواز در روز سالگرد درگذشت پیامبر خود اشوزرتشت گرد هم آمده به نیایش و خیرات برای شادی روح درگذشتگان می ‌پردازند. اردیبهشتگان از جمله جشنهای دوازده‌ گانهٔ ایران باستان بوده ‌است و از شمار جشن ‌های آتش است. زرتشتیان اهواز دوم اردیبهشت هر سال دور هم جمع می ‌شوند و آن را جشن می ‌گیرند. گهنبار از باشکوه ترین و مهم‌ ترین جشن‌ های مردمی زرتشتیان است که هدف برجسته آن، بار دادن یعنی بخشش و داد و دهش و ایجاد همبستگی و پی بردن زرتشتیان از وضع یکدیگر در جامعه ‌است. زرتشتیان در این جشن ‌ها به ستایش اهورامزدا و سپاسگزاری از او برای داده‌ ها و آفریده‌ هایش می‌ پردازند. مهرگان نیز که یکی از کهن ترین جشن ‌های ایرانی است، در اهواز برگزار می ‌شود. مندائیان: مندائیان یا صابئین پیروان یحیی و یکی از اقلیت‌ های مذهبی ایران هستند که در خوزستان صبّی نامیده میشوند. تعمید در آب جاری، همه ابعاد زندگی منداییان را در برگرفته‌ است. محل تمرکز منداییان ایران در مجاورت رود کارون در استان خوزستان است.

محصولات: از عمده ترين فرآورده های كشاورزی اهواز خرما، نيشكر، گندم، جو، برنج، ‌تره بار و محصولات گلخانه ای را می توان نام برد كه از اين ميان خرما، نيشكر و تره بار جنبه صادراتی دارند.

سوغاتی: سوغات اهواز خرما، کلوچه‌های خرمایی و لباس ‌های محلی و صنایع دستی می‌باشد.

غذای محلی: کباب بختیاری، اِمگِشِت (پلو ماهی، که از یک نوع ماهی خشک شده و شور تهیه میشود.)، غذاهای دریایی که با استفاده از ماهی طبخ می‌ شوند مانند قلیه ماهی، ماهی صبور و حشو، مُفَطَّح که از برنج همراه با گوشت گاو و یا گوسفند و همراه با مخلفات درست می ‌شود و در هنگام صرف در ظرف بزرگی (سینی) جلوی مهمانان گذاشته می‌ شود، از غذاهای محبوب اهواز است.

صنایع دستی: از جمله زیباترین صنایع دستی اهواز گلیم بافی، خراطی، قلم زنی، بوریا بافی، عبا بافی است.

بهترین زمان بازدید: بهار و پاییز

---

---

منابع:
شهرداری اهواز
فرمانداری اهواز
fa.wikipedia.org
ahvaz.info
af.samta.ir
eneshat.com