بُسْتانْ آبادْ از شهرهای شرقی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان بستان آباد است. این شهر از سه بخش تاریخی به نام های اسکیکند، بستان آباد علیا و بستان آباد وسطی تشکیل شده است. ساکنان بستان آباد به زبان ترکی آذربایجانی سخن میگویند. این شهر به دلیل واقع شدن در میان دو شهر عمده آذربایجان (تبریز و میانه) از نظر اقتصادی اهمیت بسزایی یافته است.
بستان آباد منطقه ایست کوهستانی که سراسر قسمت جنوبیش را کوههای پربرف و مرتفع پوشاندهاست. شمال آن در امتداد کوههای بزغوش و غرب این شهرستان در امتداد کوههای مورو داغ به ارتفاع ۲۹۶۰ متر در دنباله کوههای مورو داغ و بزقوش بنام تک آلتی و گردنه معروف شبلی قرار گرفته است. مرتفع ترین نقطه شهرستان کوه سهند به ارتفاع ۳۷۷۲ متر میباشد.
دمای مرکز این شهرستان گاهی به ۴۶- درجه سانتیگراد رسیده است و به همین دلیل سردترین شهر ایران لقب گرفته است.
نام قدیمی: اوجان
استان: آذربایجانشرقی
تقسیمات کشوری: طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان بستانآباد دارای دو بخش به نامهای مرکزی (شامل دهستانهای شبلی، قوریگل، مهرانرود مرکزی، مهرانرود جنوبی و اوجان غربی) و تیکمه داش (شامل دهستانهای اوجان شرقی، سهندآباد، عباس شرقی و عباس غربی)، دو نقطه شهری به نامهای بستانآباد و تیکمه داش و 188 آبادی می باشد.
محله های قدیمی بستان آباد: این شهر از سه بخش تاریخی به نام های اسکیکند، بستان آباد علیا و بستان آباد وسطی تشکیل شدهاست.
مساحت: 2795 كیلومتر مربع (6.1 درصد مساحت استان)
جمعیت: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان بستانآباد در حدود 94985 نفر (2.5 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 17954 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 20599 نفر و جمعیت روستایی آن 74386 نفر و تعداد خانوار آن 25564 خانوار است.
زبان محلی: ترکی آذری
ارتفاع از سطح دریا: 1679 تا 1740 متر
آب و هوا: به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوهستان سهند در زمستان سرد و پربرف و دوره یخبندانش طولانی و در تابستان معتدل و مطبوع است. هوای این شهرستان شش ماه از سال خشک و شش ماه دیگر مرطوب میباشد.
موقعیت جغرافیایی: این شهرستان در 45 كیلومتری تبریز واقع شده است و از سمت شمال با شهرستان هریس، از سمت شرق با شهرستان های سراب و میانه، از سمت غرب با شهرستان های تبریز و مراغه و از سمت جنوب با شهرستان هشترود هم مرز است.
کوههای اطراف: کوه سهند،کوه شبلی، کوه آلتی،بیوک داغ، قباق داغ، دروانه داغ، بزداغ، کوه حیدربابا
وضعیت اقتصادی: اقتصاد منطقه بستان آباد وابسته به کشاورزی و دامداری، و نشات گرفته از وجود آب و زمین مرغوب است. شغل اصلی مردم کشاورزی، دامداری، قالیبافی و مشاغل آزاد میباشد در اکثر روستاهای تابع بستان آباد قالیبافی روستائی با نقشه روستاباف، بسیار رونق و رواج دارد و از منابع بزرگ درآمد مردم است.
وجود معادن مختلف در کوههای مجاور، و کارخانههای مجهزی تاسیس شده در کنار جاده تبریز- بستان آباد، رونق بسزائی به اقتصاد و منابع شهرستان بخشیدهاست. واحدها و کارخانههای مختلف از جمله صابون سازی، قندریزی، حلاجی، کشبافی، تولید مواد غذائی در مرکز شهرستان مشغول به کار میباشند. در سالهای اخیر کامیونداری و خدمات حمل و نقل در ردیف عمدهترین مشاغل بستان آباد درآمده است. این شهرستان دارای آبگرمهای متعدد در منطقه صنعت توریسم نیز میتواند در این منطقه بطور اصولی شکل گیرد.
تاریخچه: بستان آباد در محل شهر باستانی و گمشده تاریخی «اوجان» بنا شدهاست. اوجان پایتخت ییلاقی در دوره ایلخانان مغول بوده که بعداً در اثر حوادث روزگار، به کلی منهدم شدهاست. اين منطقه به جهت آنكه در مسير ارتباطي جاده ابريشم قرارداشته و از آب و هواي مناسب دامنه سهند برخوردار بوده همواره داراي جمعيت بوده و در متون تاريخي بازمانده از گذشته به اسامي "اوجن" و يا "اوجان" ذكر اين منطقه به تكرار آمده است.
وجه تسمیه: وجه تسميه آن به سرسبزي و خرمي و چمنزارهاي اين منطقه مربوط مي شود.
جاذبه های گردشگری: دره سعیدآباد، مجتمع آبدرمانی بستان آباد، چشمههای معدنی بستان آباد که در ده اسککندی در 60 کیلومتری جنوب شرقی تبریز واقع شده، تالاب قوریگل در 45 کیلومتری شمال شرقی تبریز و غار آغ بولاغ در جنوب روستای قره چمن از نقاط دیدنی و گردشگری شهرستان بستانآباد محسوب میشوند.
مکانهای تاریخی: نادر تپه سي، قزل كوشك، تپه طاحونه (ديرمان تپه سي)، گورستان آبادي ديزناب و امين آباد، اشرف آباد (مکان شهر اوجان قدیم)
افراد سرشناس: شاعر گرانقدر معاصر استاد محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، خسته قاسم شاعر قرن دوازده در تیکمه داش، حسین شهابی کارگردان سینمای ایران، جواد خیابانی مجری برنامههای ورزشی
محصولات: در بخش کشاورزی محصولاتی چون غلات و سیب زمینی از تولید بالا و مرغوبیت مناسب برخوردار است و در بخش دامداری و در قسمت لبنیات و خصوصاً پنیر از شهرت بسزائی برخوردار می باشد.
سوغاتی: فطیر محلی، معروفترین سوغاتی بستان آباد از گذشته معروف بوده و بزرگترین فطیر (نان سنتی) ایران در شهر بستان اباد پخت شده است
غذای محلی: آبگوشت، انوع آش، کباب
صنایع دستی: فرش بافی و جاجیم بافی
گیاهان منطقه: بومادران و شنگ، گل گندم و آلبالوی وحشی و زنبق کوهی و شیرین بیان و نسترن از گیاهان بومی هستند. گیاهان طبیعی منطقه اغلب به علت تبدیل مراتع به زمین کشاورزی از بین رفته و مقدار کمی از آنها از جمله گرافیدها و خار شتر و انواع Dietalel دیده میشود. در دورهها و نقاط گود اطراف روستاها که آب زیرزمینی بالا و رطوبت زیاد است درختان زبان گنجشک و تبریزی و نارون دیده می شود.
رودخانه ها: رودخانه اوجان چای، رودخانه سعیدآباد، پیرلی چای، آیقرچای، رودخانه قازان چای، رودخانه هشترود که در واقع در حومه بستان آباد قرار گرفته که معرف به رودخانه روستای سلطانگه مباشد.
جانوران بومی و مهاجر: در دهه های قبل این مناطق محل عبور و زیستگاه قوچ و میشهای ارمنی بوده که به قوچ و میشهای منطقه سهند در ارتباط بودند ولی به علت توسعه شهری و ایجاد صنایع در مسیر این ارتباط قطع شده است.
از حیات وحش این منطقه مبتوان به پستاندارانی چون جربیل ایرانی و موش کشتزار و موش مغان و گرگ و روباه و سمور سنگی اشاره نمود . تالاب قوری گل نیز دارای جانوران بومی و مهاجری از قبیل اردک سرسفید، اردک مرمری و اردک بلوطی، انواع مار و قورباغه میباشد. تنها ماهی این تالاب ماهی کپور است.
بدترین و بهترین زمان بازدید: بدترین زمان: زمستان و بهترین زمان بهار و تابستان
مدت زمان لازم برای بازدید از این شهر: یک روز
مسیر پیشنهادی: بستان آباد در استان آذربایجانشرقی، ۴۵ کیلومتری شرق تبریز در مسیر ترانزیتی تبریز-تهران و تبریز-سراب و اردبیل واقع است.
تورلیدر مناسب برای این شهر: تریپ یار، آقای علیزادهدارای گواهینماهه جهانگردی و گردشگری از سازمان میراث فرهنگی.سابقه تورگردانی و فعالیت در زمینه ها گردشگری به مدت ۲ سال. معرفی شده به عنوان تورلیدر در کتاب ایرانگردی دکتر پیتر کربر از آلمان.
منابع:
استانداری آذربایجانشرقیشهرداری بستان آباد
fa.wikipedia.org
بیشتر