نام: جم

نام قدیمی: بیشتر مردم آن را با نام جم و ریز می شناسند، چرا که قبل از شهرستان شدن سالها نام این منطقه جم و ریز بوده است.

استان: بوشهر

تاریخچه: اگر پیشنیه جم را در سه دوره بررسی کنیم، شامل دوره ایلامی و هخامنشی تا ساسانیان، دوره اسلامی قرون اولیه هجری قمری و دروه قاجار می گردد. جم علاوه بر دوران درخشان تاریخی قبل از اسلام از پیشینه صنعتی و کشاورزی در دوران اسلامی و به خصوص سال ‌های شکوفایی تمدن بازرگانی و دریانوردی سیراف برخوردار است. در این دوره که آثار زیادی از آن باقی ‌مانده، کشاورزی، صنعت قنات و کاریزکنی و حجاری و کوزه‌ گری رونق بسیار داشته است. جم مهمترین پشتیبان صنعتی و کشاورزی مردمان ثروتمند و بازرگان سیرافی بود و علاوه بر تامین مایحتاج آب و خوراک سیرافیان، محل زندگی تابستانه خانواده‌ های سیرافی بود. جم تا سال ۱۳۸۲ جزء بخشهای كنگان بود و از این تاریخ به شهرستان تبدیل شد.

تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای دو بخش جم و بخش ریز، سه شهر: جم و ریز و انارستان، پنج دهستان: (جم، کوری حیاتی، انارستان، تشان، ریز) می باشد. همچنین مرکز این شهرستان یعنی شهر جم نیز از چندین روستای بزرگ (محله) شکل گرفته‌است که عبارتند از: ولایت، خواجه احمدی، قلعه کهنه و مالچه.

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان از شرق و شمال‌ شرقی به استان فارس، از جنوب و جنوب‌ غربی به شهرستان کنگان و از شمال به شهرستان دشتی و شمال‌ غربی شهرستان دیر محدود است. از نظر ارتباطی نیز این شهرستان از یک طرف، به شهرستان مُهر، از توابع استان فارس متصل و از طرف دیگر، از طریق اتوبان ۴ خطهٔ جم ـ عسلویه، به منطقهٔ عسلویه، قطب اقتصادی انرژی ایران متصل شده‌ است.

آب و هوا: جم در منطقه‌ای کوهستانی با درجه حرارت متوسط ۲۳ درجه سانتیگراد (۸ درجه کمتر از عسلویه) از خنکترین شهرهای استان بوشهر است. نزدیکی به خلیج فارس، آب و هوای مطلوبی جهت پرورش گیاهان و درختان فراهم آورده است. اختلاف دمای هوا با کنار ساحل خلیج فارس که در برخی از روزهای سال تا 10 درجه سانتیگراد میرسد و همچنین رطوبت ملایم آن، این منطقه را به یکی از خوش آب و هواترین مناطق جنوب ایران تبدیل نموده است.

ارتفاع از سطح دریا: حدود ۷۰۰ الی ۸۰۰ متر

فرهنگ و آداب و رسوم: وجود منابع کاریِ فراوان در این منطقه جم را به یک شهرستان مهاجر پذیر تبدیل کرده است که نتیجه آن ورود فرهنگ‌ های گوناگون به این منطقه است. از نظر وسعت بخش ریز از بخش جم بزرگ ‌تر است اما از لحاظ جمعیت و تراکم جمعیتی بخش جم جمعیت بیشتری را در خود جای داده‌ است. مردم بومی این شهرستان اکثراً اصالتا از مردم بختیاری هستند و بسیاری از آنان نیز به دلیل برخورداری از منابع بهتر از بخش اسیر در استان فارس که قبلاً جزو قلمرو استان بوشهر به شمار می رفت به اینجا مهاجرت کرده اند.

جمعیت: طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، شهرستان جم ۵۱٬۴۴۶ نفر جمعیت دارد.

زبان محلی: گویش جمی نام گویش مردم این منطقه می ‌باشد. این گویش  در زمره زبان پهلوی رایج در مناطق جنوبی ایران است.

جاذبه های گردشگری: قنات های روستای تشان، حسینیه ریز، مسجد دوره اسلامی ریز، کوه پردیس (پدری)، باغ ‌های زیبای لیمو و زیتون، امامزاده بی ‌بی‌ بانو، امامزاده هاشم (پیر بیراهه آبگرمک)، جنگل گلوبردکان، مناظر زیبای گود لحبید خوار و حمام قاجاریه و آسیاب آبی گلوقلات.

سوغات و صنایع دستی: حصیر بافی، عبابافی، منبت، گره سازی (گره سازی امروزدیگر رایج نیست) گلیم، گبه، قالی و جاجیم. رشته های گلیم و گبه به دلیل اینكه از بازارخوبی بهره مند است فعال هستند، اماعبا بافی رو به فراموشی است. سفال گری به دلیل نبودن بودجه كافی در دسترس هنرمندان و دور بودن از مركز از كیفیت خوبی برخوردارنیست. ماهی و میگو، خرما نیز از سوغات دیگر این شهرستان هستند.

غذای محلی: به سبب ساحلی بودن استان بوشهر و محدود بودن كشاورزی و دامداری، ماهی و میگو سهم عمده ای در خوراک مردم استان بوشهر دارند. انواع قلیه رایج ترین غذای محلی شهرستان جم به شمار می آیند. قلیه یک واژه عربی است و مفهوم عام آن نوعی خوراک است كه از گوشت درست می كنند. منظور از قلیه؛ خورش ماهی و میگو است. قلیه انواع مختلفی دارد که قلیه اسفناج، بادنجان، كدو ترش، برنج، به، هویج، پیتی، سغدی، قلیه ماهی، قلیه میگو، كباب میگو، آبگوشت ماهی، شینسیل میگو، دم پخت ماهی، ماهی شكم گرفته، كباب ماهی، ماهی شور پلو، عرق گیر ماهی، پلو ماهی، حواری ماهی، ماهی تنوری، ماموسه و پاكوره از جمله برخی از آنها هستند. برخی دیگر از انواع غذاها چون: دلمه برنج، دلمه برگ مو، خوراک چغندر، خوراک سیب زمینی، خوراک فاسولیا، گنمه، دم پخت ماش، خورشت جگر، خورشت گل كلم، خورش كلم پیچ، خورش لوبیا سبز، خورش بادمجان، دال عدس، حلوای عسلی و ... از دیگر غذاهای محلی این منطقه به شمار می آیند. در شهرستان جم پختن دو نوع نان معمول است: یكی در تنور و دیگری روی تابه. نان شیرین، قراپیچ و پادرازک نیز از انواع دیگر نانهای منطقه است. رنگینک، حلوا خرمایی، خارک پخته، چنگال نیز در این شهرستان تهیه میشود.

بهترین زمان بازدید: اوایل بهار و پاییز و زمستان

منابع:
fa.wikipedia.org
jam-tourism.mihanblog.com