نام: کلیبر

نام قدیمی: بذ

استان: آذربایجانشرقی

تقسیمات کشوری: طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان کلیبر دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های ییلاق، میشه‌پاره، پیغان‌چایی و مولان) و آبش‌احمد (شامل دهستان‌های آبش‌احمد، قشلاق  و سیدان)، دو نقطه شهری به نام‌های کلیبر و آبش‌احمد و 244 آبادی می‌باشد.

پیش شماره و شماره تلفنهای ضروری: شهرداری 04144442071 و هتل آراز 04144442290


مساحت:2072 كیلومتر مربع (4.5 درصد مساحت استان)

کوههای اطراف: از لحاظ پستي و بلندي اين شهرستان منطقه‌اي كوهستاني بوده و رشته كوه اصلي آن با نام قره‌داغ یا ارسباران داراي قلل متعدد با ارتفاعات متفاوت است. بيشتر قلل اين رشته كوه در دو شهر اهر و كليبر واقع شده و از جمله قلل گشت‌سر (2940 متر)، قاضي بلاغ (2700 متر)، شيور (2652 متر)، سارپارق (2860 متر) و زينقالو (2900 متر) در این منطقه استقرار يافته‌اند.

جمعیت: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان کلیبر در حدود 48837 نفر (1.3 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 9887 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 12205 نفر و جمعیت روستایی آن 36632 نفر و تعداد خانوار آن 12780 خانوار است.

زبان محلی: ترکی آذری

ارتفاع از سطح دریا:  1144 متر

آب و هوا: شهرستان کلیبر از نظر آب و هوا چهار فصل، داراي تابستان‌هاي معتدل، كوه‌هاي جنگلي پوشيده از درخت و زمستان‌هاي پربرف است.

موقعیت جغرافیایی: در 165 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان خداآفرین، از سمت شرق با استان اردبیل، از سمت غرب با شهرستان ورزقان و از سمت جنوب با شهرستان اهر هم‌مرز است.
عرض جغرافيايي: 860/38   درجه (38 درجه و 52 دقيقه)  شمالي، طول جغرافيايي: 053/47  درجه(47 درجه و 2 دقيقه) شرقي

وضعیت اقتصادی: با توجه به مراتع نسبتاً غنی با تنوع گیاهی بالا، جنگل‌های ارسباران با فلور غنی، پتانسیل مناسب جهت زنبورداری به دلیل مراتع و جنگل ها، تولید بیش از 95 درصد پنبه، بیش از 80 درصد سماق و 52 درصد زغال اخته استان، محوریت سرمایه‌گذاری این شهرستان را بر پایه كشاورزی، دامداری و توسعه بخش گردشگری استوار کرده است.

تاریخچه: کلیبر، که در نوشته‌های وقایع نگاران اسلامی تحت عنوان بذ یا بذین شناخته میشود، پایگاه بابک خرمدین بود. او در سال ۸۱۶ میلادی علیه خلافت اسلامی قیام کرد و در سال ۸۳۶ میلادی با خیانت افشین شکست خورد و کلیبر به دست اعراب افتاد. حوادث دوران مقاومت دو دهه‌ای بابک، کلیبر را در کانون توجه مورخین مسلمان قرار داد.
مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر, نوشته علی بن حسین مسعودی، نخستین کتابی‌ است که در مورد کلیبر مطلبی نوشته است. مسعودی مینویسد، در ناحیه بذین با مریدان جاودان، پسر شهرک، قیام کرد. بعد از یک سری شکستها بابک در موطن خود محاصره شد ...بذین که زادگاه او بود، حالیه در ۳۲۳ هجری، هنوز مملکت بابک نامیده میشود. ابن اثیر در کتاب الکامل فی التاریخ صفحات زیادی را به کلیبر اختصاص داده است. نوشته او چنین آغاز میشود، آغاز به پا خواستن بابک به سال ۲۰۱ بوده است. پایتخت او شهر بذ بود و از سپاهیان خلیفه بسیاری را کشته بود.

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: در کل این شهر به دو بافت قدیمی و جدید تقسیم شده، وقتی از تبریز به کلیبر میرسید ورودی شهر یک میدان کوچک و شیب دار است که سه جهت بیشتر ندارد: راهی که وارد شهر شده اید، خیابان سمت چپ که شما را به داخل شهر و بافت قدیمی آن می رساند.

جاذبه های گردشگری: قلعه بابک یا قلعه بذ (مهم‌ترین اثر به جا مانده از تمدن‌های گذشته در ۵ کیلومتری جنوب غربی کلیبر)، قلعه پیغام (در ۱۰ کیلومتری جنوب کلیبر در نزدیکی روستای پیغام مربوط به دوران قبل از اسلام)، مسجد جامع کلیبر، قصر آيینه‌لو، تفرجگاه قلعه دره‌سی (در ۳ کیلومتری جنوب غرب کلیبر (اخیرا در این منطقه عملیات اجرایی ساخت تله‌کابین و مجتمع تفریحی آغاز شده است)، تاسیسات آب‌درمانی کلیبر که در تیر ماه ۱۳۹۲ راه اندازی شد، بزرگ‌ترین مجتمع آب درمانی کشور است.

آداب و رسوم و رویدادها ی مهم: برگزاری سالانه جشنواره فرهنگی ورزشی عشایر در فصل بهار، برگزاری جشنواره زغال اخته

افراد سرشناس: بابک خرمدین، اسدلله خان محمد خانلوعشایری، عاشق علی‌ کلیبرلی، علیرضا غضنفری، خانعلی صیامی، خسرو سرتیپی، علیرضا خان رشیدی کلیبر

محصولات: پنبه، سماق، زغال اخته، انار

سوغاتی: انار، زغال اخته، سماق (زغال اخته را بصورت خشک شده بدون هسته نیز میتوانید در این منطقه تهیه کنید.)

غذای محلی: تورشولو آش که نوعی آش رشته میوه ای است و با زغال اخته همراه با میوه های دیگر و سبزیجات تهیه میشود.

صنایع دستی: ازمهم ترين صنايع دستي كليبر ميتوان به ورني بافي اشاره كرد که بوسیله هنرمندان عشایر استان در نقاط روستایی و شهری اهر و کلیبر توسط زنان بافته می شود. ورنی ارسباران در اروپا و حوزه خلیج فارس خریداران بسیار دارد.

گیاهان منطقه: گیاهان دارویی از جمله بابونه، کاسنی، چای ک.هی، نسترن، پونه، شبدرقرمز، کاکوتی، بیدمشک، ترشک، کنگر، گون، ریحان، پونه و....انواع درختان ازجمله، گردو، زغال اخته، انار، انجیر، سماق و...

جانوران بومی و مهاجر: علاوه بر حیوانات جنگلی این منطقه نظیر خرس قهوه ای، گرگ، روباه،کل و بز وحشی، قوچ و میش ارمنی، آهو و...معروفترین گونه جانوری این منطقه و کلا ارسباران، سیاه خروس است، زیرا این گونه در کشورهای دیگر و ایران کمیاب و نادر است. عقاب طلایی، عقاب شاهی، کرکس، هما از دیگر گونه های این منطقه و ارسباران هستند. مارال (گوزن قرمز) گونه منقرض شده منطقه حفاظت شده ارسباران است.

بدترین و بهترین زمان بازدید: آنهایی که زیاد سفر کرده اند می دانند که زیباییهای ارسباران بخصوص منطقه کلیبر کم نظیر و بسیار جالب و در ماه های اردیبهشت ،خرداد و تیر ماه طبیعت زیبایی و توانایی خود را به نمایش می گذارد . زمستان این منطقه سرد و پربرف است و لذا برای سفر مناسب به نظر نمیرسد.

مدت زمان لازم برای بازدید از این شهر: یک الی دو روز

مسیر پیشنهادی: این شهر در ۴۵ کیلومتری شمال غرب اهر، ۲۱۰ کیلومتری شمال شرق تبریز و ۸۱۲ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده‌است. مسیر راه کلیبر – اهر به درازای تقریبی ۴۵ کیلومتر یکی از مسیرهای دسترسی به این منطقه است. راه های منشعب از مرکز شهرستان عبارتنداز: جاده شوسه کلیبر- مغان (اصلاندوز) و خمارلو به سمت شمال شرقی که این جاده تا سه راه اسکانلو به طول ۶۰ کیلومتر و تا خمارلو به درازای ۷۱ کیلومتر شوسه است.

تورلیدر مناسب برای این شهر: امین موسوی (تور لیدر)
 

منابع:
استانداری آذربایجانشرقی
فرمانداری کلیبر
fa.wikipedia.org
kaleybar.com
iew.ir
beytoote.com
ordup.com
tabriztourist.ir
anobanini.ir