نام: سراب

نام قدیمی: سراو، سراره

وجه تسمیه: سراب چون در كنار سراورود ساخته شده آن را سراو يا سراب نام نهاده اند.

استان: آذربایجانشرقی

تقسیمات کشوری: طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان سراب دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های رازلیق، ابرغان، آغمیون، صائین، حومه و ملایعقوب) و مهربان (شامل دهستان‌های آلان برآغوش، اردلان و شربیان)، چهار نقطه شهری به نام‌های سراب، مهربان، شربیان و دوزدوزان و 186 آبادی می‌باشد.

مساحت: 3452 كیلومتر مربع (7.6 درصد مساحت استان)

کوههای اطراف: رشته كوه سبلان در شمال و رشته كوه بزقوش در جنوب، ارتفاعات ايلانجوق

رودخانه ها: مهمترین رودخانه‌های جاری در منطقه عبارتنداز سوین، آغمیون، پسلر، و تاجیار که از دامنه‌های سبلان نشاُت گرفته واز شمال شهر به سمت جنوب جریان می‌یابند و رودخانه وانق‌چای که از کوه‌های بزقوش سرچشمه می‌یابد، در جنوب سراب با پیوستن به سایر رودخانه‌ها، آجی‌چای را تشکیل می‌دهد و در منطقهٔ مهربان، رودخانهٔ ارزنق به آنها ملحق می‌شود. روی‌هم‌رفته شهرستان سراب یکی از مناطق نسبتاً پرآب استان آذربایجان شرقی به شمار می‌رود و علاوه بر آب‌های سطح‌الارضی تعداد ۱۳۵ حلقه چشمه و قنات نیز در منطقه وجود دارد.

جمعیت: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان سراب در حدود 131934 نفر (3.5 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 44846 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 59493 نفر و جمعیت روستایی آن 72441 نفر و تعداد خانوار آن 37053 خانوار است.

زبان محلی: آذری

ارتفاع از سطح دریا: ارتفاع مركز شهرستان از سطح دريا حدود 1650 متر است و رشته كوه بزقوش با ارتفاع 3302 متر بلندترين نقطه دشت سراب را از شهرستان ميانه جدا مي سازد.

آب و هوا: شهرستان سراب به واسطه قرار گرفتن ما بین دو رشته کوه بزقوش در جنوب و ارتفاعات سبلان در شمال دارای آب و هوایی سرد و کوهستانی است که در تابستان معتدل و درزمستان‌ها دارای آب و هوای سرد بوده و یکی از نقاط سردسیر کشور به شمارمی رود.

موقعیت جغرافیایی: سراب در 130 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با استان اردبیل و شهرستان هریس، از سمت شرق با استان اردبیل، از سمت غرب با شهرستان بستان‌آباد و از سمت جنوب با شهرستان میانه هم‌مرز است.
چهره عمومي اين شهرستان توسط رشته كوه سبلان در شمال و رشته كوه بزقوش در جنوب و پيوستن رشته كوه بزقوش توسط ارتفاعات ايلانجوق به سبلان در شرق شكل يافته که اين عوارض باعث بسته شدن اين شهرستان از سه طرف شمال، شرق و جنوب گشته و منطقه را به صورت چاله و دشتي درآورده است كه به سمت غرب باز مي شود.

وضعیت اقتصادی: اقتصاد منطقه با توجه به موقعيت اقليمي و جغرافيايي  حول محور كشاروزي و دامداري مي باشد و به جهت داشتن آب و خاك مناسب و نيروي انساني كافي اغلب اهالي منطقه در اين بخش فعاليت دارند.

تاریخچه: شهرستان سراب تا سال۱۳۲۴ از بخش‌های تابعه اردبیل بود. در کتاب حدودالعام (سال۳۷۲هجری قمری) به نام‌های سرآو و سراره از این شهر یاد شده‌ است و به دلیل این که بر سر راه ابریشم قرار داشت از قدیم الایام مورد توجه بوده ‌است. سراب در حمله مغول در سال ۶۱۷ هجری آسیب فراوان دید، جنگ شاه عباس و خلیل پاشا در صحرای سراب رخ داده، در سال ۱۲۰۵ هجری قمری به دستور آقامحمدخان سراب را ویران کردند و در سال ۱۲۴۲ هجری قمری نیز فتحعلی شاه مدتی برای تدارک جنگ با روس در سراب به سر برد

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: منطقه ای از شهر که مسجد جامع سراب در آن قرار دارد بافت قدیمی این شهر را شامل میشود.

جاذبه های گردشگری: سنگ‌نوشته اورارتی (در نزديكي روستاي قيرخ‌قيزلار در شمال شرق سراب)، سنگ افراشته‌هاي قيرخ‌قيزلار، سنگ‌نوشته رازلیق، مسجد جامع سراب (مربوط به قرن نهم هجري)،  تپه باستانی قلعه‌جوق (در 2.5 كيلومتري شمال سراب در كنار جاده رازليق به سراب)،  چهارطاق ساسانی آغمیون، مقبره مغولي اسفستان (در 6 کیلومتری شرق سراب منسوب به دوره مغول)

افراد سرشناس: جهانبخت توفیق، سید جواد ابوترابی، استاد جواد دوزدوزانی، استاد عیسی باربد، استاد ميرصالح حسيني، حمید درخشان، محمد نوازی،  جواد زرینچه  

محصولات: گندم، سیب زمینی، سبزیجات، حبوبات و باغ‌های سیب، گلابی، گردو و زردآلو از مهم‌ترین محصولات کشاورزی این شهرستان است که از شهرت خاصی برخوردار می‌باشد.

سوغاتی: کره محلی و لبنیات شهرستان سراب

غذای محلی: صبحانه محلی، آش دوغ، آبگوشت دوغ با کشک محلی، ترشی هفت‌بیجار

صنایع دستی: قاليبافي (نوع فرشي كه در سطح شهرستان سراب در ايام گذشته معروف بود فرش مشايخي بوده كه خواهان زيادي داشته است.)

گیاهان بومی: گل زرد سراب، درخت زالزالک، گیاهان دارویی، خشخاش، علف پشمکی، سیر کوهی، گاو زبان، زرد پیاز، انواع یونجه، فستوک گوسفندی، آویشن، کلاه میر حسن، جو وحشی و علف گندمی ، زرشک، قره میخ، آلوچه وحشی، گون ، نسترن وحشی، سقز و سیاه تلو، گونه های مرتعی غالب ازجمله درمنه، چاودار، جو وحشی و علف گندمی، پنجک، دانه قناری، پونه، تره تیزک، کاکوتی، خاکشیر، اسپرس، تشکر، میخک، بومادران، بابونه، بولاق اوتی، شاطرا، اسپند، دم روباهی و یولاف و... در منطقه کوهستانی بزقوش، سه گونه گون، یک گونه بادام وحشی، یک گونه سرو کوهی و یک گونه کراسوس در لیست گونه های حساس در معرض خطر تهدید قرار دارد .

جانوران بومی و مهاجر: در کوهستان بزقوش پلنگ، كل و بز ، سياه گوش، خرس قهوه اي، رودك، تشي، راسو، جوجه تيغي، سمور سنگي، گراز، گرگ، روباه، خرگوش و سنجاب زمینی ، خفاش نعل اسبی مدیترانه ای و انواع مختلفی از جوندگان از مهمترين گونه هاي پرندگان بومي منطقه خشکزی هستند.

بدترین و بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان بهترین، زمستان بدترین زمان سفر به این منطقه است.

مدت زمان لازم برای بازدید از این شهر: یک الی دو روز

مسیر پیشنهادی: شهر سراب در ۸۶ کیلومتری غرب اردبیل، ۱۳۴ کیلومتری شرق تبریز ، در ۱۸۵ کیلومتری میانه واقع شده‌است و با احداث راه جدید سراب به میانه این فاصله به یک سوم کاهش خواهد یافت تا علاوه بر سراب منطقه ارسباران نیز از بن بست خارج شود.

---

---

تورلیدر مناسب برای این شهر: آقای سعید علیزاده
دارای گواهینماهه جهانگردی و گردشگری از سازمان میراث فرهنگی.
سابقه تورگردانی و فعالیت در زمینه ها گردشگری به مدت ۲ سال. معرفی شده به عنوان تورلیدر در کتاب ایرانگردی دکتر پیتر کربر از آلمان.

---

---

منابع:

استانداری آذربایجانشرقی
shahrdarisarab.ir
sarab-info.blogfa.com
jamejamonline.ir
fa.wikipedia.org