باکو (به ترکی آذربایجانی: Bakı)، پایتخت جمهوری آذربایجان، بزرگترین شهر و همچنین بزرگترین بندر این کشور است. این شهر بر ساحل غربی دریای خزر در شبه جزیره آبشوران قرار دارد که یکی از مناطق نفت خیز جهان است. وجود تعداد بسیاری پارک ساحلی و برگزاری برنامه های متعدد هنری از جمله موسیقی، تئاتر و اپرا جذبه خاصی به این شهر داده است.
باکو از جمله شهرهایی است که طبق عهدنامه گلستان و سپس عهدنامه ترکمانچای (۱۲۲۸ ه.ق) بعد از شکست عباس میرزا نایب السلطنه در جنگ های ایران و روسیه، از ایران جدا و به روسیه واگذار شد.
بخش قدیمی شهر باکو (İçəri Şəhər ایچری شَهَر) از آثار ثبت شده یونسکو به عنوان میراث فرهنگ جهانی مطرح است.
در سال 2007 و در نشست وزرای فرهنگی اعضای سازمان کنفرانس اسلامی، باکو به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی برای سال 2009 اعلام شد. در سال 2000 بخش قدیمی باکو ((İçəri Şəhər ایچری شَهَر)) بعلاوه سرای شروانشاهان (به ترکی آذربایجانی، شیروانشاهلار سارایی) و قلعه دختر به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند.
باکوی آذربایجان، همسایه آشنای ایرانی ها و خواهرخوانده تبریز؛ پرجمعیت ترین شهر قفقاز است. از اولین دیدنی های باکو معماری جذاب شهر است که معجونی از آسمان خراش های مدرن آسیایی و خیابان های سنگفرش اروپایی، البته با چاشنی یادگارهای شوروی و دوران کمونیسم میباشد.
باکو دارای ۱۱ منطقه شهری (اداری) شامل عزیزبایف، بیناغدی، قاراداغ، نریمانف، نسیمی، نظامی، صبالی، صابونچی، ختایی، سوراخانی و یاسامال و نیز ۴۸ شهر می باشد. شهرهای بناشده در جزایر موجود در خلیج باکو و شهر صخره های نفتی یا نفت داشلاری که در دریا ساخته شده اند و خارج از باکو و در داخل دریای خزر قرار دارند در رده این ۴۸ شهر می باشند.
وجه تسمیه باکو
نام باکو نامی پهلوی است که از بادکویه گرفته شده است. باک از بک و بغ گرفته شده و به معنی خدا می باشد. جمعیت ترک زبان از عنوان باکی استفاده می کنند که پس از رسمی شدن زبان ترکی آذری رسمیت یافته است. این سرزمین بعدها به عنوان شروان شناخته شد و نامش در مآخذ اسلامی به صورت باکویه، با کوه نیز نوشته شده است.
تاریخچه باکو
اول بار در سدهٔ پنجم میلادی ذکر این شهر رفتهاست. از آنجا که آن زمان بخشی از شاهنشاهی های ایران بوده است، پیوند ناگسستنی با تاریخ ایران دارد. مردم آن مانند بقیه مردم ایران آن روز زرتشتی بودند و برای آتش احترام قائل بودند. شعله های دائمی باکو که منبع آنها گازهایی بوده که از چاه ها بیرون می آمد بر سنت نیایش به آتش در منطقه تأثیر داشته و شهر دارای آرامگاه های زردشتی بوده است. از منظر سیاسی نیز این منطقه مدتها تابع شروانشاهان بود، و پس از انقراض این دودمان (۹۵۷ هـ. ق) به تصرف صفویه درآمد. بعداً مدت کوتاهی تحت استیلای ترکان عثمانی بود (۱۵۸۳_۱۶۰۶ م)؛ دیگر بار به دست ایران افتاد و سرانجام در ۱۸۰۶ بتصرف روسیه درآمد؛ معاهده گلستان در سال ۱۸۱۳ میلادی رسماً آن را به روسیه واگذاشت.
در زمان ساسانیان حضور و نفوذ عنصر ایرانی در کرانه های اران از تالش و باکو تا دربند بسیار قوی و چشمگیر بود. در دورهٔ شروانشاهان، باکو بخشی از شروان بود. پس از این که زمین لرزهٔ بزرگی در قرن ۱۲ میلادی شماخی پایتخت شروانشاهان را ویران نمود، آهسیتان اول باکو را به عنوان پایتخت جدید برگزید. شروان مانند بقیهٔ اران بخشی از سرزمین آذربایجان نبود. آذربایجان به منطقهٔ جنوب رود ارس گفته می شد. باکو پایتخت شیروانشاهان در سده های ۱۴ و ۱۵ میلادی بود و بعد بخشی از ایران صفوی شد. حکومت عثمانی در قرن ۱۶ میلادی طی دوره ای کوتاه به قسمت اعظم قفقاز از جمله باکو حاکم بود. نادرشاه افشار توانست این قسمت از آران، گرجستان و منطقهٔ ارمنستان فعلی را دوباره به ایران بازگرداند. در جنگ های ایران و روس در زمان فتحتعلی شاه قاجار این ناحیه بر اساس عهدنامه گلستان و ترکمانچای از ایران جدا و به دست روس ها افتاد و باکو در اواخر قرن نوزدهم و دههٔ اول قرن بیستم از بزرگ ترین مناطق تولید نفت جهان بود. در حقیقت صنایع نفت آن در اواخر قرن ۱۹ میلادی آغاز شد و باعث توسعه سریع آن شهر گردید.
لغتنامه دهخدا به نقل از منابع تاریخی باکو را اینگونه توصیف میکند: باکو یا باکویه شهری است به عجم به شمال ایران در شبه جزیره آبشوران. این شهر را انوشیروان بنا کرد و دارای آتشکده معتبری بود و معادن نفت آنجا مشهور است. بزرگ ترین معدن نفت ایران زمین در باکویه واقع است و در آن آتش همیشه فروزان بوده است. مردمش اگرچه ترک زبانند اما لغت مخصوص نیز دارند، حاصلش زعفران و نفت سیاه است.
بازی های اروپایی ۲۰۱۵ (به ترکی آذربایجانی:Bakı 2015 Avropa Oyunları) از ۱۲ ژوئن تا ۲۸ ژوئن سال ۲۰۱۵ در شهر باکو، جمهوری آذربایجان برگزار شد. این دوره، اولین دورهٔ بازیهای اروپایی است. آرم این بازی ها شامل سیمرغ، انار و فرش آذربایجانی به عنوان سه نشان تاریخی و فرهنگی جمهوری آذربایجان است. چهارمین دوره المپیک کشورهای اسلامی در۱۲می در شهر باکو برگزار شد و همچنین چندین دوره مسابقات اتومبیل رانی نیز در شهر باکو برگزار شده است.
دانشگاههای دولتی، نفت، علوم پزشکی، زبان، مدیریت، دیپلماتیک و خزر از معروفترین دانشگاههای این شهر بشمار میروند.
مکانهای تاریخی و گردشگری باکو
معروفترین مکان گردشگری باکو محله قدیمی ایچری شهر است که دارای ۲۳ محله، ۲ کاروان سرا، ۳ چشمه آب، میدان بازار و... می باشد و جذاب ترین مکان آن قیز قالاسی (قلعه دختر) است. قصر شیروانشاه، بلوار ساحلی باکو، مرکز فرهنگی حیدر علی اف، پارک مفاخر، میدان فانتین (فواره ها)، موزه فرش آذربایجان، پارک ونیز کوچک، آتشکده باکو، خیابان نظامی باکو، تئاتر اپرا و باله آذربایجان باکو، مسجد بی بی هیبت باکو، خانه دولت باکو، موزه ملی، برج های شعله، مراکز خرید باکو از مهمترین مکانهای گردشگری باکو بشمار میروند.
جشنواره و تعطیلات رسمی آذربایجان
پیش از سفر باید به زمان تعطیلات رسمی مقصد توجه کرد زیرا ممکن است در برنامه های سفرتان تاثیر بگذارد؛ برای مثال در اغلب کشورها فروشگاه ها در تعطیلات رسمی بسته هستند یا مراکز تفریحی ساعات کار مختلفی دارند. در این قسمت با هم مروری داریم بر تعطیلات رسمی نخجوان و کشور آذربایجان. توجه داشته باشید که مهم ترین جشنواره های آذربایجان نوروز و کریسمس و جشنواره انار هستند و فستیوال بزرگ دیگری در حال حاضر برگزار نمی شود.
تعطیلات زمستان آذربایجان
۱ و ۲ ژانویه (۱۲ و ۱۳ دی): تعطیلات سال نو
۳۱ دسامبر (۱۰ دی): روز همبستگی آذربایجان
۲۰ ژانویه (۱ بهمن): روز عزای ملی
۸ مارس (۱۸ اسفند): روز زن
بهار
۲۰ و ۲۴ مارس (۳۰ اسفند و ۴ فروردین): عید نوروز
۲۹ می (۸ خرداد): سالروز پیروزی
تابستان
۱۵ ژوئن (۲۴ تیر): روز رستگاری
۱۵ و ۱۶ ژوئن (۲۴ و ۲۵ تیر): روز عید فطر (با توجه به متغیر بودن تاریخ عید فطر، شاید تاریخ این روز تغییر کند)
۲۶ ژوئن (۵ تیر): روز ملی ارتش
۱ و ۲ سپتامبر (۱۰ و ۱۱ شهریور): عید قربان
پاییز
۹ نوامبر (۱۸ آبان): روز ملی پرچم
۱۸ اکتبر (۲۶ مهر): روز استقلال
در نظر داشته باشید که در این کشور ممکن است هنگامی که تعطیلات رسمی با تعطیلی های آخر هفته یکی می شوند، یک روز دیگر برای جبران این موضوع تعطیل اعلام شود. همچنین شاید کمی تفاوت بین تعطیلات نخجوان با سایر شهرهای آذربایجان وجود داشته باشد.
منابع:
fa.wikipedia.org
zoraq.com
setare.com
karnaval.ir
بیشتر