نام: شهرستان خلخال
نام قدیمی: هروآباد
استان: اردبیل
تقسیمات کشوری: شهرستان خلخال به مرکزیت شهر خلخال در جنوب استان اردبیل واقع است و تا همین چند سال پیش شهرستان کوثر با نام بخش سنجبد و مرکزیت گیوی جزو شهرستان خلخال محسوب می شد. بخش کاغذ کنان میانه با مرکزیت آق کند نیز تا سال 1358 جزو خلخال بود که از آن سال به بعد جزو میانه شد. در حال حاضر خلخال کنونی شامل سه بخش مرکزی ، هشجین و شاهرود می باشد.
موقعیت جغرافیایی: این شهرستان از طرف شمال به شهرستان کوثر، از طرف شرق به استان گیلان، از طرف جنوب به شهرستان طارم دراستان زنجان و از طرف مغرب به شهرستان میانه محدود می‌شود واز طریق فیروزآباد ۱۰۵ کیلومتر با میانه فاصله دارد. در منطقه خلخال به جهت کاهش باران و خشکی هوا پوشش گیاهی انبوه و چشمگیری دیده نمی‌شود و به لحاظ موقعیت‌های جغرافیایی و شرایط کوهستانی این منطقه دارای جالبترین منابع آب‌های گرم معدنی است.
رودخانه های مهم: در این شهرستان رود مهم قزل‌اوزن و شاخه‌های آن مانند شاهرود آرپاچای و شنگ‌آباد به طرف جنوب جریان داشته و سرانجام به دریای خزر می‌ریزد. رودی به نام گیلوان نیز از کوه ازناو، در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی هروآباد سرچشمه می‌گیرد.
آب و هوا: این منطقه از لحاظ آب وهوا دارای تابستانهای معتدل و رمستانهای سرد است. شهرستان خلخال داراي سه اقليم مديترانه‌اي خشک و گرم، مديترانه‌اي گرم و مديترانه‌اي معتدل است. به علت کوهستاني بودن منطقه، ميزان بارندگي آن از سالي به سال ديگر متفاوت است. داراي زمستان‌هاي سرد و تابستان‌هاي معتدل و بسیار مفرح است.
مساحت: مساحت این شهرستان حدود 3980 کیلو متر مربع است.
ارتفاع از سطح دریا: ۱۸۴۳ متر
فرهنگ و آداب و رسوم: درکشور ایران به ویژه منطقه آذربایجان مرثیه سرایان اردبیلی بی شک نقش ارزنده‌ای در روایت حماسه بزرگ عاشورا و انتقال آن به نسل های امروزی داشته‌اند. این نقش ریشه در شیعه گری صفویان دارد و در این دیار که خاستگاه صفویان است بیش از هر استان دیگری پایدار مانده است.
جمعیت: ۹۲٫۳۳۲ نفر
زبان محلی: زبان مردم شهر خلخال و عمده روستاهای این شهرستان ترکی آذربایجانی می‌باشد. با این‌حال زبان تاتی عمدتاً در بخش شاهرود و خورش رستم، و کردی کرمانجی در برخی روستاها نیز رواج دارد.
جاذبه های گردشگری: به لحاظ موقعیت‌های جغرافیایی و شرایط کوهستانی این منطقه دارای جالبترین منابع آب‌های گرم معدنی است که مهم‌ترین آنها آب گرم معدنی خلخال سویی با نام محلی ایستی سو در بخش سنجد در فاصله شهرهای گیوی و خلخال می‌باشد. چشمه باش بولاقی در روستای وارث آباد، بهترین نوع اب معدنی در خلخال، غار مقاره در روستای کلی، از جمله ییلاق‌های معرف خلخال ییلاقی بنام سردول که در روستای وهرآورد قرار دارد و ییلاق تابستانی طایفه‌های گوناگون از ایل شاهسون از چندین دهات اطراف و حتی از تالش گیلان است. چشمه‌های آب گرم خلخال در ۲۲ کیلومتری شمال غرب هروآباد که بیشتر برای درمان مفاصل واستخوان وعصب وپوست است، واقع است. همچنین در جنوب غربی هروآباد نیز در دهکده گرمخانه چندین چشمه آب گرم وجود دارد که دمای آنها ۳۰ تا ۵۰ درجه سانتیگراد است. وهمچنن در بخش شاهرود خلخال ودر مجاورت روستای تیل ودر کنار رودخانه شاهرود خلخال آبگرم نیز وجود دارد وهر ساله مهمانان زیادی از این طبیعت بهره‌مند می‌شوند. و منطقه گردشگری ازناو، آبشار نره گر و ...
اقتصاد: به طورکلی خلخال از مناطق کشاورزی، باغ داری و دام پروری استان اردبیل است و محصولات عمده اش گندم، جو و حبوبات، برنج، گردو، سیب، گلابی، انگور و پنبه است. خلخال به لحاظ داشتن مراتع نسبتاً خوب از دامداری پیشرفته‌ای برخوردار است و انواع فراورده‌های شیری از قبیل خامه، ماست، کره و پنیر و... همچنین پشم، پوست و عسل از عمده‌ترین تولیدات دامی این منطقه به شمار می‌آیند.
سوغاتی: نانهای روغنی(نزیک، تل تل، چای چورگی)، عسل طبیعی خلخال که به لحاظ بکر بودن و کوهستانی بودن منطقه، یکی از غنی‌ترین و طبیعی‌ترین عسلهای کشور می‌باشد و فراورده های خاص عسل که عبارتند از شیرعسل، هویج عسل و پرتقال عسل.
محصولات: محصولات از قبیل گردو، سیب، گلابی و غیره می باشد.
صنایع دستی: از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می‌توان به تهیه شال، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس‌های پشمی و کرکی و بافت مسند اشاره نمود. متأسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری(پرورش کرم ابریشم) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا در هر کجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال که قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می‌شود از صادرات مهم خلخال بوده که آن هم فعلاً کاهش یافته‌است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می‌شود که هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می‌بافند.
رویدادهای مهم: جشنواره رغایب، جشن رغایب یا جشن آرزوها که در مناطق مختلف آذربایجان به «اولولر بایرامی» شهرت دارد که در خلخال و در شهرکلور به سبک و سیاق خاصی برگزار می‌شود. اولین شب جمعه ماه رجب، لیله الرغایب یا به عبارتی «شب آرزوها» است که فضیلت بسیاری دارد و به منظور کسب هر چه بیشتر رحمت‌الهی و رسیدن به حوائج معنوی، اعمالی نیز برای آن ذکر شده است. یکی از بخشهای اصلی جشن رغایب، برپایی بازارچه محلی است. در این بازارچه کسبه و بازاریان منطقه شاهرود، شهرهای مجاور و حتی استانهای مجاور نیز حضور یافته و اجناس و کالاهای گلچین شده خود را عرضه می‌نمایند. در این مراسم، زنان در چندین گروه دایره‌ای شکل به دور هم چرخیده و به طور متناوب و با ریتم خاصی دستهای گره کرده همدیگر را به بالا و پایین می‌برند. مشابه این مراسم در روز سیزده بدر نیز اجرا می‌شود. مردان منطقه نیز در این روز بازیهای خاص را اجرا می‌کنند، که از آن جمله بازی قیشه مزا یا همان قیش ووردی است. این بازی که حول یک دایره بزرگ و در محوطه‌ای وسیع به اجرا در می‌آید، توسط دو گروه اجرا می‌شود.
بدترین و بهترین زمان بازدید: بهار و تابستان بهترین و اواخر پاییز و زمستان بدترین زمان سفر به این شهر است.
مدت زمان لازم برای بازدید از این شهر: دو روز
منابع:
fa.wikipedia.org
khalkhalim.com
