نام: شهرری

واژه شناسی: ری در لغت به معنای شهر سلطنتی است. ساکن و اهل ری را رازی می ‌نامند.

نام قدیمی: راک، راگز، راگا، رغه، ارشکیه، رام اردشیر، ام‌البلاد، ری شهر، شیخ البلاد و محمدیه

استان: تهران

تاریخچه: ری كه اكنون آثار بازمانده آن در شش كیلومتری جنوب شرقی تهران به چشم می خورد از نظر قدمت با نینوا و بابل هم عهد بوده و از نظر عظمت، از مهمترین بلاد سده های نخستین اسلامی بشمار می آمده است. قرار گرفتن ری در مسیر جاده ابریشم که از آنجا به همدان می ‌رفت علاوه بر جنبه مذهبی به ری اهمیت بازرگانی نیز می ‌داده ‌است، لذا مردم ری عموماً بازرگان و تاجر پیشه بوده‌ اند.  جز بغداد و نیشابور شهری با آن قابل رقابت نبوده است. باید به حق ری را مادر تهران دانست. بنای اوّلیه و هسته اصلی این شهر كهن در اطراف چشمه علی واقع بوده و در نزدیكی این چشمه، تپّه هائی وجود دارد كه بسیار كهن و باستانی است. در كاوشهای علمی كه بعمل آمده معلوم گردیده در دل آنها آثاری نهفته است كه از تمدنی كهن داستانها دارد. ضمن كاوشهای علمی كه بسال 1935 میلادی در دامنه جنوبی كوه چشمه علی و اراضی مشرف به باغ صفائیه بعمل آمد، ظروف منقش سفالین مربوط به حدود چهار تا شش هزار سال پیش پیدا شد و نشان داد كه در كنار و امتداد این چشمه قدیمی، انسانهای متمدنی زندگی می كرده اند ، و اینها همان سكنه نخستین پهنه ری هستند . بنابرآنچه که در اوستا آمده ری سیزدهمین شهری است که درجهان ساخته شده‌ است. باید گفت ری در دوره ساسانیان شهر مقدس نامیده می ‌شد و آتشکده ری از بزرگترین آتشکده‌ های آن عصر بود که بقایای آن نیز هم اکنون وجود دارد. ری در دوره اسلامی، پناهگاه فرما‌نداران بنی‌ امیه بود. این شهر از کشمکش‌ های مذهبی آسیب بسیار دید. ری در آغاز قرن چهارم نیز دوران پرشکوهی از رشد و توسعه خود را آغاز کرد و این عهد مرداویج دیلمی اولین شاه خاندان زیاری بود. مرداویج در سال ۳۱۵ هجری در صحنه سیاست ظاهر شد و در سال ۳۱۹ هجری استقلال یافت و پایتخت خود را ری قرار داد. ری در حکومت رکن الدوله پایتخت او محسوب ‌شد و در این زمان بازهم بر اهمیت ری افزوده شد. در این دوره ری به مرکز سیاسی فرهنگی ایران و جهان اسلام تبدیل شد و این امر رونق دانش و ادب را در این شهر درپی داشت. در سال ۶۱۷ هـ. ق مردم آن، در تاخت و تاز مغولان قتل عام شدند. هنوز آثار حمله مغولان از بین نرفته بود که ری بار دیگر در سال ۷۸۶ هـ.ق به دست سپاهیان تیمور به ویرانه ‌ای بدل شد و از آن پس، دیگر روی آبادی به خود ندید. ویرانه‌ های ری باستان هنوز نزدیک شهر کنونی ری باقی است.

تقسیمات کشوری: شهرستان ری دارای سه بخش (مرکزی، کهریزک، فشاپویه) چهار شهر (شهرری، کهریزک، باقرشهر، حسن آباد) و هفت دهستان میباشد.

موقعیت جغرافیایی: شهرری از شمال به شهرستان تهران، از جنوب به شهرستان قم، از شرق به شهرستان ورامین و شهرستان پاکدشت، از غرب به شهرستان‌ های اسلامشهر، رباط کریم و زرندیه محدود می ‌شود.

آب و هوا: هوای شهر ری معتدل و خشک می ‌باشد. حداکثر درجه حرارت در تابستان ۴۲ درجه سانتیگراد بالای صفر و حداقل در زمستان به ۴ درجه سانتی‌گراد زیر صفر می‌ رسد.

مساحت: ۲۲۹۳ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: حدود 1060 متر

کوههای مهم: شهرستان ری در دشت واقع گردیده و کوه‌ های آن ارتفاع زیادی ندارند. این کوه‌ ها عبارتند از: کوه بی بی شهربانو، کوه آراد، کوه مره، کوه کورابلاغ

رودهای مهم: رود کرج، رود جاجرود، رود شور فشاپویه

پوشش گیاهی: شهرستان ری به لحاظ آب و هوا نیمه ‌صحرایی است و دارای جنگل طبیعی نیست و جنگل دست کاشت آن بالغ بر ۳۸۷ هکتار است. اما از نظر مرتع نسبتاً غنی است. رختان گز و از گیاهانی که کاربرد دارویی دارند مانند خاکشیر، گل گاوزبان، کاسنی، کرچک و پونه در بسیاری نقاط می ‌روید.

اقتصاد: بازرگانی، صنعتگری، کشاورزی و دامداری از مشاغل اصلی اهالی این شهر ری به شمار می ‌رود.

محصولات کشاورزی: فراورده‌ های کشاورزی شامل گندم، نباتات، علوفه‌ای، پنبه، چغندر قند و ذرت و تره ‌بار می‌ باشد. از لحاظ باغداری ۲۰۰۰ هکتار از اراضی شهر ری را تاکستان پوشانده و ۲۰۰۰ هکتار آن شامل سیب، گوجه، آلو، زرد آلو، هلو، آلبالو و گلابی است.

محله ها و خیابانهای قدیمی: شیر و خورشید (هلال احمر کنونی)، ولی آباد، تقی آباد، کوی سیزده آبان، عباس آباد، ظهیرآباد، طبرسی، نفرآباد، هاشم آباد، ابن بابوی، تراب، اقدسیه، کوی اسلام، سرتخت، دیلمان، محلۀ باطان، محلۀ دولت‌آباد، بلوار قدس (محلهٔ عرب‌ها)، پالانگران، جیلاباد (یا گیلاباد)، دررشمان، درشهرستان، درعابس، درکنده، در مصلحگاه، دروازه جاروب بندان، دیرینه قبه، رویان، زامهران، زعفران جای، ساربانان، سرای ایالت سیزین، شافعیه فخرآباد، فلیان (یا بلیان)، کلاهدوزان، کوی اصفهانیان، کوی فیروزه، مهدی آباد، ناهک (یا ناهق)، نصرآباد و مشهد امیرالمؤمنین. شهرک رضوان ، قلعه گبری ،'جوانمرد قصاب'، حمزه اباد. کوچه و خیابانهای آن کوچه حنظله، دینار، باصری، جاده ورامین، ساسان، الموالی، صوفی، در بازار روده (حسن صباح در آنجا خانه داشت)، خیابان سرکه در قرن دوّم و سوّم هجری شهرت و عظمتی داشت، خیابان ساربان (یا ساربانان) و علاوه بر اینها خود بازارها در حکم شوارع بودند.

جاذبه های گردشگری: محوطه باستاني گورستان زيرين و زبرين، زندان هارون، برج طغرل، تپه ميل( آتشكده ري)، كاروانسراي شاه عباسي، كاروانسراي كنارگرد، برج اينانج ( گورستان سلطنتي)، آستانه حضرت عبدالعظيم و بقاع متصل به آن، دژ رشكان، باروي ري، امامزاده بي بي زبيده، تپه و نقش برجسته چشمه علي، ارگ سلجوقي، مقبره بي بي شهربانو، برج نقاره خانه، استودان گبرها ( برج خاموشان)، بقعه ابن بابويه، مقبره شيخ كليني، تپه عشق آباد، قلعه گبري، بقعه امامزاده عبدالله، بقعه جوانمرد قصاب

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
فرمانداری شهرری
fa.wikipedia.org