نام: زیرکوه

نام قدیمی: يزدويه منتسب به يزدگرد نام قدیمی این منطقه است. يزدويه به مرور زمان به يزدان تغيير نام داد.

استان: خراسان جنوبی

تاریخچه: شهرستان زیرکوه، از جمله شهرستان‌های قدیمی استان است که دارای پیشینه کهن می‌ باشد اما به دلیل زلزله خیز بودن منطقه هیچ اثر باستانی در آن باقی نمانده‌ است به جز بقایای مسجد جامع افین، رباط زردان، قلعه کوه زردان، مسجد تاریخی زهان. كارشناسان باستان شناسي از شهري تاريخي در دق پترگان نام ميبرند كه همان يزوديه (يزدان) قديمي ترين اثر باستاني در پترگان مي باشد كه دست افزار سنگي داشته ورد پاي انسان دوره نوسنگي در اين دق ديده شده است. يزدان واقع در دق پترگان طي قرون سوم تا پنجم هجري قمري آباد و بارونق بوده و اين شهر باستاني بر اثر زلزله يا سيل در عمق دو متري خاك مدفون شده است. شناخت بيشتر اين شهر نياز به كلنگ باستان شناسان دارد. در كتاب جغرافياي تاريخي خراسان «جغرافياي حافظ ابرو» بسال ۸۳۰ هجري قمري از يزدان با نام يزدويه ياد شده است. زیرکوه تا فروردین ۱۳۹۱ یکی از بخشهای شهرستان قائنات بود که در این تاریخ به شهرستان ارتقا یافت.

تقسیمات کشوری: شهرستان زيركوه از تركيب بخش هاي زير ايجاد مي گردد: بخش مركزي به مركزيت شهر حاجي آباد شامل دهستانهاي زيركوه و پترگان. بخش زهان به مركزيت شهر زهان شامل دهستانهاي زهان و افين. بخش شاسكوه به مركزيت روستاي آبيز شامل دهستانهاي شاسكوه و بهمن آباد

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان در عرض جغرافيايي ۳۳ درجه، ۲۳ دقيقه و طول جغرافيايي ۲۰ درجه، ۶۰ دقيقه واقع شده است. زیرکوه ۱۴۷ كيلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان خواف، از جنوب به شهرستان درميان، از شرق به كشور افغانستان و از غرب به شهرستان قاين محدود شده است.

آب و هوا: اقليم این شهرستان دشت و كوهستان و آب و هوای آن نيمه گرمسيری است. درجه حرارت آن حداکثر ۳۸ درجه و حداقل  ۱۰ـ  درجه است.

مساحت: ۹۱۸۵ كيلومتر مربع

کوهها: مهمترين ارتفاعات اين منطقه رشته كوه شاسكوه و آهنگران به طول تقريبي ۳۰ كيلومتر مانند كمربندي بخش مركزي شهرستان قاين را از اين منطقه جدا ساخته است.

پوشش گیاهی و زیست جانوری: وجود رشته كوههاي وسيع باعث شده تا اين شهرستان به عنوان كلكسيوني از گياهان دارويي شناخته شود. گياهان دارويي زيادي از جمله: زيره كوهي، آويشن، مستار، كلپوره، كاكوتي، بومادران، بنه، كسورگو در اين شهرستان به وفور يافت ميشود. وجود گونه هاي نادر حيوانات و پرندگان وحشي نیز از ویژگیهای طبیعت این منطقه است. وجود رشته كوههاي مرتفع و صعب العبور علاوه بر خلق طبيعتي زيبا محيط امني براي گونه هاي حيات وحش از جمله : كل، بز، قوچ و ميش ايجاد كرده است. همچنين دشت هاي پهناور و كويرهاي زيبا پرندگان و جانوران زيادي از جمله هوبره، زاغ بور، كبك، تيهو، گربه شني، آهو و ..را در خود جاي داده است كه به عنوان يكي از جاذبه هاي زيباي گردشگري شهرستان شناخته مي شود. پلنگ ایرانی نیز در این منطقه اخیرا مشاهده میشود.

کشاورزی: شغل اكثر مردم شهرستان كشاورزي است و كشاورزي در اين شهرستان اكثرا به شكل باغداري انجام ميشود. محصولات مهم شهرستان شامل: زرشك (شهرستان زيركوه به عنوان بزرگترين توليد كننده زرشك در دنيا شناخته ميشود كه بيشترين زرشك توليدي اين شهرستان نيز در بخش زهان و در روستاهاي افين، كبودان و روستاهاي ديگر اين بخش توليد ميشود) ازديگر محصولات مهم توليد شده زعفران، آلو، عناب، پسته، نگور و محصولات جاليزي از قبيل هندوانه و.... مي باشد.

جمعیت: ۴۱۲۴۰ نفر

جاذبه های گردشگری: این شهرستان دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی است. امامزادگان نیز در این منطقه مورد علاقه زائران اهل بیت میباشند. در شهرستان زيركوه بيش از يكصد اثر ارزشمند تاريخي و فرهنگي وجود دارد كه تا كنون ۲۰ اثر ثبت ملي شده است. مشهورترين اين اماكن عبارتند از: مسجد جامع افين مربوط به دوره تيموري، رباط و كاروانسراي شاه عباسي زردان مربوط به دوره صفويه، آسياب هاي آبي روستاي افين و باغستان زهان مربوط به دوره صفويه، بند تاريخي تجنود مربوط به دوره قاجار، غار پهلوان و بند سنگي دربند استند مربوط به دوره اسلامي قرن ۵ هجري، قلعه حسن باي خان شاهرخت مربوط به دوره سلجوقي، قلعه كوه آبيز مربوط به دوره سلجوقي همچنين قلاع متعدد ديگر كه بر بلنداي ارتفاعات شهرستان ساخته شده اند از جمله قلعه دختر در دره زيباي آهنگران، قلعه كوه افين، قلعه كوه زردان و آثار متعدد يگر. همچنین كوير زيباي همت اباد، دره و آبشار زيباي تجنود، دره و ابشار سي آ ب گزخت، سد حاجي اباد (خبر آبگيري سد)، دق پطرگان، تپه هاي شقايق مشهور به كافرگ، قله و زيارتگاه شاسكوه، دشت لاله آهنگران، لاله هاي منحصر به فرد اردكول، بيشه محمد اباد، پيكستان استند، طبيعت زيباي خوش آبه در دل كوير و .... از جمله مكانهاي طبيعي و ديدني شهرستان زيركوه است.

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
فرمانداری زیرکوه
fa.wikipedia.org