نام: گناباد

نام قدیمی: جنابذ، کنابد، گناپا

استان: خراسان رضوی

تاریخچه: بارها در شاهنامه فردوسی، از گناباد یا جنابد یاد شده و این مکان را محل جنگ‌ های توران و ایران دانسته ‌اند. به گفتهٔ شاهنامه، «پیران ویسه» وزیر کاردان افراسیاب در گناباد به خاک سپرده شده و مدفن او هم اکنون در گناباد است. در کتاب تاریخ حافظ ابرو، خراسان در سده ‌های هشت و نه هجری قمری به دوازده ولایت تقسیم گردیده است که گناباد، مرکز ولایت قهستان بوده است. در شهر گناباد آب انبارهای عظیمی وجود داشته است که حداقل سه مورد آنها در توسعهٔ شهری تخریب شد. آب‌انبار مرکز گناباد (آب‌انبار حسینیه گناباد) در خیابان سعدی (شریعت سابق) تا سال ۱۳۶۳ فعال و مورد بهره‌برداری مردم بود. در زمستان آب برف و یخ را روانهٔ این آب انبار می‌ کردند و در تابستان آب سرد و خنک می ‌نوشیدند، به این آب انبار یخچال خانه نیز می ‌گفتند. گویا در تابستان‌ های قدیم به مردم، یخ نیز می ‌فروخته ‌اند. تا اوایل سال ۱۳۴۰، بافت شهر گناباد خیلی قدیمی بود و علاقهٔ وافر اهالی به نوسازی شهرشان، سبب خراب شدن بعضی از آثار تاریخی شد که از آن میان باید از یک یخدان عظیم که ارتفاع گنبد مخروطی آن در حدود بیست متر بود و در نزدیکی مظهر قنات علی ‌آباد قرار داشت، نام برد.

تقسیمات کشوری: این شهرستان از دو بخش (مرکزی و کاخک) و سه شهر (گناباد، کاخک، بیدخت) تشکیل شده است.

موقعیت جغرافیایی: شهرستان گناباد به دلیل واقع شدن در مسیر ارتباطی خراسان رضوی با خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان دارای اهمیت خاصی است.

آب و هوا: این منطقه دارای اقلیم خشک و نیمه صحرایی است. گناباد در طول سال‌ های اخیر، به صورت جدی با بحران خشکسالی مواجه بوده است.

مساحت: ۹۰۲، ۵ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۱۰۵ متر

محصولات: زعفران، انگور، انار، زیره سبز، زرشک، انجیر، عناب، پسته، پنبه از محصولات گناباد هستند.. با توجه به کشت گسترده زعفران در گناباد، فعالان مربوط به این محصول نیز حضور پر رنگی در گناباد دارند.

جمعیت: ۸۰٬۷۸۳ نفر

زبان محلی: مردم شهرستان گناباد به زبان فارسی و با لهجه جنوب خراسانی که نزدیک به فارسی دری می ‌باشد سخن میگویند.

جاذبه های گردشگری: ۱۳۱ اثر از آثار تاریخی شهرستان گناباد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و ۸۰ اثر دیگر نیز برای ثبت شناسایی شده است. قنات قصبه بزرگ ‌ترین و قدیمی‌ ترین قنات جهان مربوط به ۲۷۰۰ سال پیش و تنها اثر ثبت شدهٔ خراسان بزرگ در سازمان جهانی یونسکو است، مزار سلطانی بیدخت مدفن چند نفر از بزرگان سلسلهٔ نعمت اللهی، قلعه زیبد، ارگ فرود، درب صوفه که در شاهنامهٔ فردوسی از آن یاد شده مقبرهٔ پیران ویسه‌است، آرامگاه جغتای از خوانین مغول وپسران چنگیز خان در روستای گیسورمعروف به جغتین، یخدان کوثر بیدخت، مدرسه  نجومیه، موزه مردم شناسی گناباد، موزه آب، مسجد جامع گناباد، خانه شریعت، آسیاب‌ های آبی کاخک، قلعه دختر شوراب، موزهٔ تاریخی باستان شناسی گناباد، آرامگاه امامزاده سلطان محمد عابد در کاخک گناباد، مسجد جامع علیا کاخک، مسجد جامع بازار کاخک، چنار بزرگ و کهنسال روستای روچی، منطقهٔ تفریحی و آسیاب ‌های آبی قدیمی روستای روچی، موزه زعفران، سرو کهن نوقاب و...

سوغاتی و صنایع دستی: گناباد را می ‌توان قطب هنر سفال ‌گری در شرق کشور دانست. امروزه نیز نمایشگاه‌ ها و کارگاه‌ های سفال‌ گری در مِند گناباد (میدان آزادی) فعال هستند. زعفران، کشمش و محصولات منطقه در شمار سوغات گناباد میباشند.

غذای محلی: گندم پلو، قورمه، آش لخشک، کشک بادمجان، جوشپره، آش رشته و...

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
fa.wikipedia.org
gonapa.ir