نام: شهر فردوس
 

نام قدیمی: تون
 

استان: خراسان جنوبی
 

تاریخچه: این منطقه ابتدا زیر نفوذ مادها بوده و پس از عصر سلوکیان هم از طرف جنوب سرزمین پارت را محدود می‌کرده و جز قسمت تون و طبس، بقیه نواحی آن کویر خشک و بی‌آب و علف بوده‌ است. محوطهٔ تاریخی شهر تون (فردوس امروزی)، قدمتی مربوط به دوران اشکانیان دارد. در آغاز سده اخیر، هنوز فردوس از شهرهای مهم استان خراسان بود، به گونه‌ای که شهرداری فردوس که در سال ۱۳۰۴ تأسیس شد، از نخستین شهرداری‌های استان خراسان بزرگ بوده‌ است.
 

وجه تسمیه: کلمه تون به لغت اوستایی به معنی توانا و شایسته است. نامی که پیرنیا به صورت استاگرتیا برای آن ذکر می‌نماید به معنی نیرومند و پایدار ساخته شده است. کلمه تون همچنین به معنی گارگاه بافندگی است و به دلیل اینکه در فردوس کارگاه‌های پارچه بافی و زیلو فراوان بوده به آن نام تون داده‌اند.
 

تقسیمات کشوری: شهرستان فردوس براساس آخرين تقسيمات سياسي از بخش مركزي به مركزيت شهر اسلاميه مي باشد. بخش مركزي از دهستان هاي حومه(خانكوك) باغستان، برون تشكيل شده است، اين شهرستان شامل دو مركز پرجمعيت شهرهاي فردوس و اسلاميه داراي 241 آبادي بوده كه از اين تعداد 63 آبادي داراي سكنه مي باشد.
 

موقعیت جغرافیایی: شهرستان فردوس بین ۳۹–۳۲ درجه تا ۴۲–۴۳ درجه عرض شمالی و ۵–۷۵ تا ۵۵–۵۸ درجه طول شرقی واقع شده‌ است. شهرستان فردوس، از شمال به شهرستان بجستان، از شمال شرقی به شهرستان گناباد، از شرق و جنوب به شهرستان سرایان، از جنوب غربی به شهرستان طبس و از غرب به شهرستان بشرویه محدود می‌شود.
 

آب و هوا: دارای آب و هوای صحرایی، خشک و کم‌ باران می‌باشد.
 

مساحت: مساحت شهرستان ۵٬۱۰۰ کیلومتر مربع است.
 

ارتفاع از سطح دریا: ۱۲۹۳ متر
 

فرهنگ: ۹۱٫۱٪ از جمعیت شهر فردوس، و ۸۴٫۴٪ از مردم شهرستان فردوس باسوادند که این میزان، بسیار بالاتر از میانگین کشور و استان است. در زمینهٔ هنری، خوشنویسان فردوس (برادران فراستی) جزء برجسته‌ترین خوشنویسان کشور هستند. همچنین تئاتر شهرستان فردوس به لحاظ کیفیت در سال ۱۳۸۴ رتبه اول کشوری و در جشنواره تئاتر فجر و تئاتر کودک و نوجوان مقام اول در سطح کشور را بدست آورده است.
 

جمعیت: ۴۱٬۶۲۶ نفر
 

اقتصاد: شهرستان فردوس، یکی از تولیدکنندگان اصلی انار در ایران است از نظر میزان تولید انار، شهرستان فردوس پس از شهرستان‌های ساوه و نی‌ریز، سومین شهرستان تولیدکنندهٔ انار در ایران است. صنایع مرتبط با انار هم در این شهرستان ایجاد شده‌اند. و نیز شهرستان فردوس، یکی از قطب‌های تولید زعفران در ایران است. این شهرستان با داشتن ۴۰ واحد گلخانه‌ای فعال به مساحت ۱۶۰ هزار متر مربع، رتبهٔ اول سطح زیرکشت گلخانه‌ای را در استان خراسان جنوبی دارد. شهرستان فردوس، با داشتن ۲۳۰ هزار رأس دام سبک، ۹ هزار رأس دام سنگین و ۳۶۰ هزار واحد دامی، سالانه ۲۲ هزار تن شیر و ۳٬۵۰۰ تن گوشت قرمز تولید می‌کند
شهرک صنعتی فردوس، در فاصلهٔ ۱۰ کیلومتری فردوس و در مسیر جادهٔ مشهد قرار گرفته‌است. این شهرک در سال ۱۳۶۹ آغاز به کار کرده و دارای ۱۸ واحد فعال است. شهرک صنعتی فردوس، ۲۰۰ هکتار وسعت داشته و برای ۸۶۵ نفر اشتغال‌زایی کرده‌است. از جمله کارخانه‌های مهم موجود در این شهرک، کارخانه نساجی، اسید سولفوریک، لوله‌های پلی‌اتیلن و کنسانترهٔ انار را می‌توان نام برد. همچنین اولین کارخانه تولید صنایع الکترونیک در خراسان جنوبی در سال ۹۳ در شهرک صنعتی فردوس احداث گردید و موفق به اخذ پروانه بهره‌برداری در خصوص تولید دستگاه‌های UPS و محافظ برق از وزارت صنایع شد. علاوه بر این کارخانه‌های دیگری از جمله کارخانه شمش منیزیم، سیمان سفید و فولاد در خارج محدودهٔ شهرک صنعتی فردوس در حال احداث هستند. در بخش معدن شهرستان فردوس، ۱۶ معدن با بیش از ۱۱۴ نفر اشتغال‌زایی و تولید سالانه ۶۳٬۸۳۲ تن مواد معدنی در حال فعالیت هستند که بیشتر آنها معادن بنتونیت، کائولَن، فلدسپات، خاک صنعتی و گچ صنعتی هستند.
 

زبان محلی: مردم فردوس به گویش فردوسی سخن می‌گویند. این گویش در میان گویش‌های فارسی در خراسان، یکی از قدیمی‌ترین گویش‌ها به شمار می‌رود که تا حد بسیار زیادی ویژگی زبان فارسی را حفظ کرده و آهنگ زبان پارسی باستان را همچنان به همراه دارد.
 

جاذبه های گردشگری: آبگرم معدنی فردوس، یک چشمه آبگرم با خواص درمانی است، شهر باستانی تون، یک شهر تاریخی با قدمتی مربوط به دورهٔ اشکانیان است. آثار به‌جا مانده از این شهر تاریخی، در بخش جنوب غربی شهر فردوس واقع شده که دربردارندهٔ چندین اثر تاریخی است که ۲۴ اثر آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند. مهمترین آثار تاریخی واقع در این محدوده عبارتند از: مدرسه علمیه علیا، مسجد جامع تون، مسجد، آب انبار و حمام کوشک، حمام خیروز و موزه مردم‌شناسی، حوض‌انبار و مسجد سیدی، بارگاه امام‌زادگان سلطان محمد و ابراهیم و سایر اماکن من جمله قلعهٔ حسن‌آباد، آبگرم معدني فردوس و روستای باغستان علیا، در ۱۰ کیلومتری شهر فردوس واقع بوده و با داشتن مناظر طبیعی زیبا و درختان چنار، بید و سپیدار سر به فلک کشیده و باغ‌های میوه، از جمله مناطق ییلاقی و گردشگری شهرستان فردوس محسوب می‌شود. آب قنات تاریخی بلده، از این روستا عبور می‌کند و در مسیر آن چند آسیاب آبی قرار گرفته‌اند.
 

سوغاتی و محصولات: مهم‌ترین محصول زراعی این شهرستان، زعفران و مهم‌ترین محصولات باغی آن، انار و پسته هستند. همچنین شهرستان فردوس یکی از مهم‌ترین مناطق قالی‌بافی استان خراسان جنوبی است. محصولات و سوغات اصلی منطقه را انار، زعفران، پسته، بادام، پنبه، گردو، انواع کشک، قره‌قروت و زیره تشکیل می‌دهند.
 

صنایع دستی: قالی فردوس، از مهم‌ترین صنایع دستی شهرستان فردوس بوده و این شهرستان، یکی از مهم‌ترین مناطق قالی‌بافی استان خراسان جنوبی است. از سایر صنایع دستی فردوس، می‌توان پارچه‌بافی تون بافی، سفال‌گری، برک‌بافی، قالی، گلیم، نمد مالی، مشبک و معرق‌کاری را نام برد.
 

گونه های گیاهی: مهم‌ترین گیاهان استپی شهرستان عبارت‌اند از خارشتر، گون، گز، قیچ، تاغ، تریخ، اسپند و شورکده که اغلب از نوع گیاهان سازگار به شوری هستند. در بین گیاهانی که به طور طبیعی رشد می‌کنند، گیاهانی که مصرف دارویی دارند در منطقه یافت می‌شوند که بعضی از این گیاهان عبارتند از ختمی، بادیان، ترنجبین، زرشک، زیره، خارخشت، شوید، کلپوره، کاسنی و بارهنگ هستند.
 

 بهترین زمان بازدید: بهار و پاییز بهترین زمان سفر

---

---

منابع:
fa.wikipedia.org
sk-ferdos.ir
ferdows.ir