نام: مه ولات

واژه شناسی: مه ولات یا محولات در متون قدیم با معنای متفاوتی از جمله آبادی‌ های بهم پیوسته، ماه ولایت یا ولایت ماه و محو نمودن بت و بت ‌پرستی ذکر شده ‌است.

نام قدیمی: فیض آباد، شهرک هاشمیه

استان: خراسان رضوی

پشینه تاریخی: مه ولات یا محولات در متون قدیم با معنای متفاوتی از جمله آبادی های بهم پیوسته، ماه ولایت یا ولایت ماه و محو نمودن بت و بت پرستی ذکر شده است. برای نخستین بار نام مه ولات در کتاب تاریخ بیهق که در قرن شش ه.ق توسط علی بن زید بیهقی تالیف شده آمده است. در صفحه 80 آن مکتوب سخن از مکانی موسوم به ولایت ماه رفته است. افزون بر این تاریخ نگاران و جغرافی نویسان معروفی چون فصیحی خوافی صاحب مجمل می نویسد که امرای تیمور تعدادی از اهالی محولات را قتل عام نمودند، همچنین حافظ ابرو در قرن نهم هجری قمری این منطقه را دارالسلطنه هرات ذکر می کند. بنابراین منطقه مزبور نظیر نواحی دیگر خراسان رضوی دارای پیشینه و هویتی مشخص در آن روزگار بوده است.

تقسیمات کشوری: این شهرستان از دو بخش مرکزی به مرکزیت شهر فیض اباد شامل دهستان های مه ولات جنوبی و  حومه و بخش شادمهر به مرکزیت شادمهر شامل دهستان های مه ولات شمالی و حومه میباشد.

موقعیت جغرافیایی: این شهرستان از شمال به دهستان پایین ولایت بخش مرکزی شهرستان تربت حیدریه و از شرق به شهرستان رشتخوار و خواف و از جنوب به شهرستان گناباد و بخش بجستان و از غرب به شهرستان خلیل‌آباد محدود می ‌شود.

آب و هوا: مه ولات از نظر اقلیمی منطقه ‌ای گرم و خشک و بیابانی و کم باران است.

مساحت: ۳۳۵۰ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا: ۹۴۰ متر

رودها: شهرستان مه ولات دارای رودخانه ‌هایی دائمی است که از جمله می ‌توان به رود حصار، رود معجن، رود سرخ ‌آباد و کال شور اشاره نمود.

محصولات: از جمله محصولات آن می توان به انار، پسته، زعفران، پنبه، گندم، جو، زرشک، زردآلو اشاره کرد.

جمعیت: ۴۸٬۹۰۰ نفر (سال ۱۳۹۰)

زبان محلی: زبان رسمی مردم این شهرستان غالبا فارسی است که دارای گویش های متفاوتی نیز هست که این گویش ها اغلب از فارسی در ی ریشه گرفته اند.

جاذبه های گردشگری: رباط زرنوخ، مسجد جامع ازغند، کوه و آبادی ییلاقی اسفره، قلعه چهل دختر، عمارت فتح‌آباد، رباط خیرآباد، دشت دانیال، آب انبار همت‌آباد، خانه اعتمادی، رباط زرمهر، روستای ییلاقی قلعه جوق

سوغاتی و صنایع دستی: پسته، انار، تولیدات نمدی از جمله کلاه و بالاپوش نمدی و بافته‌ های زیرانداز نظیر قالیچه‌ های پشمی و تابلو فرش ‌های نفیس ابریشمین بافت و قالی ‌های الوان

بهترین زمان بازدید: بهار

منابع:
fa.wikipedia.org
mahvelatiran.blogfa.com