نام: بندر بوشهر

نام قدیمی: نام بوشهر در کتاب ‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام ‌های مختلفی نظیر «رام اردشیر»، «ابوشهر»، «لیان» و «ریشهر» به ثبت رسیده‌است.

وجه تسمیه: بنای بوشهر به اردشیر ساسانی نسبت داده شده و نام اصلی آن «رام اردشیر» بوده‌ است. گفته می ‌شود که «رام اردشیر» به مرور زمان به «ریشهر» تبدیل شد.

استان: بوشهر

تاریخچه: بندر بوشهر از بنادر قدیمى و تاریخى ایران بشمار مى رود و داراى قدمت تاریخى و درخشان و سابقه پنج هزار ساله مى باشد . اسناد بدست آمده از منطقه ریشهر واقع در 3 کیلو مترى بندر بوشهر نمایانگر این است که از هزاره سوم پیش از میلاد این بندر شهرى آباد بوده و از مراکز عمـده امپراطورى باستانى عیلامى بشمـار مى رفته است . سنگ نوشته هاى ایلامى بدست آمده مشخص مى کند که بوشهر در آن عصر دهکده اى به نام لیان بوده است . بنا به اظهار گیرشمن باستان شناس فرانسوى بوشهر در عصر سلوکیان احداث شده و در عهد اردشیر بابکان سر سلسله ساسانیان ، شهر رام اردشیر در دو فرسنگى بوشهر بنا شده بود که خرابى هاى تاریخى ریشهر از آثار آن مى باشد. بندر بوشهر در زمان نادر شاه بعنوان مهمترین پایگاه دریایى و ساخت کشتى هاى جنگى مورد استفاده قرار مى گرفت. این بندر در عهد زندیان مرکز اصلی صادرات و واردات کالا و مهمترین منبع درآمد حکومت به شمار می رفت. اعتبار و رونق بازرگانى بندر بوشهر به عنوان تنها بندر معتبر در زمان قاجار بخصوص در زمان ناصرالدین شاه به اوج خود رسید و از این رو مهاجرت از مناطق مجاور فزونى گرفت و جمعیت شهر رو به ازدیاد گذاشت در این زمان بندر بوشهر به عنوان مرکز گمرکات جنوب انتخاب و اداره ای تحت عنوان شعبه گمرکات جنوب در آن تآسیس گردید و پس از آن به عنوان تنها بندر معتبر ایران به یکی از مراکز اصلی داد و ستد در منطقه خلیج فارس مبدل گشت . این روند ادامه یافت تا با تأسیس راه آهن ایران و پیدایش شرکت نفت ایران و انگلیس و رونق بندر خرمشهر تدریجاَ بندر بوشهر اعتبار سابق خود را از دست داد. در پی تعطیلی بنادر امام خمینی و خرمشهر در زمان جنگ تحمیلی تلاش و پایدارى این بندر و تخلیه و بارگیرى بیش از ظرفیت با وجود کمبود اسکله و امکانات و وجود پس کرانه هاى بزرگ با پتانسیل ها بالا و همسایگى با کشورهاى داراى بازار مصرف بالا سبب گردیده تا با نگرش نوین رونق گذشته خود را مجددا از سرگیرد و به یکی از پر رونق ترین و فعال ترین بندر تدارکاتی و پشتیبانی مبدل گردد.

تقسیمات کشوری: این شهرستان از دو بخش مرکزی و خارک تشکیل شده‌است

موقعیت جغرافیایی: شهرستان بوشهر از شمال به شهرستان گناوه، از شرق به شهرستان دشتستان، از جنوب به شهرستان تنگستان و از غرب به خلیج فارس منتهی می ‌شود. بنـدر بوشهر در منتهـى الیـه شمال شبه جزیره اى نسبتا کوچک در سواحل خلیج فارس در نقطه اى به مختصات 28 درجه و 58 دقیقه شمالى ،50درجه و 50 دقیقه شرقى واقع شده است طول این شبه جزیره 14 کیلومتر مى باشد

شرایط اقلیمی و آب و هوا: بندر بوشهر داراى آب و هواى نیمه حاره است. در تابستان بسیار گرم و مرطوب و در زمستان معتدل مى باشد. دماى هوا در فصل تابستان از 35 تا 40 درجه سانتى گراد متغیر است و این در حالیست که دماى هوا در زمستان ممکن است به 2 درجه سانتى گراد برسد. رطوبت نسبى در فصل زمستان بین 40% تا 80% و در فصل تابستان بین 30% تا 99% متغیر مى باشد. وضعیت جزر و مد جزر و مد در بندر بوشهر روزانه است افت و خیز متوسط آب از 1 متر تا 6/1 متر متغیر است. بیشترین خیز آب ممکن است به 2 متر و کمترین افت آب نیز حدود 7/ متر مى باشد.

مساحت: ۹۸۴٫۵ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا

ویژگیهای طبیعی: خلیج فارس مهمترین قسمت استان و بندر بوشهر را تشکیل میدهد. شهرستان بوشهر به حالت شمال باختری - جنوب خاوری در كناره خليج فارس قرار گرفته و از نظر پستی و بلندی منطقه ای كم ارتفاع است، به همين جهت كوه های قابل ذكری در آن وجود ندارد. مرتفع ترين كوه آن قله كوهمند است که فقط 789 متر ارتفاع دارد.

وضعیت اقتصادی: بندر بوشهر به خاطر عواملی مانند صیادی، وجود نیروگاه اتمی، کشتی سازی و صادرات از این بندر رونق اقتصادی گرفته‌است.

فرهنگ و هنر: بندر بوشهر از اولین مراکزی بود که دارای صنعت چاپ سنگی شد و همچنین بعدها در صنعت یخ سازی و برق پیشرو بود. در حال حاضر اکثریت ساکنان شهر بوشهر، اهل همین بندر هستند. ولی در بین جمعیت غیربومی، اهالی کازرون، شیراز، آبادان، دشتستان و دشتی و تنگستان بیشترین درصد را نسبت به سایر غیربومی ‌ها دارند.

جمعیت: طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ شهرستان بوشهر ۲۵۸٬۹۰۶ نفر جمعیت دارد.

زبان محلی: بیشتر مردم بوشهر به زبان فارسی (لهجه های گوناگون محلی از زبان فارسی بویژه گویش بوشهری) تکلم می کنند و اقلیت هایی از مردم استان هم متکلم به زبان های لری و ترکی قشقایی و عربی و... هستند.

معماری: منظرهٔ شهر آمیزه‌ای از رنگ‌های سفید، زرد و قهوه‌ای است. در خارج از حصار شهر بوشهر زمین های پست قرار داشته به طوری که در طول زمستان و به خصوص در هنگام مد آب دریا، آن جا را آب می گرفته و به شتل العرب یعنی شط العرب معروف بوده و لذا مردم بوشهر با محدودیت زمین مواجه بوده اند و به همین دلیل ساختمان های خود را در طبقات و به طور عمودی گسترش می داده و کوچه ها را نیز تا حد امکان باریک انتخاب می کرده اند تا از زمین موجود حداکثر استفاده به عمل آید. در دوره قاجار در داخل محدوده شهر بوشهر ساختمان های مردم دو، سه و حتی چهار طبقه بوده که از سنگ های فسیلی و ملات گچ و ساروج و بعضا کاه و گل و پوشش تیر چندل ساخته شده و درب و پنجره های آن نیز از جنس چوب ساج بوده که در برابر موریانه و رطوبت کاملا مقاوم بوده اند و احداث خانه های کپری و غیر استاندارد در داخل محدوده شهر ممنوع بوده است. بافت زیبای شهر بوشهر از حدود هفتاد سال پیش یعنی پس از جنگ جهانی اول رونق خود را از دست داده و مصالح مورد نیاز آن که از آفریقا و هند تأمین می شده کمتر در دسترس بوده و ساکنین اصلی شهر شروع به ترک آن و مهاجرت به سایر نقاط کشور کرده اند. پس از جنگ دوم جهانی این مسئله شدت گرفته و پس از انقلاب اسلامی نیز با تخریب بیش از یک چهارم این بافت توسط اداره بندر سیر صعودی این مهاجرت و تخریب شدت چند برابر یافته و هم اکنون به صورت نیمه ویرانه ای درآمده است .

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: محله‌های دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی چهار محلهٔ قدیمی بندر بوشهر هستند. اولین آبادی خارج از بوشهر، روستای سنگی و جفره بوده که هم اکنون به محلاتی از شهر بوشهر فعلی تبدیل شده اند.

جاذبه های گردشگری: شهر باستانی سیراف، شهر باستانی صیرف، شهر باستانی ریشهر،قنات های روستای تشان، غار چهل خانه ،گور دختر ، آب انبار قوامحسینیه ریز، مسجد دوره اسلامی ریز، امامزاده بی بی بانو، امامزاده هاشم (پیر بیراهه آبگرمک)، قدمگاه عباس علی، مسجد بردستان (دیر)، آرامگاه حاج محمد ابراهیم اصفهانی ، مسجد شیخ سادون ،قلعه نصوری، قلعه پهلوانکشی، قلعه زرخضر خان ،کاخ بردک سیاه، گور دختر، کاخ تابستانی کورش کبیر، قصر اردشیر، عمارت ملک،کنسولگری انگلستان در بوشهر، کنسولگری روسیه در بوشهر، کلیسای گرگوری، کنیسه یهودیان، موزه شهید رییس علی دلواری، موزه مردم شناسی، موزه تاریخ طبیعی، کشتی رافائل، کوه پردیس (پدری).

آداب و رسوم: بوشهر یکی از مهم ترین کانون‌ های عزاداری عاشورای حسینی در ایران محسوب می‌ شودو همه ساله پذیرای گردشگران بسیاری از اقصی نقاط ایران در ماه‌ های محرم و صفرمی باشد. سینه‌ زنی سنتی بوشهر برای همگان شناخته شده‌است، دسته‌ های سینه ‌زنی از دایره‌ های متفاوتی تشکیل شده و سبک و سیاق خاص خودش را دارد به طوری که از دور کُند شروع و به دور تند ختم می‌شود.

رویدادهای مهم: هم اکنون ۱۸ اسفند سالروز تأسیس مدرسه سعادت روز بوشهر نام گرفته شده است.

محصولات و فرآورده ها: خرما، ماهی و میگو

سوغاتی: محصولات دریایی (ماهی و میگو) و شیره خرما و ارده از سوغاتی این استان هستند.

غذای محلی: غذاهای محلی بوشهر قلیه ماهی، قلیه میگو و قیمه‌ است.

صنایع دستی: شاخص ترین محصول صنایع دستی استان بوشهر نوعی فرش بنام گبه است. گبه های این مناطق صادراتی هستند و برای کشورهای اروپایی سفارش می گیرند. گرگوربافى، حصیربافى، سفال و سرامیک از دیگر صنایع دستی بوشهر هستند

بهترین زمان بازدید: زمستان

مدت زمان لازم برای بازدید از این شهر: سه روز
 

منابع:
میراث فرهنگی استان بوشهر
fa.wikipedia.org
bushehrport.pmo.ir
nasimjonoub.com
bushehrcity.ir
istta.ir
tasnimnews.com