نام: دهاقان

وجه تسمیه: دهاقان از دهاقانان ( جمع دهاقان) که به معنای ده نشین، در مورد هر ایرانی اعم از شهری و روستایی و مالک به کار می رفته گرفته شده است. در فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبی کشور نیز در مورد دهاقان واژه دهقان به کار رفته است.

استان: اصفهان

تاریخچه: بقایای چندین سکونتگاه بشری ازجمله بودجان (بودگم) و روستاهای قدیمی چون پوده، قمبوان، لاریچه، قهه، قمیشلو و... نشانگر قدمت سکونت و فرهنگ در این شهرستان است.

تقسیمات کشوری: این شهرستان دارای سه دهستان به نامهاي قمبوان، موسي آباد و همگين است و در حدود ۱۳روستا دارد.

موقعیت جغرافیایی: دهاقان مركز شهرستان دهاقان و در فاصله ۹۶ كيلومتري جنوب غربي شهر اصفهان در مركز فلات ايران و در دامنه شرقي كوه ‌هاي زاگرس واقع شده ‌است. اين شهرستان از شرق به شهرستان شهرضا، از غرب به شهرستان بروجن از توابع استان چهارمحال بختياري، از شمال به شهرستان مباركه و از جنوب به شهرستان سميرم محدود مي ‌شود و در ميانه راه شوسه بروجن – شهرضا واقع شده‌ است. دارای موقعيت جغرافيايي ۵۱ درجه و ۳۹ دقيقه طول جغرافيايي و ۳۱ درجه و ۵۶ عرض جغرافيايي مي‌ باشد. دهاقان در منتهی الیه جنوب غربی استان، در همسایگی استان چهارمحال بختیاری قرار دارد و فاصله مرکز این شهرستان تا اصفهان حدود 100 کیلو متر است.

آب و هوا و شرایط اقلیمی: از لحاظ طبيعي آب و هواي بخش دهاقان به دو منطقه تقسيم مي شود: الف) منطقه شمال و شرق كه ناحيه اي است نيمه خشك، ميزان بارندگي نسبت به قسمت جنوبي و غربي كمتر و داراي دشتي نسبتاً وسيع و مناسب براي فعاليت هاي كشاورزي و دامپروري است. ب) منطقه جنوب و مغرب، ناحيه اي است كوهستاني با تپه ها و كوههاي مرتفع كه ميزان بارندگي و رطوبت آن، نسبت به منطقه شمال و شرق بيشتر است. اين شهرستان داراي آب هواي سرد و كوهستاني با زمستانهايي نسبتا سرد و تابستانهايي نسبتا معتدل است.

مساحت: حدود 106993 کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۲۰۵۰ متر

محصولات: تاكستان ‌هاي انگور، باغهاي گردو وبادام، زردآلو، سيب ،گلابي ،به مهم ترين بخش اين منطقه كشاورزي را به خود اختصاص داده‌است. خيار،گوجه فرنگي، فلفل دلمه اي، گل رز و گل سرخ دهاقان كه محصول گلخانه‌ هاي دهاقان مي ‌باشد از شهرت خاصي برخوردار است. از ديگر محصولات كشاورزي دهاقان میتوان گندم، جو و لوبيا (چيتي وسفيد)، نخود، عدس و ماش را نام برد.

گیاهان منطقه: گلسرخ در دهاقان بوفور چه در منازل وچه درمزارع يافت ميشده كه متاسفانه در حال حاظر رو به كاستي است. گل رز دهاقان در رنگهاي مختلف شهرت دارد. گل لاله در رنگهاي سفيد، زرد و صورتي در مزارع و صحرا ها (بصورت خود رو) در اوايل بهار ظاهر ميشود. گل لاله واژگون دهاقان نیز معروف است که در صحرا ها و كوهستانهاي اطراف می روید. گل حسرت در انواع سفيد و صورتي بصورت وحشي در اواخر پائيزاز زمين سر ميزند و شباهتي بگل زعفران دارد. سنبله بصورت وحشي در اوايل بهار سر ميزند، گل زنبق بصورت اهلي در باغچه ها وبصورت وحشي در صحرا ها وجود دارد و گل ختمي نیز در انواع سفيد، صورتي، قرمز در مزارع و صحرابطور خودرو ميرويد و چند ساله است ومصرف داروئي دارد. همچنین گل گاوزبان بصورت خودرو در باغها و بيابان ميرويد و مصرف داروئي دارد.  نوعي از خانواده گل داوودي زرد نیز دراوايل بهار در كنار جويبارها و چشمه ها ظاهر میشود. گل ارونه در صحراها ميرويد. گل كلاسير بصورت سنبله اي بنفش و چتري سفيد در مزارع و صحراها بوفور يافت ميشود. گل موسير بصورت وحشي در صحراها وكوهستانها ميرويد. گل خبازي (پنيرك و يا ماميران) مصرف داروئي دارد. گل بومادران که به رنگ زرد و بوي خاصي دارد بصورت خودرو در صحراها و باغهايافت ميشود.  گياه  آويشن نیز در دو نوع زيره اي و شيرازي در كوهستانها و بيابانها ميرويد که معطر و طعم دهنده است. طرپه (ترشك ) بصورت خودرو ميرويد و در تهيه آشها و سوپها مصرف ميشود.

فرهنگ و آداب و رسوم: دهاقان از دير باز بعنوان مناطق ييلاقی عشاير ايل قشقايي به شمار مي ‌رفته اما در چند دهه گذشته شمار زيادي از عشاير قشقايي در اين منطقه ساكن شده‌ اند. از آداب و رسوم دهاقان میتوان به تشكيل جلسات متعدد شعر خواني از قبیل تعزيه خواني، مولودي خواني، سرودن شعر، شاهنامه خواني، مثنوي خواني، نظامي خواني و حافظ و سعدي خواني اشاره کرد.

جمعیت: ۳۵٬۱۸۴ (سرشماری سال ۱۳۸۵)

زبان محلی: زبان مردم فارسي داراي لهجه ‌اي نزديك به لهجه بروجني و متمايل به لهجه اصفهاني است.

جاذبه های گردشگری: مناظر زیبای گلهای ارونه و لاله های واژگون در دره گل ارونه و دشت آستانه در اردیبهشت ماه، تختگاه شاه صفی معروف به دره شاه، چشمه علی در جنوب روستای همگین و... از مناظر بی بدیل دهاقان است. در کل میتوان گفت تمام مناطق گردشگری این شهرستان در سه محور گردشگری متمرکز هستند که عبارتند از: محور دهاقان مبارکه، محور دهاقان بروجن، محور بودجان. هر کدام از این محورها دارای جاذبه های گردشگری تاریخی، مذهبی و طبیعی متعدد میباشند. همچنین بازار قدیمی دهاقان، آسیاب محمد رحیم بیک، خانه حسین قلی خان خطایی (حکیم جهانگیر خان قشقایی)، مسجد جامع محله بازار، روستای قمبوان، قلعه ناصرخان روستای علی آباد جمبزه، حمام لاریچه، مسجد جامع قهه، قلعه بختیار همگین، خانه های موسی آباد و...نیز از دیگر آثار تاریخی و گردشگری شهرستان دهاقان میباشند.

صنایع دستی و سوغات: تخت کشی، گیوه دوزی، صابون سازی، قفل سازی، پارچه بافی، نخ ریسی، گلیم بافی، کارگاه رنگرزی با مواد طبیعی و وجود دارهای قالی نفیس یلمه در روستای علی آباد جمبزه که خواستگاه این قالی جهانی است از صنایع دستی این منطقه است که متاسفانه بعضی ازبین رفته (تخت کشی، صابون سازی، قفل سازی) و بعضی در حال احیا (پارچه بافی) هستند.

غذای محلی: آب گوشت، گٌندي، كوفته، پلو گندمي، مغولي، ته كوماجداني، آش سبزي، آش ماست، آش كشك، اوماج، كاچي، حليم، شير برنج، سمنو، نوعي حلوا، كله جوش، شله قلمكار، چرب و شيرين و...

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
میراث فرهنگی استان اصفهان
فرمانداری شهرستان دهاقان
شهرداری دهاقان
fa.wikipedia.org