نام: شمیران

واژه شناسی: این نام از دو بخش «شمی» یا «سمی» یا «شم» به معنی «بلند»، و «ران» به معنی «جای» تشکیل شده ‌است که روی هم، «بلندجای» معنی میدهد. احمد کسروی ریشه لغوی نام این منطقه را چنین دانسته‌ است: «ران» به معنی جایگاه و سرزمین و «سمی» یا «شمی» به معنای سرد است و لذا شمیران (شمیرام، شمیرم، شمیلان، سمیران و سمیرم) به معنای جای سرد یا سردسیر است».

نام قدیمی: در متون قدیمی این منطقه را قلعه شمیران گفته‌اند. طجرشت از دیگر نامهای این منطقه بوده است.

استان: تهران

تاریخچه: از نظر تاریخی سابقه منطقه شمیران (قصران) به قبل از اسلام بر می گردد. قصران که ناحیه ای بزرگ و کوهستانی است در شمال جلگه ری قرار دارد. درتاریخ پیش از اسلام، نام کوهستان ری که همین ناحیه قصران می باشد در تورات آمده است. در دوره اسلامی بخصوص پس از قرن دوم، قصران از رستاقهای (بخشهای) مهم ری محسوب می شده و نامش در منابع بسیاری به چشم می خورد. شمیران روستاهای کهن و زیبای فراوانی داشته که اسامی بسیاری از این روستاها زیبا و گوشنوازند و بسیاری از این نامها از ریشه زبان مازندرانی با گویش تاتی که تا قبل از انقلاب سال۵۷ زبان چیره در شمیران بوده ‌است، گرفته شده‌ اند. مردم این منطقه عمدتاً به باغداری، دامداری و کشاورزی می ‌پرداختند. در دوره قاجار و بعد از انتخاب تهران به عنوان پایتخت، به علت توجه مقامات حکومتی به این منطقه به عنوان سکونتگاه ییلاقی، بر اهمیت این منطقه افزوده شد، تا اینکه شهرستان شمیران در سال ۱۳۳۶ تأسیس گردیده در سال ۱۳۳۵ بنا به تصمیم دولت وقت استان مرکزی به مرکزیت تهران منحل و ری و شمیران در تهران ادغام گردیده ازنو همزمان با تشکیل استان تهران بار دیگر شهرستان شمیران در سال ۱۳۶۶ با مصوبه هیئت وزیران به عنوان شهرستان مستقل رسمیت یافت.

تقسیمات کشوری: شهرستان شمیران از دو بخش و سه دهستان و چهار شهر تجریش، لواسان، اوشان، فَشَم، میگون و شمشک تشکیل شده‌ است.

موقعیت جغرافیایی: شمیران در مجاورت شهر تهران و در شمال و شمال شرق آن قرار دارد. این شهرستان از شمال به استان مازندران، از جنوب به شهرستان تهران، از شرق به شهرستان های دماوند و پردیس و از غرب به استان البرز محدود می گردد.

آب و هوا: این شهرستان به دلیل واقع شدن در منطقه کوهستانی شمال استان تهران و نیز ارتفاعات البرز دارای آب و هوای نیمه مرطوب و مرطوب با زمستان های طولانی و سرد است به طوریکه متوسط درجه حرارت در سردترین ماه سال، تا پایین تر از منفی پانزده درجه سانتی گراد نیز می رسد.

مساحت: حدود ۱۱۸۸ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۱۶۰۰ متر

فرهنگ و آداب و رسوم: کلانشهری را که امروزه تهران بزرگ می ‌خوانیم، پیش از این 3 حوزه فرهنگی جدا از هم بوده است: شمیران، تهران و ری. این بخش‌ ها در فاصله اندک از هم بودند اما فرهنگ‌ ها و تمایزهای بسیاری با هم داشتند. فرهنگ مردم شمیران به فرهنگ طبری وابسته بود نه به فرهنگ ری. بدین معنی که آداب و رسوم و گویش شمیرانی‌ ها شبیه فرهنگ طبری بوده و هست. شمیران بر اساس اسناد تاریخی و یافته‌ های باستان‌ شناسان از زیستگاه ‌های کهن تمدن بشری و دارای تاریخی 6 هزار ساله بوده و از نظر تاریخی، مردم ‌شناسی و سیاسی از مناطق مهم ایران محسوب می ‌شده که تا حدود چهل سال پیش بخشی مجزا از تهران بوده و هویت مستقلی داشته است. از آداب و رسوم شمیرانیها میتوان به مراسم عروسی در شمیرانات اشاره کرد. این مراسم معمولاً در تالارها و با سرو شیرینی و شام صورت می گیرد. یک یا دوشب پیش از مراسم عروسی مراسم حنا بندان برگزار می‌ گردد که معمولاً با ساز و آواز همراه بوده و شرکت در آن برای عموم آزاد است و همراه با رقص و پایکو بی است. در این مراسم از میهمانان با سبزی پلو یا لوبیا پلو پذیرایی میشود. یکی از رسوم حسنه در رود بار قصران این است که میهمانانی که از طرف خانوادهٔ داماد دعوت می ‌شوند قبل از خوردن شام مبلغی پول تحت عنوان هدیه به پدر داماد تقدیم نمایند که به آن در اصطلاح سؤالی می ‌گویند. این مبالغ اهدایی از طرف پدر داماد در دفتری ثبت می‌ شود تا در مراسم عروسی دیگران معادل به روز آن تقدیم خانوادهٔ داماد گردد. در برخی مناطق هم مرسوم است که مبلغ پرداختی هر خانواده با صدای بلند اعلام می ‌گردد. فایده این کار این است که بیشتر مخارج شب عروسی و تالار توسط میهمانان پرداخت شده و به این ترتیب با کمک همدیگر می‌ کوشند امر ازدواج را آسان نمایند.

جمعیت: ۵۴۸۷۳۳ (۱۳۹۰)

زبان محلی: لهجه شمیرانی شاخه‌ای از زبان تاتی است.

جاذبه های گردشگری: برخی مراکز دیدنی این شهرستان عبارت‌اند از: روستای زیبای دربندسر، دریاچه سد لتیان، پارک جنگلی لویزان، آبشار دوقلو، آبشار اسون، آبشار پسنگ، آبشار سوتک، آبشار منظریه، پیست توچال، پیست دربندسر، پیست شمشک، پیست دیزین از جاده بالا، دیواره یخی هملون میگون، امامزاده قاسم (شمیرانات)، بقعه سلطان، آرامگاه‌های خواجه احمد، موسی، سید میر سلیم و مکان‌های تاریخی و چون مسجد امام حسن عسگری، قلعه دختر ضحاک، قصر ضحاک، گورستان زردشتیان، تپه کله قندی، قبر تاج‌الدین، سعادت آباد و تپه حصارک، پارک جنگلی تلو، پارک جنگلی لویزان، باغ پرندگان لویزان و غیره.

غذای محلی: والک‌ پلو و...

بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان

منابع:
فرمانداری شمیرانات
fa.wikipedia.org
mahaleman.ir
hamshahrionline.ir
shemiranonline.ir