نام: مرند

نام قدیمی: مانداگارانا

استان: آذربایجانشرقی

تقسیمات کشوری: طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان مرند دارای دو بخش به نامهای مرکزی (شامل دهستانهای دولت‌آباد، بناب، کشکسرای، میشاب، زنوزق، هرزندات غربی و هرزندات شرقی) و یامچی (شامل دهستانهای ذوالبین و یکانات)، 5 نقطه شهری به نام‌های مرند، بناب، زنوز، کشکسرای و یامچی و 121 آبادی میباشد.

مساحت: 3286 كیلومتر مربع (7.2 درصد مساحت استان)

جمعیت: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان مرند در حدود 239209 نفر (6.4 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 124323 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 148875 نفر و جمعیت روستایی آن 90334 نفر و تعداد خانوار آن 69512 خانوار است.

زبان محلی: ترکی آذربایجانی، همچنین در برخی از روستاها به زبان تاتی صحبت می‌ شود.

ارتفاع از سطح دریا: شهرستان مرند در منطقه كوهستاني قرارگرفته و بيش از دوسوم مساحت آن اراضي ناهموار تشكيل مي دهد. بنابراين ارتفاع اراضي جلگه‌اي از سطح دريا بين 900 تا 1500 متر متغير بوده كه ارتفاع پست‌ ترين نقطه در دشت يكانات از سطح دريا 900 متر و در مرتفع‌ ترين نقطه يعني قله ميشاب (ميشو) بالغ بر 3125 متر مي‌ گردد.

آب و هوا: میزان متوسط بارندگی در مناطق مختلف شهرستان متفاوت بوده و از۲۲۰ میلی‌متر در منطقه هرزندات و یکانات؛ تا ۳۷۳ میلی‌متر در حومهٔ مرند و پیام در سال با پراکنش‌های متوسط در نوسان می‌باشد. حداقل درجه حرارت مطلق ۲۲- درجهٔ سانتی‌گراد و حداکثر آن ۳۷ درجهٔ سانتی‌گراد بوده و تعداد روزهای یخبندان از ۱۰۹ روز تجاوز نمی‌کند.

موقعیت جغرافیایی: در 60 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان جلفا، از سمت شرق با شهرستان‌ های ورزقان، از سمت غرب با استان آذربایجان غربی و از سمت جنوب با شهرستان شبستر هم‌ مرز است.

وضعیت اقتصادی: اقتصاد مرند بيشتر بر پايه کشاورزي استوار است. تمام منطقه مرند بنا به شرايط طبيعي، برای دامداري، کشاورزي و باغداري مناسب مي باشد. این شهرستان با دارا بودن حدود 11 درصد كل اراضی باغی استان، ظرفیت بالای تولید عسل، ظرفیت بالای تولیدات دامی به ویژه گوشت مرغ و گوشت قرمز، پتانسیل مناسب دامپروری، 9 معدن فعال، مزیت نسبی در تولید محصولات كانی غیرفلزی و واقع شدن در مسیر راه آهن سراسری كشور به اروپا، قفقاز و آسیای مركزی، پتانسیل زیادی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌ های صنعت و معدن و صنایع تبدیلی كشاورزی دارد.
در سال‌هاي اخير به علت کاهش آب سفره‌ هاي زيرزميني کشاورزان تدابيري جهت تطبيق باشرايط آب و هوايي انديشيده و براي مقابله با خشکسالي وکمبودهاي آب زراعتي تحول نويني در نوع کشت محصولات ابداع کرده‌اند. از آن جمله مي‌توان به کشت زعفران که در اقتصاد کشاورزي به گياه طلایي مشهور است اشاره کرد. اخيرا به صورت گسترده در دهستان بناب واقع در شرق مرند ترويج گرديده و از مرغوبيت و معروفيت خاصي برخوردار شده است. صنعت مرند با ايجاد شهرک صنعتي درقسمت شمالي و با رغبت بخش خصوصي نویدبخش چشم‌انداز درخشانی است. با راه اندازي واحدهاي صنعتی در این شهرک و سرمايه‌ گذاري هاي صنعتي جديد اميد مي‌رود گام مهمي در رفع بيکاري و اشتغال‌ زايي جديد برداشته شود.

تاریخچه: بر اساس تحقيقات تاریخی، مرند در اقتدار کلده و آشور مرکز مهمي بوده است. به روايتي کلمه مرند در زبان ارمني به معناي دفن يا دفينه است که گويند مرند محل دفن نوح پيغمبر است و بنا به قولي محل دفن مادر نوح پيغمبر مي باشد. مورخان قديم نوشته‌ اند که مرند پايتخت واسپورگان در دوره ساساني بوده و بقاياي آتشکده‌ اي در تپه خاکستري مرند مي‌ تواند دليل آن باشد. در تواريخ قديم نقطه‌اي که از لحاظ جغرافيايي منطبق با سرزمين مرند بوده به نامهاي مورندا و مانداگارانا معروف بوده و نشانه‌ هايي ازتمدن ساساني و مادها در اين منطقه وجود دارد که از طرف بسياري از مورخان تاييد شده است. بطلميوس جغرافيدان معروف يونان از اين منطقه بنام مانداگارانا ياد مي‌کند که منطبق بر مرند امروزي است.

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: مرند از جند محله تشکیل شده بود به نامهای یکان، رفیع آباد، یالدور نخودبیگ، قنبرچشمه، بازار، یوخاری کوچه، ایستگاه، قره آغاج، دولر، مومنلر، سیدلر، زمینّی لر، چهل گز و قوشا دکانلار

جاذبه های گردشگری: مسجد جامع مرند (مربوط به قرن 8 هجری)، کاروانسرای مرند (در 23 كيلومتري مرند مربوط به قرن 8)، مسجد بازار مرند، امامزاده احمد و امامزاده ابراهيم، آبشار عیش‌آباد (در قسمت کوهستاني ميشو غربي در نزديکي روستاي عيش‌آباد)
از مناطق تفریحی مرند نیز می‌توان به گردنه پیام، روستاهای ملایوسف و کندلج در ۵ کیلومتری شمال مرند و چشمهٔ باش کهریز و قنات بزرگ و بسیار معروف بَی گوزی (=چشمه داماد) در شمال روستای دیزج علیا که از دل کوه میشو بیرون می‌آید اشاره کرد.

محصولات: سیب زنوز مشهور است. انواع میوه ها و گیاهان کوهی و دارویی در این منطقه فراوان است.  شهرستان مرند بزرگترین تولید کننده قیسی و برگه زردالو نه تنها در استان بلکه سراسر ایران میباشد

صنایع دستی: در شهر مرند و نیز در تمام شهرها و روستاهای حومهٔ آن، کارگاههای بزرگ و کوچک بافت قالی و قالیچه، گلیم و خورجین دایر است. از دیگر صنایع دستی شهر مرند، بافت انواع سبدها برای حمل نان و میوه از ساقهٔ گندم است که به نوبهٔ خود از شهرت زیادی برخوردار است. فانوسکابافی: روستای هوجقان، یکی از مناطقی است که سال‌های سال، مردم آن‌جا در بافتن فتیله‌های چراغ، مهارت کامل داشته و تولیدات خود را به سراسر کشور عرضه می‌کردند. با گسترش نیروی برق و روشنایی الکتریسیته و رکورد فروش فتیله، مردم صنعت‌گر این روستا به بافتن «فانوسقه» یا کمربندهای نظامی و نوار کفش پرداختند و در حال حاضر، یکی از مراکز مهم تولید این محصول می‌باشد. سفال‌گری و سرامیک‌سازی: محصولات سرامیک، در چند کارگاه شهر زنوز تولید می‌شود. استادکاران سرامیک زنوز، از نوعی خاک مرغوب (کائولن یا خاک چینی) استفاده می‌کنند و به نقاط دیگر جهت فروش، صادر می‌نمایند. علاوه بر کارگاههای سرامیک‌ سازی، کارگاههای سفال‌گری نیز در بعضی از مناطق شهر مرند و روستاهای اطراف وجود دارند.

پوشش گیاهی:  وجود آب و هواي معتدل سرد و همچنين نامناسب بودن بارش سبب شده كه پوشش گياهي این شهرستان نیز از آب و هواي آن تبعيت نمايد. بدين معني كه اگر بارش و ميزان نزولات هوا متناسب باشد پوشش گياهي بهتر رشد كرده و در غير اين صورت وضع پوشش گياهي  مطلوب نخواهدبود. پوشش گياهي اين منطقه از نوع استپ بوده و در بهار رويش گياهي به مدت 11 روز تمام مناطق كوهستاني ميشاب و ساير مناطق را مي پوشاند. ارتفاع گياهان تا 60 سانتيمتر نيز مي رسند.

بهترین زمان بازدید: بهار تا اوایل پاییز بهترین زمان بازدید از طبیعت زیبای مرند است.

مدت زمان لازم برای بازدید از این شهر: یک الی سه روز

مسیر پیشنهادی: مرند در 60 کیلومتری تبریز مرکز استان واقع شده است.

تورلیدر مناسب برای این شهر: آقای علیزاده (مدیر تریپ یار)
 

منابع:
استانداری آذربایجانشرقی
fa.wikipedia.org