نام: نطنز
نامهای قدیمی: نطين و نطن
استان: اصفهان
تاریخچه: با توجه به آثار بدست آمده از سايت باستاني اريسمان نطنز و كوره هاي ذوب فلز مكشوفه در آن منطقه، پيشينه تاريخي اين شهرستان به هزاره چهارم قبل از ميلاد (۶۰۰۰ ساله) میرسد. اين منطقه در دوران کهن به نطين و نطن (بمعني جاي خوش آب و هوا به زبان پهلوي قديم) مشهور بوده كه بمرور زمان به نطنز تغيير يافته است. شهرستان نطنز از سال ۱۳۱۷ داراي شهرداري و تا سال ۱۳۳۶ بخش بوده (مستقل از توابع كاشان) و از سال ۱۳۳۶ داراي فرمانداري مستقل گرديده است كه يكي از قدیمی ترین شهرهاي استان اصفهان مي باشد. اين شهرستان به لحاظ قدمت تاريخي داراي بيش از ۳۰۰ آثار تاريخي است و جاي جاي آن چه در قسمت كوهپايه اي و چه در قسمت كويري جاذبه هاي گردشگري طبيعي فراواني دارد. شهرستان نطنز چون مرواریدی سبز در ساحل کویر مرکزی ایران چون نگینی می درخشد و به لحاظ سرسبز و کوهستانی بودن، مرکز شهرستان و بخش مرکزی به باغ شهر معروف می باشد و به همین دلیل سالیان دراز مامن امن کاروانیانی بوده که به عزم سیاحت و زیارت و تجارت از این شهر عبور کرده و از نعمتهای خدادادی آن متنعم گردیده اند.
تقسیمات کشوری: در تقسیمات رسمی کشوری، شهرستان نطنز در حال حاضر دارای دو بخش مرکزی و بخش امامزاده، چهار شهر نطنز، طرقرود، بادرود و خالد آباد و پنج دهستان به نامهای کرکس، طرقرود، برزرود، امامزاده و خالدآباد است.
موقعیت جغرافیایی: شهرستان نطنز در حد فاصل ۳۳ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۴۰ دقیقه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۵۲ درجه طول شرقی قرار دارد. اين شهرستان از سوي شمال و شمال باختري به شهرستان كاشان، از خاور و جنوب خاوري به شهرستان اردستان و از باختر و جنوب به شهرستان بُرخوارو ميمه محدود است.
آب و هوا: نطنز دارای آب وهوای معتدل کوهپایه‌ای است. در حقیقت نواحي باختري و جنوبي آن، كوهستاني و داراي آب و هواي سردسيري است و نواحي شمالي و خاوري آن، شن زار و داراي آب و هواي معتدل است.
ارتفاعات مهم: کوه کرکس که از جمله کوه های مرکزی ایران است، با ارتفاع 3895 متر در این شهرستان واقع شده است.
رودخانه ها: آبادیهای (روستاهای) نطنز در پنج بلوک تشکیل یافته که این بلوکات یا همان رودخانه ها همگی تامین حوزه آبریزی خود را از مجموع کوه های کرکس بدست آورده اند که بشرح ذیل می باشد: برز رود، چیمه رود، طرق رود، باد رود، بلوک مرکزی. همچنین رودخانه ای در بخش شمالی کوه های کرکس میباشد بنام "لاکژ" که روستای صالح آباد (نی نی) و مزارع لاکژ و عباس آباد و احمد آباد و همچنین کالیجان مشروب از آن می باشند. همچنین بخش غربی کوه های کرکس دارای رودخانه ای بنام سٌه رود میباشد.
مساحت: ۳۳۹۷ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا: ۱۶۰۰ متر
پوشش گیاهی: گیاهان طبیعی مناطق کوهپایه‌ای زیره، زرشک کوهی، اسپندانه و سبزیجات خوراکی معطر می باشد. گیاه «گون» به فراوانی یافت می شود.
محصولات کشاورزی: صیفی جات و میوه های درختی از محصولات کشاورزی نطنز است. از گذشته دور مردمان نطنز در باغ داری و پرورش گل شهرت داشتند، گلابی نطنز یکی از تفحه های آن دیار است که مرغوب ترین نوع آن گلابی طامه است. انواع صیفی جات شامل خیار، خربزه، هندوانه، طالبی، گرمک و محصولات کشاورزی شامل گندم، جو، حبوبات و پسته می باشد. از مهمترین محصولات درختی منطقه بادرود انار است که به یاقوت سرخ معروف است و شهرت جهانی داشته و به تعدادی از کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا صادر می شود.
فرهنگ و آداب و رسوم: پنجشنبه بازار که از اعصار گذشته در قصبه مرکزی نطنز برگزار میشد، محلی بوده برای داد و ستد که این سنت تا به امروز کماکان ادامه داشته، که می توان زیبائی خاصی را از حضور روستائیان مشاهده نمود. از دیگر مراسم رفتن به زیارت امامزادگان و اهل قبور در شبهای «برات» است که به شب نیمه شعبان اطلاق می شود، در بعدازظهر روز چهاردهم ماه شعبان اهالی بر سر قبور رفتگان خود خیرات و نذورات پخش میکنند.
جمعیت: ۴۲٬۲۳۹ (۱۳۹۰)
زبان محلی: زبان مردم نطنز یکی از گویشهای کهن زبانهای ایرانی است. لهجهٔ آنها تا حدی به لهجهٔ مردم اصفهان شباهت دارد و درعین حال از نظر نحوهٔ تلفظ کلمات و جملات ویژگی های منحصر بفرد خود را نیز دارد.
جاذبه های گردشگری: تعدادي از آثار تاريخي معروف و بنام اين شهرستان كه بيش از ۳۰۰ آثار تاريخي را شامل میشود عبارتند از: منطقه باستانی اریسمان که در آن آثاری چند هزارساله به دست آمده که نشان از فعالیت صنعتگران ایران باستان در این منطقه دارد. روستاي تاريخي ابيانه كه تماما به ثبت آثار ملي ايران رسيده و در شرف ثبت سازمان بين المللي يونسكو ميباشد، قلعه هاي باستاني كوهاب نطنز، هنجن، طرق، سردهن، مجموعه تاريخي افوشته شامل شربت خانه، سردرب خانقاه، حمام افوشته، آتشكده نطنز متعلق به دوره ساسانيان، گنبدباز كه سنبل نطنز نام گرفته و متعلق به دوره صفويه است. مساجد باستاني چهار سوگاه، يوسمان ابيانه، خالدآباد، فريزهند، حاجي سيد قاسم نطنز، مسجد جامع برزرود، مسجد پنجه علي ابيانه، مسجد دروازه ابيانه، مسجد كوچه فارح، مسجد يارند، مسجد پرزله ابيانه، مسجد كوچه مير، مسجد جمعه نطنز، مسجد جامع سرشك، خانه هاي قديمي و حسينيه هاي مركزي نطنز، عليا، افوشته، سرشك و بقاع متبركه امامزادگان كه در هر روستايي یافت میشود.
صنایع دستی و سوغات: یکی از صنایع موجود در مرکز نطنز چینی آن است که هنوز بروش دستی تولید می گردد، همچنین یکی دیگر از مشاغل گذشته نطنز حلاجی یا همان پارچه بافیست، که هنوز بعضی از این دستگاه های قدیمی موجود است. ریسندگی و قالی بافی یکی دیگر از کارهای دستی مناطق نطنز است که قالی بافی آن هنور در روستاها رایج است. شیلونگری یکی از کارهای قدیمی موجود در بازار نطنز بوده است. از سوغات آن میتوان گلابی، به، زعفران، صنایع دستی سرامیک را نام برد. اصطلاح تحفه نطنز در بین ایرانیان رایج است. تحفه نطنز در فرهنگ عامه کنایه از نمونه‌ای نادر و کمیاب است. اکثر سالخوردگان و راویان تاریخ و فرهنگ اجتماعی و ادبیات نطنز براین عقیده‌اند که تحفه نطنز به نوعی محصول خشکبار اطلاق می شود که متشکل از میوه‌ای به نام الگ است (از خانواده هلو است که بسیار شیرین است و فقط در آبادی های نطنز به دست می آید) که با مغزگردوی آسیاب شده و خاک قند پر میکنند که در اصطلاح محلی به آن «جوزقند» می گویند و برخی به آن گرد دارچین و هل نیز اضافه می کنند. اما بسیاری دیگر ازمردم «گلابی» را تحفه نطنز می دانند، چرا که «گلابی» نطنز از نظر طعم و مزه در نوع خود بی نظیر است. در یک کلام می توان گفت، تمامی محصولات گیاهی نطنز جنبه «تحفه» دارند. انار (باپوست سیاه رنگ یا سفید رنگ) و گردوی نطنز نیزاز دیگر محصولات مرغوب این شهرستان محسوب می‌شوند.
غذای محلی: در روستاها و شهرهای این شهرستان غذاهای متنوع طبخ میشود که برخی از آنها عبارتند از: ۱- آش حلیم جو ۲- آش حلیم گندم ۳- آش گارس و سماق ۴- آش ذرت سفید (کاچی ذرت) ۵- آش حریصه ۶- شوید آب ۷- دونجه ۸- آش ترش ۹- آش مارنجله و ...کشکبا نیز از غذاهای سنتی این شهرستان است.
بهترین زمان بازدید: بهار
منابع:
فرمانداری نطنز
fa.wikipedia.org
isfp.ir
bighbigh.ir
chimehrood.blogfa.com
